Το «Τέρας» μέσα μας και η αναζήτηση του δίκαιου

Με τη βοήθεια ενός πολύ καλού σεναρίου του Γιούτζι Σακαμότο, με τους εξαιρετικούς πρωταγωνιστές και την υπέροχη μουσική του πρόσφατα αποβιώσαντος Ριουίτσι Σακαμότο, ο Χιροκάζου Κόρε Εντα αφηγείται στο «Τέρας» την ιστορία του από την οπτική γωνία του κάθε πρωταγωνιστή | «May December» σε σκηνοθεσία Τοντ Χέινς, ο οποίος έχοντας στη διάθεσή του δύο εξαιρετικές ερμηνείες από τη Νάταλι Πόρτμαν και την Τζούλιαν Μουρ σταδιακά ξετυλίγει την ιστορία με τέτοιο τρόπο που δύσκολα μπορείς να πάρεις το βλέμμα σου από πάνω της, «αναγκάζοντάς» σε να δεις την αλήθεια και να αναρωτηθείς αρκετές φορές πώς θα έπρεπε να αισθάνεσαι για συγκεκριμένα γεγονότα | «Τέσσερις κόρες» της υποψήφιας για Οσκαρ Καουτέρ Μπεν Χανιά, που αφηγείται την ιστορία της Ολφα, μητέρας τεσσάρων κοριτσιών από την Τυνησία, που μια μέρα οι δύο μεγαλύτερες κόρες της εξαφανίζονται για να ενταχθούν στο «Ισλαμικό Κράτος» | «Εξέλιξη» του Περικλή Χούρσογλου, ένα ταξίδι πατέρα - γιου με το τρένο, με τον χρόνο να κυλάει προς τα πίσω.

Το τέρας (Monster, Ιαπωνία, 2023, 126’)

● Σκηνοθεσία: Χιροκάζου Κόρε Εντα
● Ηθοποιοί: Σακούρα Αντο, Εϊτα Ναγκαγιάμα, Σόγια Κουροκάουα

Ο διεθνώς αναγνωρισμένος σκηνοθέτης Χιροκάζου Κόρε Εντα («Κλέφτες καταστημάτων», Χρυσός Φοίνικας, 2018) επιστρέφει με μια συγκινητική ιστορία αγάπης που έχει ως επίκεντρο τον Μινάτο, τον μικρό γιο της Σαορί που αρχίζει να συμπεριφέρεται περίεργα. Η μητέρα του, νιώθοντας ότι κάτι δεν πάει καλά, ανακαλύπτει ότι ένας δάσκαλος είναι υπεύθυνος απαιτώντας εξηγήσεις από το σχολείο. Καθώς όμως η ιστορία ξετυλίγεται μέσα από τα μάτια της μητέρας, της δασκάλας και του παιδιού, η αλήθεια αναδεικνύεται σταδιακά.

Με τη βοήθεια ενός πολύ καλού σεναρίου του Γιούτζι Σακαμότο, με τους εξαιρετικούς πρωταγωνιστές και την υπέροχη μουσική του πρόσφατα αποβιώσαντος Ριουίτσι Σακαμότο («Καλά Χριστούγεννα, κύριε Λόρενς»), ο Εντα αφηγείται την ιστορία του από την οπτική γωνία του κάθε πρωταγωνιστή. Στο «Τέρας» δεν υπάρχει ουσιαστικά κανένα τέρας, υπάρχει μόνο η ψευδαίσθησή του, που γεννάται από τις προκαταλήψεις που μας έχει εμφυσήσει η κοινωνία στην οποία μεγαλώνουμε και η μεροληπτική μας ματιά στα γεγονότα.

Ο σκηνοθέτης επιλέγει την κατακερματισμένη αφήγηση μεταπηδώντας από τον έναν χαρακτήρα στον άλλον, μπερδεύοντας τον χρόνο και παρουσιάζοντας τα γεγονότα από την προσωπική σκοπιά του κάθε χαρακτήρα. Οι ξεχωριστές διαδρομές συγκλίνουν προς το τέλος ολοκληρώνοντας το παζλ, δίνοντάς μας την πραγματική εξήγηση των γεγονότων, η οποία έχει μια βαθύτερη ρίζα.

Ο Εντα παίζει ένα εξαιρετικό παιχνίδι με τον θεατή αναγκάζοντάς τον να μαντέψει ποιος έχει δίκιο, ποιος έχει άδικο, βάζοντάς τον πολλές φορές να επιλέξει μεριά ανάλογα με την οπτική γωνία που του παρουσιάζεται. Αυτή η συνθήκη είναι απαραίτητη για να δουλέψει σωστά το τέλος της ταινίας όπου ο θεατής έκπληκτος αντιλαμβάνεται ότι κατά τη διάρκεια των όσων βλέπει δρα μεροληπτικά όπως και οι πρωταγωνιστές και δεν εμβαθύνει, δεν αναζητά την αλήθεια, δεν βλέπει τα σημάδια γιατί η κρίση του έχει θολώσει από την ανάγκη του να βρει έναν ένοχο. Είναι η ανάγκη μας να δημιουργήσουμε ένα «τέρας» εκεί που δεν υπάρχει ώστε να αποφύγουμε συνήθως την αλήθεια που κρύβεται πίσω από τα γεγονότα.

━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━

May December (ΗΠΑ, 2023, 117’)

● Σκηνοθεσία: Τοντ Χέινς
● Ηθοποιοί: Νάταλι Πόρτμαν, Τζούλιαν Μουρ

Είκοσι χρόνια μετά το σκάνδαλο που προκάλεσε το ρομάντζο τής τότε 36χρονης Γκρέισι (Τζούλιαν Μουρ) και του 13χρονου Τζος, το ζευγάρι ζει μια φαινομενικά ειδυλλιακή προαστιακή ζωή. Η οικογενειακή τους γαλήνη θα διαταραχτεί απότομα από την έλευση της Ελίζαμπεθ (Νάταλι Πόρτμαν), μιας δημοφιλούς ηθοποιού που θέλει να κάνει έρευνα για τον επικείμενο ρόλο της ως Γκρέισι.

Ο Τοντ Χέινς έχοντας στη διάθεσή του δύο εξαιρετικές ερμηνείες από τη Νάταλι Πόρτμαν και την Τζούλιαν Μουρ αφηγείται μια ιστορία η οποία φαινομενικά είναι «ντυμένη» με μια ανάλαφρη ατμόσφαιρα που αρχικά σε αποπροσανατολίζει, δίνοντας λιγότερη σημασία στο σοβαρό θέμα με το οποίο καταπιάνεται, αλλά σταδιακά ξετυλίγει την ιστορία με τέτοιο τρόπο που δύσκολα πια μπορείς να πάρεις το βλέμμα σου από πάνω της, «αναγκάζοντάς» σε να δεις την αλήθεια και να αναρωτηθείς αρκετές φορές πώς θα έπρεπε να αισθάνεσαι για συγκεκριμένα γεγονότα.

Ο σκηνοθέτης ισορροπεί εξαιρετικά την αφήγησή του, χωρίς υπερβολές και συναισθηματικά ξεσπάσματα, αφήνει τους χαρακτήρες να «μιλήσουν» από μόνοι τους και σταδιακά τους φέρνει μπροστά σε έναν καθρέφτη για να αντιμετωπίσουν τον εαυτό τους και να αναρωτηθούν για τις πράξεις τους. Ενώ ταυτόχρονα βάζει τον θεατή στην άβολη θέση του κριτή, προκαλώντας τον να αλλάξει συχνά πλευρά καθώς ανακαλύπτει συνεχώς ότι οι δύο πρωταγωνίστριες κινούνται συχνά στα όρια της ηθικής. Μια ταινία σε ένα όμορφο περιτύλιγμα που μέσα της κρύβει κοινωνικούς και ηθικούς προβληματισμούς

━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━

Τέσσερις κόρες
(Four daughters, Γαλλία, Γερμανία, Τυνησία, Σαουδική Αραβία, 2023, 107’)

● Σκηνοθεσία: Καουτέρ Μπεν Χανιά
● Ηθοποιοί: Χεντ Σαμπρί, Ολφα Χαμρούνι, Εγια Τσικάουι, Ταϊσίρ Τσικάουι

Η καινούργια ταινία της υποψήφιας για Οσκαρ, Καουτέρ Μπεν Χανιά («The Man Who Sold His Skin»), αφηγείται την ιστορία της Ολφα, μητέρας τεσσάρων κοριτσιών από την Τυνησία, που μια μέρα οι δύο μεγαλύτερες κόρες της εξαφανίζονται για να ενταχθούν στο «Ισλαμικό Κράτος».

Η Καουτέρ επιλέγει να σκηνοθετήσει μια υβριδική ταινία στην οποία επαγγελματίες ηθοποιοί υποδύονται τις δύο εξαφανισμένες κόρες και τη μητέρα (όταν η ίδια δεν αντέχει συναισθηματικά να πάρει μέρος στις σκηνές) και ένας άντρας ηθοποιός ενσαρκώνει όλους τους αντρικούς ρόλους. Οι ηθοποιοί με τη βοήθεια της Ολφα και των δύο άλλων αδερφών αναπαριστούν στιγμές από τη ζωή της οικογένειας όταν ήταν ενωμένη ακόμα. Μέσα από αυτές τις αναπαραστάσεις μαθαίνουμε για την παιδική τους ηλικία, την εφηβεία, τους έρωτες και τη φιλοσοφία που αναπτύσσει η καθεμία ξεχωριστά όσον αφορά τη θέση της στην κοινωνία. Οι γυναίκες θυμούνται την καταπίεση, την εκμετάλλευση και την κακοποίηση που έχουν υποστεί μέσα στην οικογένεια, σχολιάζοντας ταυτόχρονα την πατριαρχική κοινωνία στην οποία μεγαλώνουν, τονίζοντας τη θρησκευτική και πολιτική επιρροή πάνω τους, η οποία διαμορφώνει ώς έναν μεγάλο βαθμό και τη ζωή τους.

Ο ανορθόδοξος τρόπος που επιλέγει η Καουτέρ να αφηγηθεί την ιστορία, αν και αρχικά ακούγεται μια ιδέα με δυναμική, όσο η ταινία κυλάει εξασθενεί, καθώς η σκηνοθετική της προσέγγιση μοιάζει επιφανειακή και περισσότερο εγωκεντρική, προσπαθώντας να εκμαιεύσει συχνά συναισθήματα από τους ανθρώπους που εμπλέκονται, δίνοντας την εντύπωση της εργαλειοποίησης της φόρμας προς ίδιον όφελος παρά μιας δημιουργικής επιλογής που απαιτούσαν οι συνθήκες. Αυτός ο εγωκεντρισμός αποπροσανατολίζει τον θεατή από την ιστορία και τα κοινωνικά προβλήματα που θίγονται, καθώς η Καουτέρ προσπαθεί να τραβήξει το βλέμμα του στην κατασκευή της ταινίας, θέλοντας να υπερτονίσει πόσο καλή είναι η ιδέα της.

━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━

Εξέλιξη (Ελλάδα, 2023, 99’)

● Σκηνοθεσία: Περικλής Χούρσογλου
● Ηθοποιοί: Αλέξανδρος Λογοθέτης, Βασίλης Κολοβός, Δημήτρης Ναζίρης, Βαγγελιώ Ανδρεαδάκη, Ελένη Γερασιμίδου

Το 2012 ο Νίκος, σκηνοθέτης που διδάσκει κινηματογράφο στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και διαμένει στην Αθήνα, ζητάει από τον πατέρα του, κύριο Αντρίκο, να τον συνοδεύσει στην τελετή ορκωμοσίας για την εξέλιξή του στην ανώτερη βαθμίδα στο Πανεπιστήμιο. Ενα ταξίδι πατέρα - γιου με το τρένο, με τον χρόνο να κυλάει προς τα πίσω, η νέα ταινία του Περικλή Χούρσογλου («Λευτέρης Δημακόπουλος», 1993, 105’).

━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━

Επανέκδοση

Ουρανός (Ελλάδα, 1962, 73’)

● Σκηνοθεσία: Τάκης Κανελλόπουλος
● Ηθοποιοί: Τάκης Εμμανουήλ, Φαίδων Γεωργίτσης, Νίκη Τριανταφυλλίδη

Δυτική Μακεδονία, δύο ζευγάρια (Νίκη Τριανταφυλλίδη-Τάκης Εμμανουήλ και Φαίδων Γεωργίτσης-Αιμιλία Πίττα) χωρίζουν με την έναρξη του πολέμου. Οι άντρες πάνε στο μέτωπο της Αλβανίας και πολεμούν. Το μέτωπο καταρρέει. Το πένθος και η απογοήτευση θα σκεπάσουν τα πάντα την ώρα που οι γερμανικές δυνάμεις κατευθύνονται στην πρωτεύουσα. Το αριστούργημα του Τάκη Κανελλόπουλου επιστρέφει στις αίθουσες εξήντα χρόνια μετά.