Πολυμερής ποιητική σύνθεση

Δεν θα χαρακτήριζα τη Δασκαλόπετρα συλλογή αλλά πολυμερή σύνθεση που συνεχίζει την ποιητική του Απέργη, αν και δεν απαντούν εδώ στοιχεία της όπως ευρύτατο σχόλιο/κριτική στην επικαιρ(ικ)ότητα/πραγματικότητα -πολιτικοκοινωνική, λογοτεχνικός χώρος-, ειρωνική απόσταση της φωνής εκφοράς (μόνο στο τελευταίο ποίημα η αυτοειρωνεία). Παραμένουν ο κυρίως λυρικός παρά επικός χαρακτήρας και ο στοχαστικός τόνος: το πρώτο ποίημα «Γι’ αυτόν που δεν αγάπησε ποτέ του καλοκαίρι» δομείται στο μεταίχμιο λυρικής εικονοποιίας και έντονων μεταφορών που παραπέμπουν σε σχεδόν εγγονοπουλικό αισθησιακό κλίμα: «Το καλοκαίρι είναι πάντα ένα μπαλκόνι απρόσκοπτο.//Τα υποστηλώματά του είναι μπράτσα χυτεμένα από πόθο./ […] Ο αστερισμός του κάνει σχέδια,/και τα άστρα του, τα άστρα του/είναι μικρά ασημένια κάλαντα/». Απ’ την άλλη τα δίστιχα/τρίστιχα του βιβλίου διακρίνονται για την πυκνότητα και τον επιγραμματικό τόνο.

Η γλωσσική ικανότητα του Απέργη επιβεβαιώνεται ξανά με το εύστοχο γλωσσικό παιχνίδι σχεδιασμένο για επιβεβαίωση της γλώσσας να μένει διαρκώς ζωντανή και ανανεούμενη. Η γραφή παύει να είναι σιωπηλή, γίνεται συν-ομιλητική και επιχειρεί να σπάσει τα δεσμά του τυπωμένου χαρτιού οδεύοντας προς τον άμεσο επικοινωνιακό λόγο. Οι επιτυχείς λεκτικές ακροβασίες συνυπάρχουν και με σχήματα, ιδίως παρήχηση: «Στα σωθικά της θάλασσας/ράθυμος ο ρυθμός μου». Μορφικά ο Απέργης κινείται από έμμετρο μέχρι ελεύθερο στίχο με εμπρόθετους διασκελισμούς και μελετημένη εναλλαγή του μήκους των στίχων, ενώ οι σιωπές και τα διάκενα νοηματοδοτούνται.

Βάση στην αφαίρεση/πύκνωση, στη μακρά αφήγηση και τη στιγμιαία αποτύπωση αποτελεί στη Δασκαλόπετρα η θάλασσα. Η παρουσίαση-περιγραφή της εξωτερικής συνθήκης -νησιωτικό καλοκαίρι- («Ποτάμια το πράσινο/οδηγούσε στη θάλασσα») είναι αποτέλεσμα εικαστικού βλέμματος που εκθέτει/αποθέτει στα πόδια της Ομορφιάς το καλοκαιρινό μπαλκόνι, τη σκάλα, τη γάτα, τη θάλασσα, το ίδιο το βλέμμα που συλλαμβάνει. Πηγή και αφορμή το Αιγαίο, όχι το λυρικά εξιδανικευμένο, αφού είναι το ίδιο των προσφύγων. Απ’ την άλλη το Ιόνιο, διαμεσολαβημένο από το σολωμικό Πόρφυρα. Εδώ θεμελιώνεται και το γλωσσικό παιχνίδι πάνω στην παραφθορά και ο Πόρφυρας της Κέρκυρας γίνεται (Ο) Πρόσφυγας της Χίου. Ο Απέργης αποκαλύπτει στο τελικό σημείωμα τις δύο πηγές του, τον Σολωμό με τον οποίο διαλέγεται στο «Ο Πρόσφυγας» και τον Βουόνγκ παρόντα στον «Πρόσφυγα».

Πρόκειται λοιπόν για σύνθεση σε θαλασσινό θερινό κλίμα με ανάλογες εικόνες και με επανάληψη της λέξης θάλασσα; Πρόκειται για αρνητική και ταυτόχρονα ιδιόμορφα καταφατική συνομιλία με την αιγαιακή (βλ. ελυτική) ποίηση; Η θάλασσα εδώ εσωτερικεύεται, γεννά αίσθημα, συναίσθημα, στοχασμό σε ατομικό επίπεδο που αν και κοινωνείται απέχει από το ελυτικό Αιγαίο, σύμβολο συλλογικής αισιοδοξίας.

Ο στοχασμός του τελευταίου μέρους από τη «Σκάλα» («Σε αναζήτησε χτες/ σαν τη γάτα που θέλει φαΐ/ η ομορφιά./ Τάισέ την») συμπλέκεται με τα κομβικά ποιήματα «Η δασκαλόπετρα», «Ο Πρόσφυγας» και «Πρόσφυγας» που επανέρχονται στο «Δομή και Χρέος» του τέλους, όπου το ποίημα λειτουργεί ως τρισδιάστατο αρχιτεκτόνημα βγαίνοντας από το γλωσσικό δισδιάστατο χαρακτήρα του και το Χρέος επανασημασιοδοτείται. Εδώ παρέχεται ένα αναγνωστικό κλειδί: «Τα ποιητικά κύματα (ανάριθμον γέλασμα),/αυτά τα μικροποιήματα, μπορεί να πλέουν ελεύθερα,/». Και η συλλογή κλείνει με προτροπή στο αναγνώστη για να γίνει όμοιος και αδελφός και να διαβάσει πέρα από δεσμεύσεις: «Λύσε λοιπόν, κατά τη βούλησή σου, τα φύλλα του βιβλίου».

Αξίζει μνεία στα σχέδια-έργα της Μάριας Μπαχά που εικονογραφούν τον λόγο ως ομιλητική ζωγραφική και συντείνουν στην ολοκληρωμένη «ανάγνωση» του βιβλίου, στο οποίο το βλέμμα έχει κατά τη γνώμη μου πρωτεύουσα σημασία.