Η νύχτα της 21ης Ιουνίου του 2025 καταγράφηκε ήδη στην ιστορία της Μέσης Ανατολής ως το σημείο καμπής που μπορεί να φέρει ταραχή σε ολόκληρη την παγκόσμια τάξη. Οι Ηνωμένες Πολιτείες, με εντολή του Ντόναλντ Τραμπ, εξαπέλυσαν μαζικά αεροπορικά πλήγματα εναντίον των ιρανικών υπόγειων πυρηνικών εγκαταστάσεων στο Φόρντο, τη Νατάνζ και την Ισφαχάν, χρησιμοποιώντας στρατηγικά βομβαρδιστικά B‑2 και βόμβες διατρήσεως τύπου MOP, σε μια επιχείρηση που ο Αμερικανός πρόεδρος χαρακτήρισε «πολιτισμένη και επιτυχημένη». Το Ιράν, λίγες ώρες μετά, απάντησε εκτοξεύοντας δεκάδες πυραύλους κατά ισραηλινών πόλεων, ενώ ο ανώτατος ηγέτης Χαμενεΐ δήλωσε ότι η χώρα του «εισέρχεται σε κατάσταση άμυνας της επανάστασης». Το σενάριο ευρείας κλιμάκωσης δεν είναι πλέον φόβος – είναι η πραγματικότητα που ξετυλίγεται μέρα με τη μέρα.
Η στρατηγική «λογική» της επίθεσης
Η απόφαση του Ντόναλντ Τραμπ δεν ελήφθη με αφέλεια. Έξι μήνες μετά την επανεκλογή του, και με τη φλόγα του πολέμου να σιγοκαίει σε Γάζα, Λίβανο και Ερυθρά Θάλασσα, ο Λευκός Οίκος επέλεξε να επιδείξει αποφασιστικότητα στο μόνο πεδίο που ο ίδιος ο Τραμπ θεωρεί κομβικό για την εικόνα ισχύος των ΗΠΑ: την αποτροπή της ιρανικής πυρηνικής ενδυνάμωσης. Η Τεχεράνη, σύμφωνα με ισραηλινές και αμερικανικές αναφορές, είχε αυξήσει ραγδαία τον εμπλουτισμό ουρανίου, φτάνοντας σε επίπεδα που θα επέτρεπαν την κατασκευή πυρηνικού όπλου εντός τριών μηνών. Αυτό, σε συνδυασμό με τη δημόσια απόρριψη κάθε διεθνούς επιτήρησης από την ΙΑΕΑ, ώθησε τον Τραμπ να επιλέξει το προληπτικό πλήγμα, γνωρίζοντας ότι πρόκειται για ένα μονόδρομο χωρίς επιστροφή.
Πρόκειται όμως για μια ενέργεια στρατηγικής ρήξης, όχι μόνον προς την Τεχεράνη, αλλά και προς την ίδια τη λογική της πολυμέρειας. Ο ΟΗΕ παρακάμφθηκε πλήρως. Η Ευρωπαϊκή Ένωση αιφνιδιάστηκε. Οι χώρες του Κόλπου παρέμειναν σιωπηλές, εγκλωβισμένες ανάμεσα στη χαρά για την αποδυνάμωση του Ιράν και στον φόβο των αντιποίνων.
Η απάντηση του Ιράν και το Ορμούζ
Η Τεχεράνη δεν έχει ακόμη εξαντλήσει το οπλοστάσιό της. Η εκτόξευση πυραύλων κατά του Ισραήλ αποτέλεσε την πρώτη, συμβολική απάντηση. Όμως το ιρανικό δόγμα της «στρατηγικής υπομονής» αναμένει την κατάλληλη στιγμή και τα κατάλληλα πεδία για να πλήξει με τρόπους που δύσκολα μπορούν να προβλεφθούν. Ήδη οι δυνάμεις της Χεζμπολάχ ενισχύονται στον νότιο Λίβανο, με κινήσεις που παραπέμπουν σε ετοιμότητα για μεγάλης κλίμακας σύγκρουση.
Οι Χούθι στην Υεμένη έχουν αυξήσει τις επιθέσεις κατά ναυτιλιακών στόχων. Οι φιλοϊρανικές πολιτοφυλακές στο Ιράκ και στη Συρία επαναδραστηριοποιούνται κοντά σε αμερικανικές και κουρδικές βάσεις.
Το πιο επικίνδυνο μέτωπο όμως αφορά τα Στενά του Ορμούζ. Το Ιράν έχει την τεχνική δυνατότητα να κλείσει αυτό το κρίσιμο πέρασμα, έστω και προσωρινά, μέσω ναρκοθέτησης, ταχυκίνητων σκαφών τύπου fast attack crafts, ιπτάμενων drone, ή ακόμη και χτυπημάτων από πυραυλικά συστήματα στην παράκτια επαρχία Χουρμοζγκάν. Αν αυτό συμβεί, ακόμη και για 48 ώρες, η παγκόσμια οικονομία θα μπει σε τροχιά απόλυτης αναταραχής: οι τιμές του πετρελαίου θα ξεπεράσουν τα $160 το βαρέλι, οι ασφάλειες θα αρνηθούν κάλυψη εμπορικών φορτίων και ο εφοδιασμός της Ασίας με καύσιμα θα υποστεί ιστορική διακοπή. Πρόκειται για το «δεύτερο Σοκ του Ορμούζ» — με πρώτο εκείνο του 1984, κατά τη διάρκεια του πολέμου Ιράν–Ιράκ.
Το Ισραήλ, οι Άραβες και η Δύση: τριγωνικά διλήμματα
Το Ισραήλ, ενώ επίσημα δεν συμμετείχε στην επιχείρηση, φέρεται να είχε πλήρη επιχειρησιακή γνώση και πιθανότατα παρασκηνιακή συμμετοχή. Προς το παρόν εστιάζει στη θωράκιση του εσωτερικού μετώπου από ιρανικά αντίποινα. Ο στρατός του έχει τεθεί σε συναγερμό και έχουν ενεργοποιηθεί οι αντιπυραυλικές ασπίδες Iron Dome, Arrow και David's Sling. Όμως η μεγάλη αγωνία των Ισραηλινών ηγετών είναι τι θα συμβεί εάν η Χεζμπολάχ ανοίξει πλήρες μέτωπο από τον Βορρά — με 150.000 ρουκέτες έτοιμες και υποδομή αναβαθμισμένη μετά τον πόλεμο στη Συρία.
Οι χώρες του Κόλπου —ειδικά η Σαουδική Αραβία και τα ΗΑΕ - τηρούν στάση αναμονής. Από τη μία, βλέπουν την αποδυνάμωση του Ιράν ως θετική εξέλιξη. Από την άλλη, φοβούνται ότι θα γίνουν στόχος αντιποίνων. Η αμερικανική στρατιωτική παρουσία στις βάσεις τους έχει ήδη ενισχυθεί, αλλά οι ηγεσίες των κρατών αυτών ανησυχούν για την εσωτερική τους σταθερότητα, σε περίπτωση που χτυπηθούν στρατηγικές εγκαταστάσεις - όπως τα διυλιστήρια της Aramco.
Στην Ουάσιγκτον, το κλίμα είναι ενθουσιώδες μεταξύ των Ρεπουμπλικανών, αλλά η δημοκρατική αντιπολίτευση καταγγέλλει μονομερή κήρυξη πολέμου χωρίς την έγκριση του Κογκρέσου. Στην Ευρώπη, οι αντιδράσεις είναι μάλλον υποτονικές. Η Γαλλία και η Γερμανία καλούν σε αποκλιμάκωση, αλλά δεν διαθέτουν μέσα πίεσης ούτε προς την Τεχεράνη, ούτε —πολύ περισσότερο— προς τον Τραμπ.
Τι να περιμένουμε τις επόμενες ημέρες
Μέσα στις επόμενες 72 ώρες, αναμένονται τρία βασικά ενδεχόμενα:
- Ιρανικά αντίποινα μέσω τρίτων: πιθανό χτύπημα από Χεζμπολάχ σε βόρειο Ισραήλ ή από Χούθι κατά αμερικανικών πλοίων στην Ερυθρά Θάλασσα.
- Απειλή ή μερικό μπλοκάρισμα του Ορμούζ: εάν το Ιράν διαπιστώσει ότι η παθητική στάση του Δυτικού κόσμου συνεχίζεται, ίσως επιχειρήσει να κλείσει τα Στενά έστω για συμβολικό χρονικό διάστημα.
- Νέα επιχείρηση των ΗΠΑ για αποτροπή δεύτερου ιρανικού πλήγματος: αν εντοπιστεί κινητικότητα κοντά σε παράκτιες βάσεις ή πυρηνικό υλικό να απομακρύνεται, οι ΗΠΑ ίσως ξαναχτυπήσουν.
Παράλληλα, η Ρωσία και η Κίνα θα επιχειρήσουν να αξιοποιήσουν την κρίση. Η Μόσχα, με πολιτικές δηλώσεις στήριξης προς την Τεχεράνη, και το Πεκίνο, με οικονομικές συμφωνίες και προειδοποιήσεις κατά της στρατιωτικοποίησης του Περσικού Κόλπου. Οι αγορές θα παραμείνουν ασταθείς, και ο ΟΗΕ ουσιαστικά ακυρωμένος.
Η Μέση Ανατολή δεν φλέγεται πια απλώς. Επανακαθορίζεται. Η απόφαση του Τραμπ να πλήξει τις ιρανικές πυρηνικές εγκαταστάσεις δεν αποτελεί απλώς μια πράξη στρατιωτικής ισχύος. Είναι το σύμπτωμα ενός κόσμου που εγκαταλείπει οριστικά τη διεθνή νομιμότητα, προκειμένου να επιστρέψει στη γυμνή λογική της αποτροπής μέσω βίας.
Ο άξονας ΗΠΑ–Ισραήλ έχει κάνει την πρώτη κίνηση σε μια νέα παρτίδα παγκόσμιας ισορροπίας. Το Ιράν έχει τώρα την πρωτοβουλία της αντίδρασης - και την πολυτέλεια της επιλογής.
Αν επιλέξει τον πόλεμο δια αντιπροσώπων, η σύγκρουση θα διαχυθεί από τον Λίβανο ως την Υεμένη. Αν επιλέξει το Ορμούζ, θα στραγγαλίσει τον πλανήτη. Και αν επιλέξει και τα δύο, η ερώτηση δεν θα είναι πια αν πάμε σε περιφερειακή σύρραξη, αλλά αν μπορούμε να την κρατήσουμε εκτός παγκόσμιας πυρκαγιάς. Το 2025 ίσως αποδειχθεί όχι το έτος της ειρήνης μέσω ισχύος, αλλά το έτος που επιβεβαίωσε ξανά, πικρά και οριστικά, ότι η ισχύς χωρίς αυτοσυγκράτηση γεννά μονάχα την επόμενη καταστροφή.
Το βέβαιο είναι ένα: «Η Σαϊκς-Πικό» είναι νεκρή...
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας