Στην ελληνική πολιτική κοινωνία έχει καταστεί «κοινός τόπος» στη συνείδησή της ότι το Πανεπιστήμιο κατά τη μεταπολιτευτική περίοδο λειτούργησε με τους όρους του ίδιου του λειτουργικού έργου του: να είναι η αυτοσυνείδηση μιας σύγχρονης αστικής κοινωνίας. Επί πενήντα τόσα χρόνια, το Πανεπιστήμιο ως κοινωνικός θεσμός στην Ελλάδα ανταποκρίθηκε στον λειτουργικό ρόλο του μολονότι τα φαινόμενα βίας συγκροτούσαν αναπόσπαστο δομικό στοιχείο του. Στην πραγματικότητα δεν είχαμε να κάνουμε με φαινόμενα βίας, αλλά με εκδηλώσεις κοινωνικών αιτημάτων εντός των αιθουσών και των campuses των πανεπιστημίων.
Στην προσωπική ακαδημαϊκή και πολιτική εμπειρία μου σε δύο μεγάλα Πανεπιστήμια της Ευρώπης, στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και στο Πανεπιστήμιο της Φρανκφούρτης, απαριθμούνται δημιουργικά συμβάντα αλληλεπίδρασης μεταξύ του Πανεπιστημίου και της κοινωνίας. Οι ποικιλόμορφες διαμεσολαβήσεις ανάμεσα στο Πανεπιστήμιο και την κοινωνία θεμελιώθηκαν στην επιστημολογική αρχή του χειραφετητικού ενδιαφέροντος (βλ. Jürgen Habermas), σύμφωνα με το οποίο η παραγωγή επιστημονικής γνώσης είναι δυνατή στον βαθμό που το Πανεπιστήμιο λειτουργεί ως πνευματικός θεσμός αυτοστοχασμού της κοινωνίας: «Κατασκευάζει το δέον».
Δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία ότι κατά την περίοδο της επονομαζόμενης δημοσιονομικής κρίσης τα Πανεπιστήμια στην Ελλάδα αντιμετωπίστηκαν ως «δημόσια υπηρεσία». Η κυβέρνηση Σαμαρά-Βενιζέλου επεξεργάστηκε ένα ολόκληρο κυβερνητικό σχέδιο υποβάθμισης των Πανεπιστημίων σε «δημόσια υπηρεσία». Οι επιστημολογικές διαφοροποιήσεις σ’ αυτό το σχέδιο χαρακτηρίστηκαν «πανεπιστημιακή βία». Οι κοινωνικοί αγώνες εκείνης της περιόδου κατασυκοφαντήθηκαν και κρίθηκαν ότι εκφράζουν ένα απαρχαιωμένο πνεύμα αντίστασης. Το αποκορύφωμα αυτού του σχεδίου επίθεσης εναντίον του ελεύθερου Πανεπιστημίου και της ελεύθερης σκέψης της ανεξιθρησκίας διατυπώθηκε ως δόγμα με την επωνυμία «νόμος και τάξη» στα Πανεπιστήμια. Ο πρωθυπουργός, τότε, Σαμαράς και ο πρύτανης του Πανεπιστημίου Αθηνών Φορτσάκης ήσαν οι εμπνευστές και αυτοί που ανέλαβαν ενόψει της προεκλογικής περιόδου κατά τον Ιανουάριο του 2015 να εφαρμόσουν αυτό το δόγμα. Τα χρόνια πέρασαν και φτάσαμε σήμερα στον Μάιο του 2025 και το δόγμα «νόμος και τάξη» κάνει την επανεμφάνισή του. Γνωρίζουμε όλοι μας ότι δεν μπορούμε να μπούμε δύο φορές στο ίδιο ποτάμι! Επομένως το ερώτημα είναι το εξής: πώς και γιατί η κυβέρνηση Μητσοτάκη «ξαναζεσταίνει το παλιό φαγητό»;
Στο ερώτημα αυτό θα απαντήσω! Και η απάντησή μου είναι εξής: το πολιτικό πρόγραμμα του νεοφιλελευθερισμού, να μετατραπούν τα Πανεπιστήμια σε δημόσιες υπηρεσίες στην Ελλάδα, εάν δεν απέτυχε, συναντάει τουλάχιστον δυσκολίες στην εφαρμογή του. Οι νομοθετικές πρωτοβουλίες της κυβέρνησης Μητσοτάκη (όπως π.χ. είναι η ίδρυση πανεπιστημιακής αστυνομίας και η ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων κ.ά.) καρκινοβατούν. Μπροστά λοιπόν σ’ αυτά τα πολιτικά αδιέξοδα επόμενο ήταν να επαναφέρει η κυβέρνηση Μητσοτάκη το δόγμα «νόμος και τάξη» στα Πανεπιστήμια. Κοντολογίς ισχυρίζομαι το εξής: η επαναφορά του δόγματος «νόμος και τάξη» είναι μια κυβερνητική πράξη πολιτικής απελπισίας. Ας καταλάβουν επιτέλους όλοι όσοι κυβερνούν αυτή τη χώρα (μετά το 2019 έως σήμερα) ότι τα Πανεπιστήμια, ως κοινωνική σφαίρα με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της, δεν θα μετατραπούν σε διοικητικές δημόσιες υπηρεσίες. Οφείλουμε, επιτέλους, όλοι μας, καθηγητές Πανεπιστημίου, φοιτητές και όλοι μας στην πολιτική κοινωνία που κατανοούμε τι θα πει «Πανεπιστήμιο» να αντισταθούμε. Προτείνω, μάλιστα, να κάνουμε κοινωνικούς και γνωσιοθεωρητικούς, τελικά και πανεπιστημιακούς αγώνες εναντίον της απαξίωσης του Πανεπιστημίου που έχει επεξεργαστεί η κυβέρνηση Μητσοτάκη.
*Πολιτικός φιλόσοφος
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας