«Κολομβία γίναμε !»

… έτσι λέμε καμιά φορά όταν βλέπουμε τις αιχμές της βίας στην κοινωνία, όπως την έχουν φτιάξει δεκαετίες περιφρόνησης των γνήσιων αναγκών των ανθρώπων από τις εξουσίες.

Έχει μια ‘ελαφράδα’ αυτός ο χαρακτηρισμός, αφού σχεδόν κανείς δεν ξέρει τι γίνεται εκεί. Ξέρουμε μόνο, όσα το ψυχοφθόρο σύστημα που παριστάνει τα ΜΜΕ, προβάλλει – δήθεν ως αποτρόπαια – αλλά πρακτικά ως πρότυπα-ιδέες ανταπόκρισης στην βίαια επιβαλλόμενη ανισότητα. Συμμορίες, ναρκωτικά δολοφονίες, εμφύλιος … αυτή είναι η πιο πιθανή εικόνα για το κράτος αυτό, που πιθανώς αγνοούμε τη θέση του στο χάρτη1. Σίγουρα μια μπανανία στην πίσω αυλή της Αμερικής.

Πριν λίγες μέρες, έτσι από τύχη, είδα την ομιλία του πρωθυπουργού της Κολομβίας στη γενική συνέλευση του ΟΗΕ. Έπαθα έκπληξη! Πόσα λίγα πράγματα γνωρίζουμε (μας επιτρέπεται να γνωρίζουμε). Εκεί, παρά τις δεκαετίες άγριας καταπίεσης, κατάφεραν να φέρουν στην εξουσία ένα … Άνθρωπο. Τον Gustavo Petro. Τον πρώτο αριστερό πρωθυπουργό στη χώρα τους. Αυτός είχε ξεκινήσει από μια αντάρτικη οργάνωση στα 19 του, φυλακίστηκε, βασανίστηκε, έγινε γερουσιαστής και, από τη θέση αυτή, ασχολήθηκε εντατικά με την σχέση των ταγμάτων θανάτου με επιφανείς πολιτικούς. (αυτή είναι η Κολομβία που ξέραμε). Το 2018 έχασε από τον δεξιό υποψήφιο, συγκεντρώνοντας όμως 18 εκατομμύρια ψήφους. Το 2022, κέρδισε τις εκλογές. Θεωρεί ότι η διάκριση Αριστεράς – Δεξιάς είναι μια απλουστευτική προσέγγιση κατάλληλη για τον 20 αιώνα. Σήμερα, τοποθετεί την πολιτική αντίθεση ανάμεσα σε δυνάμεις της ζωής και δυνάμεις του θανάτου πάνω στο πρόβλημα της κλιματικής κρίσης. [πληροφορίες από Democracy now]

Θα καταγράψω παρακάτω μια απόδοση της ομιλίας του στη ΓΣ του ΟΗΕ (UNGA)

Εισάγει ο Γκουστάβο Πέτρο την ομιλία του με την οπτική της γενιάς που έρχεται. Αναφέρεται σε ένα γράμμα που του έστειλε η κόρη του (16 ετών) για να απευθυνθεί στους πολιτικούς ηγέτες του κόσμου. «είμαι περήφανος που βρίσκομαι εδώ ως πρόεδρος της καρδιάς της γης. Αυτός είναι ο τρόπος που οι ιθαγενείς της Σιέρα Νεβάδα ορίζουν την όμορφη χώρα μου. Από τη γεωγραφική άποψη αυτό είναι λογικό, αλλά αφού είμαστε η καρδιά, οφείλουμε να στείλουμε μήνυμα ενότητας, ειρήνης, προστασίας και συντήρησης της φύσης. Αυτό είναι το έργο της καρδιάς που χτυπά, όμως και τα άλλα μέλη, είναι εξίσου σημαντικά, αφού αν ένα αποτύχει, θα ακολουθήσουν και τα άλλα. Έτσι λοιπόν από την καρδιά της γης καλούμε όλες τις χώρες να εστιάσουν την συνείδησή τους, να ξεσηκωθούν και να αφήσουν την απληστία που σκοτώνει τους ανθρώπους και τη μητέρα γη. Σας καλούμε όλους να κάνετε το βήμα για μια πλήρη ειρήνη.»

Σε αυτή τη συνάντηση των ηγετών, η δυνατότητα τους να επικοινωνήσουν τις απόψεις τους εξαρτάται από το χρήμα που διαθέτουν, πόσα πολεμικά αεροπλάνα διαθέτουν, πόσες καρπαζιές μπορούν να δώσουν και την δυνατότητα να καταστρέψουν όλη την ανθρωπότητα. Η δύναμη μιας χώρας δεν ασκείται πλέον από το οικονομικό ή πολιτικό της σύστημα ή την ιδεολογία της, αλλά από το πως κινείται σύμφωνα με την ικανότητά της να καταστρέψει το ανθρώπινο είδος. Υπάρχει αυτή η δυνατότητα καταστροφής, αλλά σημαντικοί είναι αυτοί που μπορούν έχουν τη δύναμη να συντηρήσουν τη ζωή. Μιλάμε αλλά συχνά δεν μας ακούν, μερικές φορές μας ακούν μόνο οι λαοί μας. Δεν μας ακούν όταν μιλάμε για τη γενοκτονία στη Γάζα, ακόμα και αν εκφράζουμε τεράστιο πλήθος ανθρώπων από πολλές χώρες. Δεν μας ακούει η μικρή μειοψηφία των ηγετών που μπορεί να καταστρέψει τον πλανήτη και επίσης μπορεί να αποτρέψει την γενοκτονία. Τους ζητάμε να αντικαταστήσουν το θάνατο με τα έξοδα αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής. Όταν τους ζητάμε να σταματήσουν τον πόλεμο και να επικεντρωθούν με τον γρήγορο μετασχηματισμό της οικονομίας ώστε να σωθεί το ανθρώπινο είδος, δεν μας ακούν. Στο χώρο αυτό του ΟΗΕ αντηχούν οι απόψεις όσων έχουν τη δυνατότητα καταστροφής της ζωής. Αυτή η ισχύς της καταστροφής συντονίζει τις απόψεις των εκπροσώπων αλλά δεν ακούγονται οι φωνές των λαών. Όταν μιλάμε για τη σωτηρία της ανθρωπότητας δεν μας ακούν. Ίσως δεν χρειάζεται πλέον να μιλάμε σε αυτούς, αλλά στους λαούς σε όλο τον κόσμο, αυτό μας ενδιαφέρει.

Τον τελευταίο χρόνο 11 εκατομμύρια εκτάρια από το δάσος του Αμαζονίου έχουν καεί, κυρίως στη διάρκεια ενός μόνο μήνα. Οι επιστήμονες λένε, πως αν καεί το δάσος του Αμαζονίου, θα φτάσουμε στο σημείο χωρίς επιστροφή, όπου οι άνθρωποι δεν θα έχουν πλέον καμιά δυνατότητα παρέμβασης στο πρόβλημα. Λοιπόν το δάσος του Αμαζονίου ήδη καίγεται. Καμπάνες ηχούν σε όλο τον πλανήτη. Ηχούν για εμάς, για εσάς, για όλους, για τη ζωή. Αυτό μας το είπε ο Χέμινγουεϊ στο έργο του «για ποιόν χτυπά η καμπάνα» το τέλος έχει ξεκινήσει.

Πριν ένα χρόνο, σε αυτό εδώ το βήμα, ζήτησα ένα συνέδριο για την ειρήνη στην Παλαιστίνη. Τότε δεν είχε πέσει καμιά βόμβα. Τώρα 20 χιλιάδες αγόρια και κορίτσια έχουν σκοτωθεί από τις βόμβες. Και οι πρόεδροι των χωρών της ανθρώπινης καταστροφής γελάνε εδώ στους διαδρόμους. Με την βοήθεια των μέσων ενημέρωσης, που είναι ιδιοκτησία του κεφαλαίου, αναδομούν τον κόσμο και δημιουργούν ένα κόσμο χωρίς δημοκρατία, χωρίς ελευθερία. Το ανθρώπινο πρόγραμμα για τη δημοκρατία πεθαίνει μαζί με τη ζωή. Την ίδια στιγμή, ρατσιστές, υπέρμαχοι της φυλετικής ανωτερότητας των λευκών, αυτοί που βλακωδώς πιστεύουν ότι η άρια φυλή είναι ανώτερη, ετοιμάζονται να κυριαρχήσουν στον κόσμο επιδεικνύοντας βόμβες και τρομοκρατώντας ανθρώπους. Ο έλεγχος των ανθρώπων δημιουργείται πάνω στη βαρβαρότητα, το βλέπουμε στη Γάζα, στο Λίβανο. Αν πεθάνει η Γάζα, πεθαίνει η ανθρωπότητα. Οι εκλεκτοί του θεού δεν είναι οι άνθρωποι του Ισραήλ, ούτε των ΗΠΑ, είναι η ανθρωπότητα ως σύνολο. Είναι παιδιά του θεού όλοι οι άνθρωποι! Σκοτώνουν παιδιά του θεού.

Υπάρχει λόγος για αυτό τον σύγχρονο Αρμαγεδδών: είναι η ανοησία των κυβερνήσεων που επικροτούν την γενοκτονία. Κυβερνήσεις που δεν ενεργούν για να μετασχηματίσουν την οικονομία στην κατεύθυνση μείωσης των ορυκτών καυσίμων. Υπάρχει μια λογική πίσω από αυτά και δεν είναι η πολιτική ή ομιλίες σε αυτή την αίθουσα. Λέγεται «ανισότητες». Η Oxfam λέει πως το 1% των ανθρώπων έχει μεγαλύτερη περιουσία από το 95% των ανθρώπων! Η λογική της καταστροφής εδράζεται σε αυτό το επίπεδο ανισότητας. Καταστροφή από βόμβες, καταστροφή από την κλιματική αλλαγή. Ο Νετανιάχου σαν εγκληματίας σκορπά βόμβες. Είναι ήρωας για το 1% γιατί δείχνει πως οι άνθρωποι μπορούν να καταστρέφονται με βόμβες. Αν ο πλούτος μετριέται σε εκλύσεις διοξειδίου και όχι σε δολάρια έχουμε την απάντηση: το πλουσιότερο 1% ευθύνεται για την κλιματική αλλαγή. Κλιματική αλλαγή που αυξάνει και είναι έτοιμη να καταστρέψει τον κόσμο. Με το πετρέλαιο και το κάρβουνο. γιατί έτσι γίνονται οι πλούσιοι. Οι πολιτικοί, συμπεριλαμβανομένων αυτών από τις ισχυρότερες χώρες του πλανήτη, απλά υπακούν σε αυτούς. Οι πλούσιοι πληρώνουν τις εκστρατείες τους, είναι ιδιοκτήτες των μέσων ενημέρωσης, ελέγχουν τα μέσα παγκοσμίως, μπορούν να αποκρύψουν τις αλήθειες της επιστήμης. Όπως στο φιλμ don’t look up, αυτοί αποφασίζουν τι θα σκεφτούμε, τι θα ειπωθεί, τι θα απαγορευτεί και τι θα αποκρυφτεί. Με την εξουσία τους φωνάζουν «ζήτω η δημοκρατία» αλλά στην πραγματικότητα μιλάνε για την ελευθερία του 1%. Έχουν εμμονή με την ελεύθερη αγορά αλλά αυτή φέρνει την καταστροφή της ζωής και της ατμόσφαιρας. Η ελεύθερη αγορά δεν ήταν ελευθερία, όπως υποκριτικά έλεγαν αλλά στην πραγματικότητα ήταν η μεγιστοποίηση του θανάτου. Το 1% είναι η παγκόσμια ολιγαρχία, είναι οι άνθρωποι που επιτρέπουν τον βομβαρδισμό αμάχων στη Γάζα το Λίβανο ή το Σουδάν. Επιβάλουν οικονομικές κυρώσεις σε χώρες που αντιστέκονται, σε χώρες που δεν υποτάσσονται στις εντολές τους, την Κούβα, τη Βενεζουέλα, γιατί πρέπει να προβάλλουν την καταστροφική τους ικανότητα στο υπόλοιπο 99% του ανθρώπινου είδους. Ώστε να τους αφήσουν να αντλούν ισχύ και έλεγχο, να αυξάνουν τον πλούτο τους. Αυτή η ολιγαρχία οδηγεί το ανθρώπινο είδος στα πρόθυρα της καταστροφής. Οι πολιτικοί απλά σκύβουν και αγνοούν την ανάγκη των ανθρώπων για ελευθερία για δημοκρατία.

Οι άνθρωποι έχουν τη δύναμη. Το ερώτημα που πρέπει να τεθεί από αυτό το βήμα είναι αν οι άνθρωποι θα επιτρέψουν να συνεχιστεί αυτό. Δεν υπάρχει καιρός για χάσιμο, οι κυβερνήσεις είναι ανίκανες να σταματήσουν την εξαφάνιση της ζωής. Σήμερα πρέπει να επιλέξουμε ανάμεσα στη ζωή ή την πλεονεξία, μεταξύ της ανθρώπινης ζωής ή του κεφαλαίου.

Αυτό που μπορώ να πω στους ανθρώπους του κόσμου, από μια χώρα που δεν έχει όπλα μαζικής καταστροφής, δεν έχει χρήματα αλλά είναι πανέμορφη από πλευράς βιοποικιλότητας και πολιτισμικού πλούτου, μια χώρα με πεταλούδες κάθε χρώματος, αυτό που μπορώ να πω, ότι τώρα είναι ώρα όχι για κυβερνήσεις αλλά για τους ανθρώπους. Ο χρόνος λιγοστεύει, ήρθε η ώρα να σηκώσουμε τη σημαία της ζωής αλλιώς θα γεμίζουμε ομαδικούς τάφους. Αυτό μας αποκάλυψε η επιστημονική κοινότητα. Τοπικές δράσεις, παγκόσμια συνεννόηση. Το κεφάλαιο των εταιρειών ορυκτών καυσίμων δεν μπορεί να συνεχιστεί, οι άνθρωποι πρέπει να σταματήσουν την πλημμυρίδα του κεφαλαίου, τα δηλητήρια που βάζουμε στην ατμόσφαιρα είναι θανατηφόρα και οι καπνοδόχες που τα βγάζουν πρέπει να σφραγιστούν. Κάθε γωνιά του κόσμου μπορεί να είναι ένα πεδίο μάχης ενάντια σε αυτές τις καπνοδόχους.

Ένα αιώνα πριν σηκώσαμε κόκκινες σημαίες, τις κρατούσαν οι εργάτες όλου του κόσμου. Μιλούσαν για μια επανάσταση απέναντι στο κεφάλαιο. Αυτός ο κόσμος τελείωσε, δεν υπάρχει πια, χάθηκε. Στις περισσότερες χώρες, η κόκκινη σημαία δεν βρίσκει χώρο στην ανθρώπινη ιστορία. Ωστόσο, σήμερα, δεν είναι το θέμα να υπερασπιστούμε μια τάξη, ένα σύστημα ιδεών, αλλά να υπερασπιστούμε την ίδια τη ζωή καθεαυτή. Για αυτό το σκοπό πρέπει να σηκώσουμε την σημαία, ίσως όχι μια κόκκινη σημαία, αλλά μια με όλα τα χρώματα. Αυτή η σημαία πρέπει να υψωθεί για την προστασία όλων των ανθρώπων, όλου του κόσμου πάνω στη μάνα γη.

Υπάρχει η λέξη σοσιαλισμός, σήμερα έχει ένα καινούργιο νόημα. Τα μυαλά που έχουν δημιουργήσει τον κόσμο μας είναι πιο συνδεδεμένα από ποτέ, η ανθρώπινη γνώση είναι πιο συλλογική από ποτέ. Ας αναβιώσουμε αυτή τη μαγεία, τη συλλογική σκέψη που μας επέτρεψε να επιβιώσουμε. Τα άτομα μόνα, είναι αδύναμα και παρασύρονται στα οπιοειδή, οδηγούνται σε παραίτηση όταν δρουν ατομικά. Οι άνθρωποι είναι δυνατοί όταν αλληλοβοηθούνται και αυτή η στάση μπορεί να γίνει παγκόσμια, να δημιουργούμε συλλογική γνώση. Το ανθρώπινο είδος ως νέο πολιτικό υποκείμενο. Αυτά είναι η βάση πάνω στην οποία δίνουμε νέο νόημα στη λέξη σοσιαλισμός. Είμαστε πιο προχωρημένοι από ποτέ, είμαστε στη προμετωπίδα της νοήμονος ζωής. Που πρέπει να προστατέψει τον εαυτό της και τις άλλες ζωές από την παγκόσμια ολιγαρχία που οδηγεί στην καταστροφή κάθε ζωής. Νέος πλούτος πρέπει να δημιουργηθεί, πλούτος που δεν συνδέεται με το πετρέλαιο, αλλά με την ένταση ελεύθερης δημιουργικής δουλειάς, ακόμα και με την τεχνητή νοημοσύνη που πρέπει να τεθεί σε κοινωνικό έλεγχο παγκοσμίως. Η υψηλή παραγωγικότητα μας δίνει δημιουργικό ελεύθερο χρόνο. Δίνει ευχέρεια για συνευρέσεις, επαφές που υλοποιούν ακόμα μεγαλύτερη δημιουργικότητα από τα ξεχωριστά μυαλά. Αυτό θα μας επιτρέψει να νικήσουμε με την σημαία της ζωής.

Τώρα δεν μιλάω με τον Biden, Macron, Scholz, Si Xi Ping, Putin, αλλά από την Κίνα είχα την ιδέα για διάλογο μεταξύ πολιτισμών, από την Ευρώπη την ιδέα των κοινωνικών σχηματισμών, από τις ΗΠΑ την αγάπη της για τη αυθεντική δημοκρατία, τη δημοκρατία που θεμελίωσαν οι πατέρες του έθνους της, από τη νότια Αμερική την ποικιλομορφία της, από την Αφρική τα τύμπανα που μας καλούν να επικοινωνήσουμε με το πνεύμα της φύσης, από τον Ιησού πήρα την ιδέα της αγάπης, το φως που δίνει ζωή. Πήρα από όλες τις πολιτισμικές εκφράσεις του κόσμου, πρέπει να τις φέρουμε κοντά, να συνενώσουμε δυνάμεις για να δώσουμε την μεγαλύτερη μάχη στην ανθρώπινη ιστορία. Αυτή η μάχη, δεν υπάρχει αμφιβολία είναι μια παγκόσμια επανάσταση. Πρέπει να φτιάξουμε τον μεγαλύτερο στρατό που έχει υπάρξει, με πολεμιστές της ζωής άντρες και γυναίκες. Αυτός ο παγκόσμιος στρατός της ζωής δεν θα έχει όπλα από τους ολιγάρχες, δεν θα έχει πυρηνικά όπλα, δεν θα ανταγωνίζεται για όπλα, ούτε θα έχει την υποστήριξη από ταμεία και τράπεζες, δεν θα μπορεί να κάνει γενοκτονία σε παιδιά όπως οι ολιγάρχες, αλλά θα είναι πιο δυνατός από οποιονδήποτε στρατό. Θα έχει την ισχύ των ενωμένων ανθρώπων. Στο αχανές σύμπαν βλέπουμε μοναδικό τόπο ζωής στη γη. Δεν μπορούμε να αφήσουμε αυτό το μοναχικό φως να σβήσει. Χωρίς ζωή δεν υπάρχει παρα μόνο ακίνητο σκοτάδι. Αυτό το σκοτάδι βρίσκεται στην καρδιά των ολιγαρχών. Τώρα είναι η στιγμή για το ανθρώπινο είδος να δώσει τη μάχη. Είναι η ώρα των ανθρώπων. Αν οι κυβερνήσεις δεν μπορούν, όπως έγινε ξεκάθαρο πριν, και αποφασίσουν να κάνουν πολέμους, να ρίχνουν βόμβες να σκοτώνουν παιδιά, να παίζουν παιγνίδια κυριαρχίας, τότε, αν αυτό αποφασίσουν, τώρα πρέπει να λύσουμε τα προβλήματα της ανθρωπότητας θέτοντας τα στους ανθρώπους, τους απλούς καθαρούς ανθρώπους του είδους. Αντί να μιλάμε σε κυβερνητικούς που δεν ακούνε τίποτε, ας απευθυνθούμε στους ανθρώπους ώστε μαζί, να δείξουμε ότι υπάρχει μια άλλη δύναμη που μπορεί να δημιουργήσει νέους ηγέτες και νέες κυβερνήσεις. Αν η ζωή επικρατήσει απέναντι στην εξαφάνισή της δεν θα είναι με την διοίκηση των ολιγαρχών. Αυτή η ολιγαρχία θα ηττηθεί, θα δώσει τη θέση της σε μια παγκόσμια δημοκρατία. Μια νέα ιστορία έχει ξεκινήσει.

*Συνταξιούχος καθηγητής του ΕΛΜΕΠΑ