Σκέψεις για τα αποτελέσματα των ευρωεκλογών

Πρόκειται για τον ελιτισμό των ενεργητικά πολιτικοποιημένων. Τείνουμε συχνά να θεωρούμε δεδομένο πως όλοι οι πολίτες που ψηφίζουν διαθέτουν την ίδια γνώση των πολιτικών πραγμάτων με εμάς που παρακολουθούμε στενά τις διεργασίες στο εσωτερικό των κομμάτων. Ακόμη και η αποχώρηση από τον ΣΥΡΙΖΑ το περασμένο φθινόπωρο, που οδήγησε στη συγκρότηση της Νέας Αριστεράς, μπορεί να πέρασε απαρατήρητη σε κόσμο που η ενεργητική σχέση του με την κεντρική πολιτική περιορίζεται στην ψήφο του στις εθνικές εκλογές και στις ευρωεκλογές. Πολύς κόσμος μπορεί να μην ψήφισε τη Νέα Αριστερά διότι απλούστατα δεν γνώριζε περί τίνος πρόκειται. Ή –ακόμα χειρότερα, πάλι μη γνωρίζοντας, εννοείται– επειδή παρασύρθηκε από την κυρίαρχη προπαγάνδα που εξαπολύεται από το κόμμα του Κασσελάκη ότι πρόκειται για «αποστάτες» και «προδότες» που αποσκίρτησαν επειδή δεν κατάφεραν να εκλεγούν εκείνοι στην ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ. Οσοι ψήφισαν ΣΥΡΙΖΑ στις ευρωεκλογές δεν είναι όλοι κασσελακιστές – ευτυχώς.

Ορισμένες σκέψεις όσον αφορά τα γενικότερα αποτελέσματα τώρα. Πρώτα απ’ όλα, η υπερβολικά μεγάλη έμφαση στη σύγκριση με τις τελευταίες εθνικές εκλογές μπορεί να οδηγήσει σε τελείως αποπροσανατολιστικά συμπεράσματα. Λυπάμαι που το λέω, αλλά η Ν.Δ. δεν υπέστη και τόσο φοβερό πλήγμα όσο φαίνεται από τη σύγκριση μεταξύ του 40,56% των εκλογών του περασμένου Ιουνίου και του 28,31% των ευρωεκλογών. Ο πολύς κόσμος στις ευρωεκλογές ψηφίζει με τελείως άλλα κίνητρα από εκείνα των εθνικών εκλογών. Στις ευρωεκλογές δεν ψηφίζει κυβέρνηση και πιστεύει πως η σύνθεση του Ευρωκοινοβουλίου δεν τον αφορά. Αντιμετωπίζει επομένως την ψήφο του ως ψήφο με καθαρά συμβολικό χαρακτήρα – στέλνει μηνύματα ικανοποίησης ή δυσαρέσκειας. Ή –κάτι που επίσης τείνουμε να παραβλέπουμε– εκφράζει αδιαφορία κάνοντας αποχή. Αδιαφορία όχι ως προς την πολιτική γενικά – αυτή γνωρίζουμε ότι υπάρχει ως τάση γενικά τα τελευταία χρόνια και είναι ένα τεράστιο θέμα από μόνο του. Αδιαφορία ως προς τις συγκεκριμένες ευρωεκλογές.

Είναι αλήθεια ότι σε σύγκριση με τις ευρωεκλογές του 2019 (33,12%) μειώθηκε σημαντικά το ποσοστό της Ν.Δ. – κατά σχεδόν 5%. Ξεχνάμε όμως κάτι. Στις ευρωεκλογές του Μαΐου του 2019 ο κόσμος πήγαινε να ψηφίσει έχοντας κατά νου ότι σε λίγο καιρό είχαμε εθνικές εκλογές. Οι υποστηρικτές της Ν.Δ. ήθελαν να στείλουν μήνυμα ότι και στις εθνικές εκλογές θα στηρίξουν Ν.Δ. Τότε ήταν κυβέρνηση ο ΣΥΡΙΖΑ και η επικράτηση της Ν.Δ. δεν ήταν καθόλου δεδομένη. Τώρα οι εθνικές εκλογές έχουν γίνει πριν από έναν χρόνο, οι επόμενες θα γίνουν σε τρία χρόνια και η κυβέρνηση της Ν.Δ., για πρώτη φορά μετά τη Μεταπολίτευση, κυβερνά ανενόχλητη και ουσιαστικά χωρίς αντίπαλο. Ποιος ο λόγος λοιπόν να στείλουν μήνυμα στήριξης και να μην πάνε για μπάνιο; Είτε μας αρέσει είτε όχι, τούτη η κατάσταση μάλλον εξηγεί και το όντως πρωτοφανώς τεράστιο ποσοστό της αποχής γενικότερα.

Υπάρχει βέβαια και το –αναμφίβολα ανησυχητικό– φαινόμενο πως το σύνολο των ψήφων στα δεξιότερα της Ν.Δ. κόμματα (ήδη υπάρχοντα και πρωτοεμφανιζόμενα) ανέρχεται σε ποσοστό περίπου 20% – αλλά τούτο δεν είναι απλώς διαρροή ψήφων από τη Ν.Δ., δυστυχώς. Είναι μια τραγικά αποπροσανατολισμένη λαϊκή δυσαρέσκεια που δεν μπορεί να εκφράσει μια κατ’ ουσίαν ανύπαρκτη Αριστερά.

Ο ΣΥΡΙΖΑ στις ευρωεκλογές έλαβε 14,92%. Σε σύγκριση με τις ευρωεκλογές του 2019 (23,75%), το ποσοστό του μειώθηκε κατά σχεδόν 9%. Θα ήμουν βέβαια ο τελευταίος που θα σύγκρινε τον ΣΥΡΙΖΑ του Κασσελάκη με τον ΣΥΡΙΖΑ του 2019 (παρ’ ότι θα ήμουν και πάλι ο τελευταίος που θα εξιδανίκευε τον δεύτερο). Πάντως δεν το λες και επίτευγμα να παίρνεις ελάχιστα παραπάνω από το μισό του ποσοστού της Ν.Δ. και να νιώθεις στον σβέρκο σου την ανάσα τού όχι και τόσο «χαρισματικού» ηγέτη του ΠΑΣΟΚ (12,79%). Μάλλον το έχουν καταλάβει ο Κασσελάκης και όσοι –ακόμη– τον στηρίζουν. Εξ ου και το υστερικό μένος με το οποίο απαιτούν από τη Νέα Αριστερά να… παραδώσει τις 11 έδρες του εθνικού Κοινοβουλίου.

*Ομότιμος καθηγητής της Κοινωνικής Θεωρίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών