Eνα «δυστύχημα»

Το «καταραμένο απόθεμα» του Μπατάιγ, θα μπορούσε να ονοματιστεί θάνατος στη νεωτερικότητα. Ενα αφορισμένο κακό του λογικού ευ ζην της. Ενα φάντασμα που την κατατρύχει, λες και δεν μπορεί να λογαριαστεί με τα πρωθύστερα προ-λογικά της. Μπροστά στον θάνατο, η εξουσία της νεωτερικότητας επιστρατεύει λόγους από τον κόσμο του αοράτου, ένα παντοειδές κακό, που συμπεριλαμβάνει όλους, σαν να είναι υποκείμενα ενοχής του θανάτου των άλλων και του ίδιου τους του θανάτου.

Αλήθεια, δεν θα μπορούσαμε να είμαστε κι εμείς στο τρένο του θανάτου; Εκεί, στα Τέμπη. Γιατί και ο τόπος του θανάτου γίνεται από την ιστορία τοπόσημο. Τι άλλο παράσημο θανάτου θα μπορούσαμε να αξιωθούμε; Ποια άλλη παρασημοφόρηση σε τελετή θανατοπολιτικής;

Γιατί περί θανατοπολιτικής πρόκειται. Ολη αυτή η συζήτηση που γίνεται και η μακάβρια εικονογραφία που παράγεται «δημόσια», με ρυθμό καταιγιστικών βολών πραγματικού πυροβόλου, αυτές τις βδομάδες για το «δυστύχημα στα Τέμπη», για τον «αδόκητο θάνατο», για το δράμα του θανάτου των νεκρών, για «τα παιδιά που χάθηκαν», για τις κηδείες των νεκρών, για... για... Για τον Θάνατο. Αλλά κανείς δεν μιλάει για την Πολιτική του Θανάτου.

Γι’ αυτό το Part maudit, που έγραφε ο Μπατάιγ, γι’ αυτή τη «Μικροφυσική της Εξουσίας», που έλεγε ο Φουκό, κι ακόμα περισσότερο γι’ αυτή την «Τυραννία της Οικειότητας», που μας μιλάει ο Σένετ.

Η οικειότητα με το κακό, με τον ξορκισμένο θάνατο, που σιγά σιγά, διά της προγραμματισμένης επανάληψης (μητρός πάσης μαθήσεως...), γίνεται δεύτερο δέρμα. Και σκοτώνει. Ο δραπανηφόρος του Αδη αντιστρέφει την κανονιστική-ορθολογική επιταγή, «το πάθημα να γίνει μάθημα». Το μάθημα, πλέον, είναι η παντοειδώς επιβεβλημένη θητεία του κάθε ανθρώπου στον αναδιπλασιασμό του παθήματος, δικού του ή «άλλων». Στο ανά πάσα στιγμή «μοιραίο συμβάν» μιας θανατηφόρας τύχης. Κι αυτή η «τύχη», χλευάζοντας απομεινάρια του Διαφωτισμού, πολλαπλασιάζεται σε τούτους τους καιρούς. Τους καιρούς που η «διακινδύνευση» της μεταφοράς της ίδιας της ζωής των πολλών σε σωρούς απορριμμάτων πάει ταίρι με την κυρίαρχη ιδεολογία της «επιτάχυνσης». Ολο και πιο γρήγορα, «όλο και πιο αθόρυβα», ανεπαίσθητα, τα μαγνητικά τρένα κονιορτοποιούν τον χρόνο της ανθρώπινης ζωής, χάνοντας έτσι και από τα δικά τους ηλεκτρονικά «μάτια» το ανά πάσα στιγμή επικείμενο δικό τους τέλος.

Μπορεί να φαίνεται σήμερα παλαιωμένη η ανάλυση του Ε.Π. Τόμσον για τη σχέση του χρόνου με τον «βιομηχανικό καπιταλισμό». Ισως διότι αυτός ο καπιταλισμός δεν υπάρχει πλέον. Ομως η βασική προκείμενη, ότι η υπαρκτική συνθήκη του ανθρώπου, ο χρόνος του, δεν του ανήκει, είναι απαλλοτριωμένος, έχει αποκτήσει σήμερα πολλαπλάσια σημασία. Πώς αλλιώς να εξηγήσει κανείς τη σύντμηση του χρόνου ανάμεσα στη ζωή και στον θάνατο; Είτε πρόκειται για «αιφνίδια» θανατηφόρα πτώση οικοδόμου από σκαλωσιά είτε πρόκειται για «μοιραίο δυστύχημα» εργαζόμενου στα διυλιστήρια είτε για «μοιραίο θάνατο» σε σιδηροδρομική διάβαση είτε... είτε... Ή για το ότι θα μπορούσα να είμαι κι εγώ στη «μοιραία» αμαξοστοιχία. Σαν πολύ δεν αυξάνονται τα «δυστυχήματα», η «κακιά η ώρα», η «τύχη (που) τα ’φερε έτσι»;

Τα παιδιά που «ξεχύνονται στους δρόμους» τούτες τις μέρες δεν φαίνεται να ακουμπάνε ανακουφιστικά (και μακάρια) πάνω στην «τύχη», το «δυστύχημα», το γυμνό «πένθος» που μπουκώνει μέχρι αηδίας τις τηλεοπτικές οθόνες – σαν ένα εύπεπτο μάθημα εσωτερίκευσης του θανάτου. Τα παιδιά αυτά αναρτούν σημειωτικές γραφές στον πίνακα μιας άλλης πολιτικής, προσυπογράφουν στην ιδέα ότι δεν θα ήθελαν να είναι με το πλευρό του θανάτου, αλλά να πολεμάνε την Πολιτική του Θανάτου, την πολιτική που αρνείται το πρώτο και βασικότερο δικαίωμα κοντά τρεισήμισι αιώνων: το Δικαίωμα στη Ζωή.

Κι αυτό το δικαίωμα πάει πολύ πιο μακριά από τους τόσους πολλούς «νεκρούς από τύχη» της Θανατοπολιτικής.

ΥΓ.: Τα όσα φλύαρα γράφονται εδώ ξεκάθαρα τα ξεπερνάει η μοναδική ανάρτηση του Γιάννη Αγγελάκα. Δεν τον γνωρίζω, άρα μη μου πει κανείς πως του κάνω... πώς το λένε; ναι, promotion...

*Ομότιμος καθηγητής Πανεπιστημίου Πελοποννήσου