Οχι στο όνομά μου

Την 1η Μαρτίου, στο Χάρκοβο γεννήθηκαν δύο δίδυμα, ένα αγόρι και ένα κορίτσι. Την επόμενη μέρα, οι γονείς τους σκοτώθηκαν από τους βομβαρδισμούς. Αυτά τα παιδιά που ήρθαν στον κόσμο μας, είναι ήδη ορφανά. Οι γονείς τους σκοτώθηκαν από έναν ρωσικό πύραυλο, από έναν Ρώσο στρατιώτη. Εγώ είμαι Ρώσος. Στο όνομα του λαού μου, της χώρας μου, στο όνομά μου, ο Πούτιν διαπράττει τερατώδη εγκλήματα. Ο Πούτιν δεν είναι η Ρωσία.

Η Ρωσία νιώθει οδύνη και ντροπή. Στο όνομα της δικής μου Ρωσίας και του δικού μου λαού, εγώ ζητώ συγγνώμη από τους Ουκρανούς. Και κατανοώ το ότι αυτά τα εγκλήματα δεν μπορούν να συγχωρεθούν. Αυτός ο πόλεμος δεν άρχισε τώρα, άρχισε το 2014. Ο δυτικός κόσμος δεν θέλησε να τον κατανοήσει και παρίστανε ότι δεν συνέβη τίποτα σοβαρό. Ολα αυτά τα χρόνια, στις ομιλίες μου και στις δημοσιεύσεις μου, προσπαθούσα να εξηγήσω στον κόσμο ποιος είναι ο Πούτιν. Δεν τα κατάφερα. Τώρα, όμως, είναι ο ίδιος ο Πούτιν που τα εξηγεί όλα.

Εγώ θέλω να επιστρέψω στη Ρωσία. Αλλά σε ποια Ρωσία; Η Ρωσία του Πούτιν είναι αποπνικτική, βρομάει τρομερά αστυνομική μπότα. Μπροστά στα μάτια όλων, η χώρα μου μετατρέπεται σε φασιστική δικτατορία. Στη Ρωσία, ο χώρος της ελευθερίας έκφρασης έχει περιοριστεί στο διαδίκτυο, αλλά τώρα και εκεί βασιλεύει η στρατιωτική λογοκρισία. Οι αρχές έχουν δηλώσει ότι κάθε κριτική στη Ρωσία και στον πόλεμό της θα θεωρείται προδοσία και θα τιμωρείται με βάση τον στρατιωτικό νόμο. Η Ρωσία έκλεισε το Facebook και το Twitter και έρχεται η σειρά του Youtube. Είναι θέμα χρόνου η ολική αποκοπή της χώρας και από το διαδίκτυο. Εχουν βάλει στο κεφάλι της χώρας μια κουκούλα, όπως σε έναν όμηρο.

Οι άνθρωποι δεν πρέπει να γνωρίζουν τι συμβαίνει. Στη ρωσική τηλεόραση δεν θα προβληθούν οι εικόνες των βομβαρδισμένων ουκρανικών πόλεων και των σκοτωμένων παιδιών. Οι άνθρωποι, χειραγωγημένοι από χρόνια προπαγάνδας, είναι ακόμα πεισμένοι ότι ο ρωσικός στρατός απελευθερώνει τα αδέλφια μας, τους Ουκρανούς, από τη φασιστική χούντα που τους επέβαλαν οι Αμερικανοί. Στη χώρα εξηγήθηκε ότι το ΝΑΤΟ είχε ήδη προετοιμαστεί να επιτεθεί στη Ρωσία μέσω της Ουκρανίας και ότι αυτή η «στρατιωτική επιχείρηση» είναι αναγκαία για την υπεράσπιση της πατρίδας.

Τώρα, παντού το σύνθημα είναι: «Η Ρωσία δεν αρχίζει τους πολέμους, η Ρωσία τερματίζει τους πολέμους». Και, δυστυχώς, πολλοί Ρώσοι πιστεύουν αληθινά ότι οι στρατιώτες μας σώζουν τον ρωσικό πληθυσμό της Ουκρανίας από τη ναζιστική γενοκτονία. Πρόσωπα γενναία και θαρραλέα κατεβαίνουν στους δρόμους των ρωσικών πόλεων, για να διαμαρτυρηθούν εναντίον του πολέμου, αλλά είναι λίγα. Στη χώρα δεν γίνονται μαζικές διαδηλώσεις ή απεργίες εναντίον του πολέμου. Πολλοί σωπαίνουν, επειδή ο φόβος έχει αλυσοδέσει τον πληθυσμό. Αν διαδηλώσει κάποιος εναντίον του πολέμου, καταλήγει στη φυλακή.

Είναι αηδιαστικό να διαβάζει κανείς τις δηλώσεις υποστήριξης στον Πούτιν και στη «στρατιωτική επιχείρηση» (η λέξη «πόλεμος» σε σχέση με την Ουκρανία είναι απαγορευμένη), που κάνουν συγγραφείς, προσωπικότητες της κουλτούρας, διάσημοι ηθοποιοί, θεατρικοί σκηνοθέτες και καλλιτέχνες. Αυτές οι «προσωπικότητες της κουλτούρας» υποστηρίζουν τον Πούτιν και την επίθεσή του, επειδή είναι όμηροι του καθεστώτος και αναπτύσσουν κυνικά το «σύνδρομο της Στοκχόλμης» στους ίδιους τους εαυτούς τους. Προκαλεί ακόμα πιο δυσάρεστη εντύπωση το να βλέπει κανείς απλούς ανθρώπους να κολλάνε το γράμμα Ζ –σύμβολο υποστήριξης της επέμβασης του ρωσικού στρατού στην Ουκρανία– στα παράθυρα του διαμερίσματός τους και του αυτοκινήτου τους και να το κάνουν αυτό καλόπιστα. Πώς να τους εξηγήσει κανείς ότι, όλα αυτά τα χρόνια, εξαπατούνταν από το ίδιο τους το κράτος, ότι η φασιστική χούντα δεν είναι η ουκρανική κυβέρνηση, αλλά το ίδιο το Κρεμλίνο;

Ο πατέρας μου ήταν Ρώσος και η μητέρα μου ήταν Ουκρανή. Και είμαι ευτυχής που έχουν ήδη πεθάνει και δεν υποχρεώθηκαν να ζήσουν αυτή την τερατώδη τραγωδία. Αυτός ο πόλεμος δεν είναι μεταξύ Ουκρανών και Ρώσων, αλλά μεταξύ ανθρώπων που μιλούν και ουκρανικά και ρωσικά και μη ανθρώπων που μιλούν τη γλώσσα του ψεύδους και εκτελούν εγκληματικές διαταγές. Μεταξύ ανθρώπων που στη Ρωσία βγαίνουν για να διαμαρτυρηθούν και μη ανθρώπων που τους ξυλοφορτώνουν και τους κλείνουν στη φυλακή. Τι μπορεί να κάνει ένας συγγραφέας;

Μόνον αυτό που μπορεί: να μιλάει καθαρά. Το να παραμένει σιωπηλός σημαίνει ότι υποστηρίζει τον επιτιθέμενο. Στον 19ο αιώνα, οι εξεγερμένοι Πολωνοί μάχονταν εναντίον του ρωσικού τσαρισμού «για τη δική σας και τη δική μας ελευθερία». Σήμερα, οι Ουκρανοί μάχονται εναντίον του στρατού του Πούτιν για τη δική τους και τη δική μας ελευθερία. Δεν υπερασπίζονται μόνο τη δική τους ανθρώπινη αξιοπρέπεια, αλλά την αξιοπρέπεια ολόκληρης της ανθρωπότητας. Οφείλουμε να τους βοηθήσουμε με κάθε δυνατό τρόπο.

Το έγκλημα του καθεστώτος έγκειται και στο ότι έριξε την κηλίδα της ατιμίας πάνω σε ολόκληρη τη χώρα. Τώρα η Ρωσία δεν συνδέεται με τη ρωσική λογοτεχνία και μουσική, αλλά με τα παιδιά κάτω από τις βόμβες. Το έγκλημα του Πούτιν είναι το ότι έχει δηλητηριάσει τους ανθρώπους με το μίσος. Ο Πούτιν θα φύγει, αλλά ο πόνος και το μίσος μπορεί να παραμείνουν στις ψυχές για πολύ καιρό. Και μόνον η τέχνη, η λογοτεχνία, η κουλτούρα θα μπορέσουν να βοηθήσουν στο να ξεπεράσουμε αυτό το τραύμα.

*Ο Ρώσος συγγραφέας Μιχαήλ Σίσκιν γεννήθηκε στη Μόσχα και ζει στη Ζυρίχη. Το άρθρο δημοσιεύτηκε στη La Repubblica, στις 18/3/22.

Επιμέλεια-μετάφραση: Θανάσης Γιαλκέτσης