Σε ποια ευρωπαϊκή χώρα μια ιδιωτική εταιρεία λειτουργεί ως κράτος εν κράτει;

Επειτα από περίπου ενάμιση χρόνο μυστικών «διαπραγματεύσεων» η ελληνική κυβέρνηση ανακοίνωσε την υπογραφή νέας σύμβασης μεταξύ του Δημοσίου και της Eldorado Gold (Ελληνικός Χρυσός, Ε.Χ.) που αφορά τα μεταλλεία της ΒΑ Χαλκιδικής.

Κανείς δεν περίμενε η νέα σύμβαση να είναι ευνοϊκότερη για την κοινωνία, το περιβάλλον και το δημόσιο συμφέρον, σε σχέση με την ισχύουσα σύμβαση που υπογράφηκε το 2003. Ομως, όση νοσηρή φαντασία και αν διέθετε, δεν θα μπορούσε ποτέ να φανταστεί το περιεχόμενο του σχεδίου νόμου (σ/ν) που κατατέθηκε για επικύρωση στη Βουλή την 5η Φεβρουαρίου 2021.

Δεν μπορούσε να φανταστεί ότι ελληνική κυβέρνηση θα παρέδιδε τα κλειδιά της ΒΑ Χαλκιδικής σε μια εταιρεία ώστε αυτή να μπορεί να κάνει ό,τι θέλει, όπως θέλει και όποτε θέλει. Μια σύμβαση που πολύ «ευγενικά» μπορεί να χαρακτηριστεί αποικιοκρατική, καθώς, πέραν όλων των άλλων, η υπογραφή της (5 Φεβρουαρίου) έγινε παρουσία των πρέσβεων των ΗΠΑ και του Καναδά, χωρίς να είναι γνωστός ο λόγος για τον οποίο παραβρέθηκαν.

Κατά πάγια τακτική της κυβέρνησης, η κατάθεση του σ/ν έγινε εν μέσω πανδημίας, με την κοινωνία για πέμπτο συνεχόμενο μήνα σε εγκλεισμό, οικονομική ασφυξία και απόγνωση και με περιορισμό των ατομικών δικαιωμάτων και των δημοκρατικών ελευθεριών.

Η Ελλάδα γεωγραφικά ανήκει στην ευρωπαϊκή ήπειρο, είναι μέλος της Ε.Ε. και σχεδόν όλοι αρέσκονται να αναφέρουν ότι είμαστε ευρωπαϊκή χώρα. Εχοντας αυτό δεδομένο, κατά την ανάγνωση της νέας σύμβασης και του επενδυτικού σχεδίου της Ε.Χ. δημιουργούνται δεκάδες καίρια ερωτήματα, μερικά από τα οποία ακολουθούν:

● Σε ποια ευρωπαϊκή χώρα, η πολιτεία διαγράφει ή αμνηστεύει βεβαιωμένες, από δημόσιους ελεγκτικούς μηχανισμούς, σοβαρές παραβάσεις τήρησης των περιβαλλοντικών όρων και τις διοικητικές συνέπειές τους και διαγράφει αποφάσεις δικαστηρίων ή παραγράφει διώξεις στελεχών ιδιωτικής εταιρείας;

● Σε ποια ευρωπαϊκή χώρα, αμνηστεύεται η μη τήρηση υποχρεώσεων της ισχύουσας σύμβασης από την Ε.Χ. (κατασκευή μονάδας μεταλλουργίας, νέων εργοστασίων εμπλουτισμού σε Στρατώνι και Ολυμπιάδα, λιμάνι Στρατωνίου, συνδετήρια στοά Ολυμπιάδας-Μαντέμ Λάκκου);

● Σε ποια ευρωπαϊκή χώρα δεν λαμβάνεται υπόψη και αγνοείται παντελώς απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας (223/2020) που αφορά την πυρομεταλλουργία (flash smelting) και αποτελούσε τον πυρήνα και το θεμέλιο της ισχύουσας σύμβασης και αδειοδότησης;

● Σε ποια ευρωπαϊκή χώρα, η πολιτεία υπογράφει σύμβαση με ιδιωτική εταιρεία που παραδέχθηκε ότι φοροαποφεύγει; Μήπως με τη νέα σύμβαση η εταιρεία διευκολύνεται να πράττει το ίδιο και στο μέλλον;

● Σε ποια ευρωπαϊκή χώρα, ο έλεγχος τήρησης των περιβαλλοντικών όρων ανατίθεται σε ιδιώτη ο οποίος ουσιαστικά θα είναι υπάλληλος της Ε.Χ. και η πολιτεία εκχωρεί διαιτητικές αρμοδιότητες στο Διεθνές Εμπορικό Επιμελητήριο και όχι στην ελληνική Δικαιοσύνη;

● Σε ποια ευρωπαϊκή χώρα, επιτρέπουν τη λειτουργία Χώρου Υγειονομικής Ταφής Επικίνδυνων Αποβλήτων (ΧΥΤΕΑ), ο οποίος κατασκευάστηκε επάνω σε ενεργό σεισμικό ρήγμα και μάλιστα κατά παράβαση των προβλεπόμενων στην ΚΥΑ-ΕΠΟ (2011) όρων κατασκευής και στεγάνωσης;

● Σε ποια ευρωπαϊκή χώρα, η πολιτεία εκχωρεί σε μια ιδιωτική εταιρεία δημόσια αγαθά όπως το νερό, το οποίο η Ε.Χ. μπορεί να το διαχειρίζεται και να το χρησιμοποιεί σύμφωνα με τις ανάγκες της, στερώντας το από την πλειονότητα των κατοίκων του Δήμου Αριστοτέλη;

● Σε ποια ευρωπαϊκή χώρα, η πολιτεία αναθέτει σε ιδιωτική εταιρεία να προτείνει μέθοδο μεταλλουργίας, κάτι που αποτελούσε συμβατική της υποχρέωση, μεταθέτοντας ουσιαστικά το θέμα της καθετοποίησης της παραγωγής στις ελληνικές καλένδες;

● Σε ποια ευρωπαϊκή χώρα, η πολιτεία επιτρέπει σε ιδιωτική εταιρεία να αλλάζει το επενδυτικό σχέδιο κατά το δοκούν και πάντα σύμφωνα με τα συμφέροντά της;

● Σε ποια ευρωπαϊκή χώρα παρόμοιας με την Ελλάδα έκτασης, η πολιτεία δεσμεύεται να απαγορεύσει οποιαδήποτε παραγωγική και οικονομική δραστηριότητα εντός της μεταλλευτικής περιοχής (έκτασης 317.000 στρεμμάτων) όταν η ιδιωτική εταιρεία δεν χρησιμοποιεί για τις δραστηριότητές της περισσότερο από 5.000 στρέμματα;

● Σε ποια ευρωπαϊκή χώρα, η πολιτεία υπογράφει σύμβαση με ιδιωτική εταιρεία που καταργεί το κριτήριο της εντοπιότητας για τις προσλήψεις προσωπικού και την απόκτηση αγαθών και υπηρεσιών, η οποία σύμβαση προβλέπει ότι οι όποιες επενδύσεις, προμήθειες, θέσεις εργασίες, αμοιβές των εργαζομένων και οι υποχρεώσεις της από την Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη εξαρτώνται αποκλειστικά από τη βούληση της εταιρείας;

● Σε ποια ευρωπαϊκή χώρα, η πολιτεία εκχωρεί την υποχρέωσή της να προστατεύει και να αναδεικνύει την πολιτιστική της κληρονομιά στην καλή θέληση μιας ιδιωτικής εταιρείας;

● Σε ποια ευρωπαϊκή χώρα, η πολιτεία υπογράφει σύμβαση στην οποία προβλέπονται δεκάδες περιπτώσεις κατά τις οποίες το ελληνικό Δημόσιο υποχρεούται να αποζημιώσει ιδιωτική εταιρεία για διαφυγόντα κέρδη ανεξάρτητα από τους λόγους που προκαλούν την αδυναμία ή την άρνηση της εταιρείας να τηρήσει τους όρους της σύμβασης και του επενδυτικού σχεδίου της;

● Σε ποια ευρωπαϊκή χώρα, για μια σύμβαση που θα καθορίσει το μέλλον μιας τόσο σημαντικής περιοχής της χώρας, η κυβέρνηση αγνοεί τις έντονες αντιρρήσεις δεκάδων επαγγελματικών, πολιτιστικών και οικολογικών φορέων καθώς και την άποψη ειδικών επιστημόνων, επιστημονικών θεσμικών φορέων, αυτοδιοικητικών στελεχών και βουλευτών ακόμη και της κυβερνητικής πλειοψηφίας;

Υπάρχει άραγε καμία θετική απάντηση στα προηγούμενα ερωτήματα; Αναμένουμε.

*Ομότιμος καθηγητής Εδαφολογίας ΑΠΘ