Αστισμός και Σουρεαλισμός

Σπάνια βλέπω ειδήσεις. Οταν ήμουν παιδί, θυμάμαι που η ώρα των ειδήσεων ήταν η ώρα του ύπνου. Πόσο σουρεαλιστικό ακούγεται αυτό: οι ειδήσεις των 8.30 και οι κοιμισμένοι τηλεθεατές. Εικόνες και συζητήσεις έξω από την πραγματικότητα που ντύνονται ρεαλιστικές για να μπορέσουν αργότερα να σου μοστράρουν αυτό που όντως ισχύει ως κοινότοπο.

Σαν μπαγιάτικο ψωμί, λοιπόν, και σαν μυρωδιά από ξινισμένο γάλα, άκουσα πριν από λίγες ημέρες να αναφέρονται στην ιστορία του βιασμού μιας γυναίκας. Το βασικό ερώτημα ήταν: «Γιατί το λέει τώρα;»· και όχι η ίδια η είδηση. Ο Εκο σίγουρα θα στριφογυρνά στον τάφο του.

Αργότερα, παρεμβαίνει μπουκωμένος ένας υπέργηρος δημοσιογράφος, ειδήμων στο δικαστικό ρεπορτάζ και λέει με στόμφο: «Τι σημασία έχει πια; Το έγκλημα μπορεί να έχει παραγραφεί». Και εκεί αρχίζει μια μεγάλη τηλεσυναυλία. Ο καθένας αρχίζει το μακρύ και το κοντό του και ο μαέστρος-παρουσιαστής των ειδήσεων να προσπαθεί να μαζέψει τα ασυμμάζευτα.

«Μα το είπε η τηλεόραση», ακούς τη γειτόνισσα να φωνάζει με στόμφο. «Τα ’θελε και τα ’παθε». Κι αυτό είναι το ατράνταχτο επιχείρημα. Και αφού η τηλεόραση αποτελεί το κυρίως πιάτο μας, και αφού εξαντληθεί όλη η σουρεαλιστική ηλιθιότητα στα δελτία των 8.30, περνάμε στα ορεκτικά: τα κάθε λογής sites: «Δεν υπάρχει πανδημία. Είναι κατασκεύασμα για να μας ελέγχουν». «Μιλάνε τώρα για βιασμούς για να μας αποπροσανατολίσουν». Ο καθένας, κρυμμένος πίσω από το πληκτρολόγιό του, να έχει και μια διαφορετική άποψη. Και η πιο σουρεαλιστική να παίρνει τα πιο πολλά «κλικ».

Φυσικά και δεν είμαι ενάντια στην τεχνολογία και στους νέους τρόπους πληροφόρησης. Ομως, αφιλτράριστο τίποτα δεν μπορεί να ιδωθεί ως πραγματικό. Ας μην ξεχνάμε, άλλωστε, πως η κάθε νέα τεχνολογική ανακάλυψη έχει πρωταρχικό στόχο τη μεσαία αστική τάξη, αφού είναι η πρώτη που δέχεται να αγκαλιάσει κάθε τι καινούργιο και να το κάνει δικό της. Αλλωστε, και ο ίδιος ο Διαφωτισμός έλαβε σάρκα και οστά ακριβώς λόγω αυτής της δεκτικότητας των αστών.

Ο μέσος αστός, με το σπίτι και το αυτοκίνητο, την τηλεόραση και το smartphone, σίγουρα θα θιχτεί αν τον αποκαλέσεις έτσι. Κι ας ακούει προσβολές από το πρωί μέχρι το βράδυ από τους ανωτέρους του στη δουλειά, από τις ειδήσεις των 8.30 και από τους πολιτικούς που εξέλεξε. Λαουτζίκο, κακομοίρη και άχρηστο πες τον. Αστό μόνο μην τον πεις. Θα γίνει πυρ και μανία.

Κάτι τέτοιες στιγμές είναι που θυμάμαι μια ιστορία με τον Νταλί που φώναζε στα μπαλκόνια: «Αστοί, σας κατουράω» κι εκείνοι ζητωκραύγαζαν. Ομως ούτε στην Ανδαλουσία ζούμε ούτε στον προηγούμενο αιώνα. Πλέον, το ζητούμενο είναι τα όρια του σουρεαλισμού και όχι ο ίδιος ο σουρεαλισμός.

* πολιτική επιστήμονας, τραγουδοποιός