Οι συνταγματικές διατάξεις επιδέχονται συχνά διαφορετικές ερμηνείες. Και φυσικά, γνώμη για την ερμηνεία αυτή μπορεί να έχει οποιοσδήποτε, πολλώ δε μάλλον οι πολιτικοί, όπως και οι ειδικοί περί το Σύνταγμα νομικοί και πολιτικοί επιστήμονες. Υπάρχει μία κατηγορία συνταγματικών διατάξεων που θέτουν μια καταρχήν ρύθμιση και κατά τα λοιπά παραπέμπουν στον νομοθέτη για την εξειδίκευσή τους, συνήθως με τη φράση «όπως νόμος ορίζει». Σ’ αυτές τις περιπτώσεις, η επίσημη ερμηνεία της συνταγματικής διάταξης –κι όχι απλώς γνώμη– γίνεται από τον νομοθέτη, ο οποίος εκδίδει τον εκτελεστικό του Συντάγματος, όπως λέγεται, νόμο.
Το άρθρο 90 παρ. 5 του Συντάγματος προβλέπει ότι η επιλογή στις ανώτατες θέσεις της Δικαιοσύνης γίνεται από το υπουργικό συμβούλιο και οι επιλεγέντες διορίζονται με προεδρικό διάταγμα, «όπως νόμος ορίζει». Ο νόμος αυτός είναι ο Κώδικας Οργάνωσης Δικαστηρίων και Κατάστασης Δικαστικών Λειτουργών. Η σχετική διάταξη, το άρθρο 49 παρ. 3, άλλαξε το 2010 με τον νόμο Καστανίδη (ν. 3841/2010). Η διάταξη εξειδικεύει τη συνταγματική ρύθμιση, προβλέποντας αναλυτικά τη διαδικασία επιλογής, η οποία περιλαμβάνει εισήγηση του υπουργού Δικαιοσύνης και απόφαση υπουργικού συμβουλίου σε δύο στάδια και στο ενδιάμεσο γνώμη της Διάσκεψης των Προέδρων της Βουλής. Το τελευταίο εδάφιο της διάταξης ορίζει: «Η γνώμη της Διάσκεψης των Προέδρων μπορεί να παραλειφθεί, αν δεν είναι δυνατή η σύγκλησή της λόγω διάλυσης της Βουλής ή για οποιονδήποτε άλλο νόμιμο λόγο».
Ο νόμος λοιπόν έχει ερμηνεύσει τη συνταγματική διάταξη. Και η ερμηνεία του νομοθέτη είναι ότι η διάλυση της Βουλής δεν διακόπτει τη διαδικασία επιλογής της ηγεσίας της Δικαιοσύνης. Ο νομοθέτης προνόησε και ρύθμισε την περίπτωση που επίκειται επιλογή, αλλά δεν υπάρχει Βουλή διότι διαλύθηκε για να πάμε σε εκλογές. Και η απόφασή του ήταν ότι, σ’ αυτή την περίπτωση, η επιλογή γίνεται από την κυβέρνηση χωρίς τη γνώμη της Βουλής. Μ’ άλλα λόγια, ο νομοθέτης αποδέχθηκε το ενδεχόμενο διάλυσης της Βουλής κατά τη διάρκεια της διαδικασίας και συνειδητά επέλεξε να αναγνωρίσει στην κυβέρνηση την αρμοδιότητα να τη συνεχίσει.
Σύμφωνα επομένως με τον εκτελεστικό του Συντάγματος νόμο, δηλαδή την επίσημη ερμηνεία της συνταγματικής διάταξης, η διαδικασία επιλογής της ηγεσίας της Δικαιοσύνης εκκινεί και ολοκληρώνεται χωρίς να επηρεάζεται από μια τόσο δραστική πολιτική εξέλιξη όπως είναι η διάλυση της Βουλής και η προκήρυξη εκλογών. Αντιλαμβάνεται κανείς ότι αυτό ισχύει κατά μείζονα λόγο όταν δεν έχει ακόμα διαλυθεί η Βουλή, αλλά απλώς έχει προαναγγελθεί η επικείμενη διάλυσή της για να πάμε σε εκλογές.
Γενικότερα, το Συμβούλιο της Επικρατείας παγίως κρίνει ότι «από καμία συνταγματική ή νομοθετική διάταξη ή γενική αρχή του Δικαίου δεν συνάγεται περιορισμός των αρμοδιοτήτων του υπηρεσιακού υπουργού» (ΣτΕ 311/2018, με αναφορά και σε παλαιότερες αποφάσεις). Κατά μείζονα λόγο επομένως, τέτοιος περιορισμός δεν συνάγεται για όργανα κυβέρνησης που δεν είναι υπηρεσιακή.
Ο νομοθέτης λοιπόν ερμήνευσε το Σύνταγμα ως προς το ζήτημα της κατά χρόνο αρμοδιότητας της κυβέρνησης να επιλέγει την ηγεσία της Δικαιοσύνης. Η ερμηνεία αυτή ουδέποτε αμφισβητήθηκε, ούτε όταν ψηφίστηκε ο νόμος ούτε στα εννιά χρόνια που εφαρμόστηκε. Οι αντίθετες γνώμες ως προς την ερμηνεία του Συντάγματος, που προτάθηκαν εσχάτως, είναι βεβαίως σεβαστές. Ομως όσοι τις προβάλλουν πρέπει να εξηγήσουν γιατί θεωρούν ότι η προσωπική γνώμη τους υπερισχύει της επίσημης ερμηνείας του νομοθέτη.
*Επίκ. καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου ΑΠΘ, γενικός γραμματέας της κυβέρνησης
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας