Ακούγοντας τη φιλολογία των τελευταίων εβδομάδων για την πρόωρη εξόφληση ενός μέρους των υπολειπόμενων δανείων της χώρας προς το ΔΝΤ αισθάνεσαι παράξενα. Οσοι γνωρίζουν Ιστορία, διαισθάνονται ότι πίσω από τις «ηρωικές» εικόνες βρίσκεται μία άλλη αλήθεια. Μία αλήθεια που καλύπτεται με την ίδια επιμέλεια που έχουν καλυφθεί όλες οι αλήθειες των δέκα τελευταίων χρόνων.
Οπως όλοι οι πετυχημένοι παραμυθάδες, έτσι και αυτοί που ανέλαβαν να χτίσουν τον μύθο του ΔΝΤ φρόντισαν να το προικίσουν με ωραίες εικόνες και ευγενείς σκοπούς. Τον Ιούλιο του 1944, εκπρόσωποι από 44 χώρες συγκεντρώθηκαν στο Μπρέτον Γουντς για να δημιουργήσουν κάτι που δεν υπήρχε ποτέ πριν: ένα παγκόσμιο νομισματικό σύστημα που θα διοικείται από έναν διεθνή οργανισμό: το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Αποστολή του ήταν να διασφαλίσει ότι οι συναλλαγματικές ισοτιμίες δεν θα χειραγωγούνταν και να αποτρέψει τα εμπόδια στο εμπόριο και τις συναλλαγματικές ροές.
Πίσω από αυτές τις ωραίες εικόνες κρυβόταν η πραγματική αλήθεια: ο επικεφαλής αρχιτέκτονας του Μπρέτον Γουντς, ο Χάρι Ντέξτερ Γουάιτ, αξιωματούχος του υπ. Οικονομικών των ΗΠΑ, έθεσε τις βάσεις για μια δολαριοκεντρική μεταπολεμική τάξη.
Με απλά λόγια, το ΔΝΤ δημιουργήθηκε για να λειτουργήσει ως παγκόσμιος δανειστής με κανόνες, όρους και προϋποθέσεις λειτουργίας, έσοδα, έξοδα και ισολογισμό. Τα κεφάλαιά του προέρχονται κυρίως από τα ποσά (ποσόστωση) που καταβάλλει το κάθε μέλος του (189 σήμερα) τα οποία καθορίζονται από το σχετικό μέγεθος του μέλους στην παγκόσμια οικονομία. Αυτά τα κεφάλαια δανείζει με κέρδος φυσικά, με τρόπο ώστε να διασφαλίζονται τα συμφέροντα του... δολαρίου.
Ως «μαγαζί» φροντίζει να φέρνει τους κανόνες στα μέτρα του. Για παράδειγμα, το 2002 το ΔΝΤ επέτρεψε τη χορήγηση δανείων πάνω από αυτά που αποδίδονταν σύμφωνα με τις διαδικασίες που συνδέουν το ύψος του δανεισμού με τις εισφορές μιας δανειζόμενης χώρας στο Ταμείο.
Το 2010, με επιχείρημα τον συστημικό κίνδυνο, επινόησε τη «συστημική εξαίρεση», για να δανείσει την Ελλάδα, την Ιρλανδία και την Πορτογαλία. Στη συνέχεια κατάργησε τη «συστημική εξαίρεση» και ανακοίνωσε νέους κανόνες για να καθορίσει τον δανεισμό. Αυτό όμως που δεν αλλάζει είναι η διαδικασία χορήγησης των δανείων.
Το ΔΝΤ δανείζει κατόπιν αιτήματος των χωρών-μελών του. Μετά το αίτημα στέλνει «εμπειρογνώμονες» για να εκτιμήσουν την οικονομική και τη χρηματοοικονομική κατάσταση και τις χρηματοδοτικές ανάγκες της χώρας και να καταλήξουν στην «κατάλληλη πολιτική».
Οι δεσμεύσεις για την εφαρμογή της «συνταγής», που έχει τον ανώδυνο χαρακτηρισμό «πολιτικές προϋποθέσεις», στις περισσότερες περιπτώσεις αποτελούν αναπόσπαστο μέρος του δανεισμού του ΔΝΤ. Αυτό το πρόγραμμα παρουσιάζεται στις περισσότερες περιπτώσεις στην Εκτελεστική Επιτροπή του Ταμείου σε μια «Επιστολή Προθέσεων» και αναλυτικότερα σε ένα «Μνημόνιο Κατανόησης». Μόλις επιτευχθεί συμφωνία σχετικά με τις πολιτικές και τη χρηματοδότηση, το Εκτελεστικό Συμβούλιο του ΔΝΤ επικυρώνει τις «πολιτικές προϋποθέσεις» και ξεκινά η χρηματοδότηση.
Αν μελετήσει κάποιος τα ιστορικά στοιχεία για τις «πολιτικές προϋποθέσεις» που επιβάλλει το ΔΝΤ, κατανοεί τις σκοπιμότητες των δανείων. Από τις χώρες της Νότιας Αμερικής και της Αφρικής μέχρι την Ε.Ε. οδήγησαν σε μία άνευ προηγουμένου αναδιάρθρωση των οικονομιών και εκποίηση δημόσιων περιουσιακών στοιχείων από την οποία επωφελήθηκαν, άλλοτε πολιτικά και άλλοτε οικονομικά, οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους.
Γιατί, όπως και να το κάνουμε, το ΔΝΤ ως εκφραστής των ελίτ δεν μπορεί να αντιστρατευτεί τα συμφέροντά τους. Αξιολογεί, σχεδιάζει και δρα ως «μαγαζί» που οι μέτοχοι δεν θέλουν να βάζουν το χέρι στην τσέπη. Εχει έσοδα –κυρίως– από τις διαφορές των επιτοκίων. Επηρεάζεται από την προσφορά και τη ζήτηση κεφαλαίων. Και όταν έχει ζημιές, εκπονεί και εφαρμόζει «προγράμματα εξυγίανσης», όπως έγινε στα μέσα της δεκαετίας του 2000.
Η ζήτηση για δάνεια είχε μειωθεί και το οικονομικό έτος 2007 παρουσίασε (μετά 22 χρόνια) λειτουργική ζημία 165 εκατομμυρίων δολαρίων. Και αυτό συνεχίστηκε και το οικονομικό έτος 2008. Τότε ξεκίνησε ένα πρόγραμμα εξυγίανσης με αξιοποίηση των αποθεματικών, απολύσεις, περικοπές, ακόμα και πωλήσεις χρυσού.
Στις 18 Σεπτεμβρίου 2009, η Εκτελεστική Επιτροπή ενέκρινε την πώληση 403,3 μετρικών τόνων χρυσού. Ετσι, διέθεσε 200 τόνους στην Τράπεζα Αποθεματικών της Ινδίας, 2 στην Τράπεζα του Μαυρίκιου, 10 στην Κεντρική Τράπεζα της Σρι Λάνκα και 191,3 στην αγορά. Τον Δεκέμβριο του 2010 το ΔΝΤ ολοκλήρωσε το πρόγραμμα πωλήσεων με συνολικά έσοδα 14,4 δισεκατομμύρια.
Και εκεί που μίλαγαν για απολύσεις εμφανίστηκε η Ελλάδα! Η κρίση χρέους του Ευρωπαϊκού Νότου άνοιξε τις «δουλειές» και η κερδοφορία επέστρεψε.
Τον Φεβρουάριο του 2012, το Εκτελεστικό Συμβούλιο ενέκρινε την πρώτη διανομή αποθεματικών στους μετόχους και τον Σεπτέμβριο του 2012 τη δεύτερη. Η Ελλάδα είχε σώσει το ΔΝΤ, που αυτό με τη σειρά του διέθεσε την τεχνογνωσία του στους Γερμανούς οι οποίοι πήραν τη σκυτάλη.
Ε, λοιπόν, με μια τέτοια ιστορία μπορεί κανείς να μην ανησυχεί για το τι κρύβεται πίσω από τις κουρτίνες;
*δημοσιογράφος, συγγραφέας
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας