Σχεδόν βέβαιη είναι η «ακυβερνησία» τριών Πανεπιστημίων της χώρας από την 1η Μαρτίου, λόγω του αδιεξόδου που έχει προκληθεί ως προς τη σύνθεση των Συμβουλίων Διοίκησης, αδιέξοδο που οφείλεται στις προβληματικές διατάξεις του νόμου-πλαίσιο για τα ΑΕΙ. Εδώ και σχεδόν τρεις μήνες, τα Πανεπιστήμια Θεσσαλίας, Μακεδονίας και Αιγαίου αδυνατούν να συστήσουν Συμβούλια Διοίκησης και επομένως να εκλέξουν πρυτάνεις, καθώς τα έξι εσωτερικά μέλη διαφωνούν ως προς τα πέντε εξωτερικά μέλη διοίκησης.
Παρ’ όλο που το σύνολο των πρυτάνεων ζητά να υπάρξει διορθωτική νομοθετική ρύθμιση, κάτι το οποίο μετέφεραν και στην υπουργό Παιδείας κατά την τελευταία Σύνοδο Πρυτάνεων («Αδιέξοδο στη Σύνοδο Πρυτάνεων», «Εφ.Συν.», 15.12.2022), η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Παιδείας αρνείται να προχωρήσει σε αυτή τη λύση. Αντ’ αυτού, επιλέγει τις απειλές και τα τελεσίγραφα, όπως καταγγέλλουν οι πανεπιστημιακοί.
Προ ημερών, ο γενικός γραμματέας Ανώτατης Εκπαίδευσης του ΥΠΑΙΘ, καθ. Οδυσσέας Ζώρας, επισκέφθηκε τα τρία ΑΕΙ και συναντήθηκε με τους απερχόμενους πρυτάνεις και τα εκλεγμένα εσωτερικά μέλη των Συμβουλίων, επαναλαμβάνοντας ουσιαστικά αυτά που είχε πει και η Νίκη Κεραμέως στην τελευταία Σύνοδο, ότι, δηλαδή, δεν πρόκειται να γίνει καμία αλλαγή στον νέο νόμο. Μάλιστα, άσκησε πίεση στα εσωτερικά μέλη να ολοκληρώσουν τη διαδικασία εκλογής των εξωτερικών μελών, διαμηνύοντας ότι δεν πρόκειται να δοθεί παράταση της θητείας των πρυτανικών αρχών που λήγει στις 28 Φεβρουαρίου.
Ενδεικτικό της πίεσης που ασκεί το υπουργείο Παιδείας επικαλούμενο το αυτοδιοίκητο των Πανεπιστημίων προκειμένου να μην ομολογήσει ότι ο νόμος που ψήφισε έχει κενά και αστοχίες είναι αυτά που δηλώνουν ακαδημαϊκοί του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας σε τοπικό μέσο («Ταχυδρόμος»): «Ουσιαστικά μας απείλησε ότι αν δεν τελειώσει η διαδικασία συγκρότησης Συμβουλίου, δεν θα υπάρχει διοίκηση στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας [...] Ηρθε να μας εκβιάσει και να περάσει την ευθύνη της ακυβερνησίας του ιδρύματος στο ίδιο το Πανεπιστήμιο και στα εσωτερικά μέλη του Συμβουλίου Διοίκησης. Το υπουργείο Παιδείας με παιδαριώδεις απειλές επιχειρεί να μετακυλίσει την ευθύνη στα Πανεπιστήμια, όταν το ίδιο το υπουργείο και ο νόμος που δημιούργησε ευθύνονται για την όλη κατάσταση».
Με αφορμή την επίσκεψη Ζώρα, η πανελλαδική παράταξη Κίνηση Πανεπιστημιακής Αναβάθμισης-ΚΙΠΑΝ, που πρόσκειται στο ΠΑΣΟΚ, εξέδωσε ανακοίνωση σε ιδιαίτερα αυστηρό ύφος. Η ΚΙΠΑΝ αναφέρει ότι η επιχειρηματολογία περί αυτοδιοίκητου «είναι ιδιαίτερα αστεία όταν μεταφέρεται στην πλάτη των πανεπιστημιακών αρχών η ανάγκη να αρθεί ένα αδιέξοδο που είναι καθαρά καρπός μιας ανεύθυνης και προβληματικής νομοθετικής διάταξης, που ορίζει ζυγό αριθμό εσωτερικών μελών-εκλεκτόρων των εξωτερικών. [...] Ταυτόχρονα το υπουργείο με τη λύση που προτείνει θεωρεί ότι για το αδιέξοδο με τις ισοψηφίες ευθύνεται το ‘‘χαμηλό’’ επίπεδο των υποψηφιοτήτων για εξωτερικά μέλη, ώστε να χρειάζεται με νέα προκήρυξη να προσελκυστούν νέες, καλύτερες υποψηφιότητες.
Είναι σαφές ότι το πρόβλημα δεν είναι η ποιότητα των εξωτερικών μελών, αλλά το υψηλό διακύβευμα της επιλογής τους, που οδηγεί τα εσωτερικά μέλη του συμβουλίου διοίκησης σε ομαδοποίηση και πόλωση αντί για σύνθεση και σύγκλιση. Είναι το νέο αυταρχικό σύστημα διοίκησης που δίνει τη δυνατότητα σε έναν πρύτανη με τη συνδρομή τριών μόνο εσωτερικών μελών του Συμβουλίου Διοίκησης, επιλέγοντας τα εξωτερικά μέλη του, να ελέγχει πλήρως και ανεξέλεγκτα ολόκληρο το ίδρυμα με πλήθος διορισμένων μελών σε κομβικές θέσεις» και ζητά να καταργηθούν οι συγκεκριμένες διατάξεις που αφορούν τα Συμβούλια Διοίκησης.
Ως προς την προτεινόμενη λύση της επαναπροκήρυξης εξωτερικών μελών, αυτή όχι μόνο δεν επιλύει το ζήτημα αλλά μάλλον το επιδεινώνει, ενώ αμφισβητείται ακόμη και η νομιμότητά της. Οπως μας λένε ακαδημαϊκοί κύκλοι, η επαναπροκήρυξη μόνο για τα εξωτερικά μέλη όχι μόνο δεν προβλέπεται από τον νόμο, αλλά, σύμφωνα με όσα αυτός ορίζει, η προκήρυξη για τα εξωτερικά μέλη γίνεται πριν από την εκλογή των εσωτερικών μελών ακριβώς για να αποφευχθούν φαινόμενα όπου ο καθένας θα καλεί τους δικούς του να βάλουν υποψηφιότητα προκειμένου να εξυπηρετηθούν συμφέροντα.
Αλλά ακόμη και αν το υπουργείο προχωρήσει στην επαναπροκήρυξη των εξωτερικών μελών, οι διαδικασίες που θα πρέπει να ακολουθηθούν είναι και χρονοβόρες και δεν εγγυώνται την άρση του αδιεξόδου. Συγκεκριμένα, αν επαναπροκηρυχθούν οι υποψηφιότητες και με προϋπόθεση ότι τα έξι εσωτερικά μέλη θα συμφωνήσουν τελικά, μιλάμε για μια διαδικασία που θα ολοκληρωθεί σε τουλάχιστον τρεις μήνες, σύμφωνα με τη μέχρι τώρα εμπειρία από τα υπόλοιπα ΑΕΙ. Αν, από την άλλη, δεν γίνει επαναπροκήρυξη, τα έξι εσωτερικά μέλη θα πρέπει να συνεχίσουν να συνεδριάζουν έως ότου καταλήξουν στα πέντε εξωτερικά μέλη και αφού γίνει αυτό, τότε θα πρέπει να ξεκινήσουν οι διαδικασίες για την εκλογή πρυτάνεων, κάτι που απαιτεί τουλάχιστον ένα δίμηνο.
Πρακτικά, αυτό σημαίνει ότι τα Πανεπιστήμια Θεσσαλίας, Μακεδονίας και Αιγαίου, στο τέλος του μήνα, θα τραβήξουν χειρόφρενο και θα πάψουν να λειτουργούν -για αρχή- σε διοικητικό επίπεδο, αφού δεν θα μπορούν να εκτελεστούν οι εντολές πληρωμής των υπαλλήλων και συμβασιούχων, ενώ σε παραλυσία θα περιέλθουν και οι Επιτροπές Ερευνών που διαθέτουν και διαχειρίζονται τα κονδύλια για την κάλυψη δαπανών των Πανεπιστημίων.
