Πρώτα το τσιμέντο, μετά οι μελέτες. Βαριά εκτεθειμένη για τις υποχρεώσεις της απέναντι στην αγορά των ακινήτων βρίσκεται η κυβέρνηση. Ενώ αύριο ξεκινά η πολύκροτη δίκη στο ΣτΕ για τα αυξημένα ύψη των κτιρίων και τα κίνητρα που έδινε ο Νέος Οικοδομικός Κανονισμός (ΝΟΚ), την ακύρωση των οποίων ζητούν οι δήμοι, το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ) δεν έχει ετοιμάσει τη μελέτη που θα έπρεπε να καταθέσει με αποτέλεσμα να απειλείται η διαδικασία με νέες αναβολές.
Η μάχη γύρω από τα μπόνους ύψους των οικοδομών μαίνεται εδώ και ενάμιση χρόνο και έχει προκαλέσει χάος στην οικοδομική δραστηριότητα. Κάποιοι δήμοι κατέθεσαν προσφυγές και δικαιώθηκαν αρχικά από το ΣτΕ, ορισμένες πολεοδομίες σταμάτησαν να εκδίδουν άδειες με αυξημένα ύψη, ενώ άλλες συνεχίζουν με συνέπεια να έχουν δημιουργηθεί διαφορετικές ταχύτητες. Οπου τα πράγματα είναι πιο χαλαρά, οι μπετονιέρες έχουν πάρει φωτιά και οι αξίες γης απογειώνονται υπό τον φόβο ότι το καθεστώς θα αλλάξει.
Τη λύση στο θολό τοπίο που επικρατεί καλείται να δώσει η Ολομέλεια του ΣτΕ σε συνεδρίαση που έχει προσδιοριστεί να ξεκινήσει αύριο Παρασκευή 11 Οκτωβρίου. Ομως η πλευρά του Δημοσίου δεν έχει καταφέρει να ετοιμάσει την ειδική μελέτη που είναι υποχρεωμένη να καταθέσει στη δίκη ώστε να δικαιολογεί την ορθότητα των αυξημένων υψών. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε καθυστέρηση της όλης διαδικασίας έκδοσης απόφασης και το γεγονός αυτό δεν διατηρεί μόνο την αβεβαιότητα, αλλά επιτρέπει σε κάποιους να σηκώσουν πανύψηλες οικοδομές με άδειες που εκ των υστέρων ίσως κριθούν παράνομες.
Η διαμάχη ανάμεσα στην κυβέρνηση και στους δήμους ξέσπασε δημοσίως τον Απρίλιο του 2023 λίγο πριν από τις βουλευτικές εκλογές. Η τότε δημοτική αρχή στο Ψυχικό, στην οποία συμμετείχε συγγενικό πρόσωπο της Μαρέβα Γκραμπόφσκι, πέτυχε να εξαιρεθούν με «νυχτερινή τροπολογία» από τα αυξημένα ύψη συγκεκριμένες περιοχές (Π. Ψυχικό, Φιλοθέη, Εκάλη) με το σκεπτικό ότι είναι θεσμοθετημένες ως «κηπουπόλεις». Οι διαμαρτυρίες άλλων δήμων δεν εισακούστηκαν, η κυβέρνηση υποσχέθηκε να δει το θέμα μετεκλογικά, χωρίς να το πράξει, ενώ στο κενό έπεσαν και οι εξαγγελίες για διόρθωση του προβλήματος με επιμέρους ρυθμίσεις.
Στο μεταξύ το Ε’ Τμήμα του ΣτΕ δικαίωσε εν μέρει τις προσφυγές του Δήμου Αλίμου κατά οικοδομικών αδειών για πολυώροφα κτίρια και παρέπεμψε το θέμα στην Ολομέλεια. Στον χορό των αντιδράσεων μπήκαν και άλλοι δήμοι (Βάρη-Βούλα-Βουλιαγμένη, Γλυφάδα, Κηφισιά, Παπάγου-Χολαργού), όπου υπάρχουν έντονες πιέσεις για ανέγερση πολυώροφων κτιρίων και δεκάδες παλαιές κατοικίες άρχισαν να αντικαθίστανται από πανύψηλα οικήματα.
Υπενθυμίζεται ότι ο ΝΟΚ είναι νόμος που ισχύει από το 2012 και έδινε από τότε κίνητρα αύξησης του ύψους με αντάλλαγμα, υποτίθεται, παρεμβάσεις υπέρ του περιβάλλοντος και της μειωμένης ενεργειακής κατανάλωσης (π.χ. φυτεμένο δώμα). Ομως το πρόβλημα φάνηκε τα τελευταία χρόνια, όταν φούντωσε η οικοδομική δραστηριότητα με τη βοήθεια άλλων κινήτρων για εισαγωγή κεφαλαίων, την Golden Visa και την άνοδο των επενδύσεων. Μία από τις πρώτες παρεμβάσεις του ΣτΕ στο θέμα καταγράφεται ήδη από το 2020 και αφορούσε τη γνωστή υπόθεση για το ύψος πολυώροφων κτιρίων-ξενοδοχείων στην περιοχή του Μακρυγιάννη, που εκδόθηκε μετά από αίτηση ακυρώσεως της Ελληνικής Εταιρείας Περιβάλλοντος και Πολιτισμού (ΕΛΛΕΤ) και κατοίκων της περιοχής.
Η ειδική μελέτη που υποτίθεται ότι ετοιμάζει το ΥΠΕΝ έχει ως στόχο να προλάβει μια νέα αρνητική απόφαση της Ολομέλειας του ΣτΕ. Στην αντίπερα όχθη πρωταγωνιστικός είναι ο ρόλος της Κεντρικής Ενωσης Δήμων Ελλάδας (ΚΕΔΕ) και ειδικά του πρώτου αντιπροέδρου της, Γρηγόρη Κωνσταντέλλου, δημάρχου Βάρης-Βούλας-Βουλιαγμένης (ΒΒΒ). Σε πρόσφατη συνεδρίαση της ΚΕΔΕ ο κ. Κωνσταντέλλος ενημέρωσε ότι η μελέτη αυτή δεν έχει ετοιμαστεί και αυτό μπορεί να οδηγήσει το ΣτΕ όχι σε αναβολή, αλλά σε κάποιας μορφής αναμονή για προσκόμιση στοιχείων.
Ο Γρ. Κωνσταντέλλος έχει πρωτοστατήσει και στο κύμα των νομικών αντιδράσεων των δήμων, επιτυγχάνοντας την πρώτη δικαστική απόφαση στο ΣτΕ η οποία αναγνωρίζει στον Δήμο ΒΒΒ το δικαίωμα να εφαρμόζεται μέσω της Πολεοδομίας (ΥΔΟΜ) αναστολή έκδοσης οικοδομικών αδειών του ΝΟΚ έως την τελική κρίση της Ολομέλειας του ΣτΕ. Ακολούθησαν άλλοι δήμοι (Αθηναίων, Αλίμου, Κηφισιάς, Παπάγου-Χολαργού, Αμαρουσίου κ.ά.) που πέτυχαν αντίστοιχες αποφάσεις κατόπιν προσφυγών.
Επτά νομικά χτυπήματα της ΚΕΔΕ
Η ΚΕΔΕ έχει καταθέσει και πρόσθετη προσφυγή στο ΣτΕ με συγκεκριμένα νομικά επιχειρήματα τα οποία ετοίμασε ομάδα νομικών υπό την καθηγήτρια της Νομικής, Γλυκερία Σιούτη. Σύμφωνα με τον εξειδικευμένο σε θέματα περιβάλλοντος ιστότοπο ecopress.gr, πρόκειται για 7 νομικά χτυπήματα-νοκ άουτ καθώς:
1. Το ΥΠΕΝ έχει ήδη καταργήσει τα μπόνους του ΝΟΚ σε Ψυχικό, Φιλοθέη και Εκάλη και έτσι έχει συνομολογήσει «την αντισυνταγματικότητα της οριζόντιας εφαρμογής των επίμαχων διατάξεων». Δηλαδή, ενώ ο νομοθέτης υποστηρίζει τη συνταγματικότητα της οριζόντιας εφαρμογής των επίμαχων κινήτρων στο σύνολο της Επικράτειας με τη δικαιολόγηση ότι δήθεν τα κίνητρα αυτά είναι ευεργετικά για το σύνολο των οικισμών της χώρας, πάλι ο ίδιος, διά μεταγενέστερης νομοθετικής ρύθμισης, εξαιρεί από το πεδίο εφαρμογής των επίμαχων διατάξεων τις συγκεκριμένες τρεις περιοχές της Αττικής όπου ισχύουν ειδικότερα διατάγματα», πέφτει δηλαδή σε «θεμελιώδη αντίφαση».
2. Το ΥΠΕΝ προχώρησε σε μεταβατική ρύθμιση τον Απρίλιο του 2024, η οποία αποτελεί «ακόμη μεγαλύτερη απόδειξη της αντισυνταγματικότητας των επίμαχων διατάξεων». Η ρύθμιση αυτή προβλέπει περιορισμό στην προσαύξηση του συνολικού ύψους των κτιρίων με τα μπόνους του ΝΟΚ για μεταβατική περίοδο μέχρι να ολοκληρωθούν τα νέα Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια (ΤΠΣ) υποτίθεται ώς το τέλος του 2025. Επομένως ήδη το ίδιο το ΥΠΕΝ αναγνωρίζει ότι τον τελικό λόγο για το θέμα του πολεοδομικού σχεδιασμού των οικισμών θα τον έχουν τα υπό εκπόνηση ΤΠΣ και όχι ο ΝΟΚ.
3. Ιδιαίτερο βάρος δίνει η προσφυγή της ΚΕΔΕ στην απουσία ειδικής μελέτης συνδυαστικά με την εφαρμογή των κινήτρων του ΝΟΚ από την πλευρά του ΥΠΕΝ. Η μελέτη αυτή πρέπει να αποδεικνύει ότι από τα κίνητρα αύξησης του ύψους ωφελείται ολόκληρη η περιοχή στην οποία εντάσσεται ένα κτίριο και ότι η αύξηση της δόμησης δεν επισκιάζει το όποιο περιβαλλοντικό όφελος.
4. Το ΥΠΕΝ δεν εξέτασε εναλλακτικές λύσεις για καλύτερη περιβαλλοντική και ενεργειακή απόδοση των κτιρίων. Οπως έκρινε το ΣτΕ και στις αποφάσεις του Τμήματος, δεν προκύπτει αν εξετάστηκαν άλλου είδους κίνητρα μη πολεοδομικής φύσης και δη οικονομικά (απαλλαγές - εκπτώσεις από φόρους κάθε είδους κ.ο.κ.) ή η απευθείας θέσπιση υποχρέωσης κατασκευής κτιρίων υψηλής ενεργειακής απόδοσης ή με μείωση του επιτρεπόμενου ποσοστού κάλυψης, ώστε να απελευθερωθούν ακάλυπτοι χώροι των οικοπέδων χωρίς την παροχή αντίστοιχων κινήτρων αμφίβολης αποτελεσματικότητας.
5. Αποφάσεις του ΣτΕ (1383/2016, 705/2020) έχουν ήδη κρίνει ότι τα ειδικά διατάγματα που ισχύουν για τη δόμηση σε συγκεκριμένες περιοχές υπερισχύουν του ΝΟΚ και ότι δεν επιτρέπεται διά γενικής διατάξεως και χωρίς σχετική επιστημονική μελέτη η κατάργηση συλλήβδην των ειδικών όρων δόμησης που είχαν θεσπιστεί για κάθε περιοχή.
6. Με την τακτική που ακολουθήθηκε, κατέληξε ένας οικοδομικός κανονισμός, ο ΝΟΚ, να ρυθμίζει ευθέως το σύνολο των κρίσιμων πολεοδομικών μεγεθών (συντελεστής δόμησης, συντελεστής κάλυψης, ύψος κτιρίου) αδιακρίτως. Με βάση τον ΝΟΚ εκδίδονται αυτομάτως από ιδιώτες μηχανικούς οικοδομικές άδειες και έτσι ο νομοθέτης κατόρθωσε, διά οικοδομικού κανονισμού, να υπεισέλθει ευθέως σε ζητήματα πολεοδομικού σχεδιασμού και μάλιστα οριζοντίως για όλη την επικράτεια.
7. Ο νομοθέτης υπερέβη τα συνταγματικά όρια του άρθρου 24 παρ. 2 του Συντάγματος και επιχείρησε ο ίδιος να αποδώσει πολεοδομικά μεγέθη για το σύνολο της χώρας, δηλαδή ως οιονεί πολεοδόμος, όχι μόνο χωρίς την απαιτούμενη μελέτη, αλλά επιπλέον και με πρόδηλη νόθευση και στρέβλωση του υφιστάμενου και υπό εκπόνηση πολεοδομικού σχεδιασμού μέσω των Τοπικών Πολεοδομικών Σχεδίων.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας