Τίνος είναι τελικά ο τάφος;

Δεν είναι καθόλου μακριά. Δυο βήματα κάνεις από την κεντρική πύλη και πέφτεις πάνω του. Ευθεία, στα αριστερά. Ακριβώς απέναντι από το μνημείο του άλλου, μεγάλου επίσης ευεργέτη του Εθνικού Πανεπιστημίου, Πέτρου Παυλόπουλου, που ακριβώς δίπλα του υπάρχει το σπουδαίο γλυπτό της «Κοιμωμένης» του Χαλεπά. Απέναντι απέναντι οι δύο ευεργέτες. Απέναντι απέναντι τα έργα τέχνης των δύο πιο σπουδαίων γλυπτών του 19ου αι. (Χαλεπάς, Βρούτος). Ο λόγος φυσικά για το ταφικό, ιστορικό μνημείο του μεγάλου ευεργέτη του Πανεπιστημίου Αθηνών, που έδωσε όλη του την περιουσία μόνο για τον απελευθερωτικό αγώνα (ήταν αρχηγός της Κρητικής Επανάστασης) και για τη γνώση (Πανεπιστήμιο).

Ισως να είναι τυχαίο, ίσως και όχι. Η αλήθεια είναι πως όταν πριν από λίγες μέρες αναδείξαμε το θέμα («Τάφου σιωπή για την παρέμβαση Μητσοτάκη», «Ο τάφος, το ευχαριστήριο και η “παρέμβαση Κ. Μητσοτάκη”») της «ιδιοποίησης» του ταφικού μνημείου του Α. Φ. Παπαδάκη από τον δωσίλογο αντιστράτηγο Π. Δεμέστιχα (υπουργό Εσωτερικών επί δωσιλογικής, κατοχικής κυβέρνησης Τσολάκογλου και καταδικασμένο στη μεγάλη δίκη των δωσιλόγων του '45) και της χρήσης του ως οικογενειακού πλέον τάφου αυτού και των συγγενών του, με τη σύμφωνη γνώμη/απόφαση της υπουργού Πολιτισμού κ. Μενδώνη, ύστερα από παρέμβαση του ίδιου του πρωθυπουργού (σύμφωνα με πληροφορίες, που δεν τις έχει διαψεύσει ούτε ο ίδιος ούτε η κ. Μενδώνη), δεν υπήρχε ακόμη καμία φωτογραφία στο διαδίκτυο που να δείχνει πώς ακριβώς είναι το μνημείο. Ολες έδειχναν μόνο το έργο τέχνης του Γ. Βρούτου και καμία τις μετέπειτα παρεμβάσεις. Ισως να είναι τυχαίο, ίσως και όχι.

Μια απλή, επιτόπια επίσκεψη όχι μόνο δεν έλυσε απορίες, μα δημιούργησε νέες. Το ταφικό μνημείο, ακριβώς στο σημείο που περιγράψαμε στο Α' Νεκροταφείο, μόνο ως μνημείο του ευεργέτη Παπαδάκη δεν μπορεί να λογιστεί πλέον. Μπροστά από το έργο του Βρούτου, μέσα στο ιστορικό μνημείο (γύρω γύρω υπάρχουν χαμηλά κάγκελα, κάτι που συναντάς σπάνια στα υπόλοιπα ταφικά μνημεία) υπάρχει τεράστια προτομή του δωσίλογου αντιστράτηγου Π. Δεμέστιχα.

Μαρμάρινη πλάκα

Δίπλα ακριβώς από την προτομή, στο έδαφος, υπάρχει μαρμάρινη πλάκα με τα ονόματα των νεκρών συγγενών του. Αλλά όλα αυτά δεν ήταν αρκετά για την οικογένεια (για τα δικαιώματα της ιδιοχρησίας του ταφικού, ιστορικού μνημείου μάχεται πλέον ο εγγονός Δεμέστιχα, καθηγητής Νομικής, συνήγορος Φουρθιώτη, δικηγόρος Π. Λαζαράτος, με την κυβέρνηση, υπουργούς και πρωθυπουργό, να τον στηρίζουν, όπως όλα δείχνουν). «Επρεπε» τα ονόματα του ίδιου του Π. Δεμέστιχα και των υπόλοιπων θαμμένων εκεί συγγενών του να χαραχθούν και πάνω στο ίδιο το έργο του σπουδαίου γλύπτη, κάτω ακριβώς από το όνομα του ευεργέτη Παπαδάκη, το οποίο χαράζει η «Επιστήμη» (αυτή συμβολίζει το άγαλμα του Βρούτου) στην πλάκα... Τα υπόλοιπα ονόματα, ενός καταδικασμένου δωσιλόγου επί Κατοχής και των συγγενών του, ποιος «τα χάραξε»; Με ποιο δικαίωμα; Γιατί δεν αφαιρούνται; Γιατί η εισήγηση του ίδιου του ΥΠΠΟΑ για αφαίρεση και αυτών και της προτομής ανακλήθηκε; Ποια είναι τα «νέα στοιχεία» που προέκυψαν μέσα σε μόλις πέντε μέρες από την πρώτη εισήγηση και οδήγησαν στην τελική ανάκληση; Ούτε η κ. Μενδώνη ούτε το υπουργείο ούτε ο πρωθυπουργός ούτε ο κ. Γεραπετρίτης, τους οποίους ευχαρίστησε δημόσια ο Π. Λαζαράτος «για την άμεση και προσωπική τους παρέμβαση» στο θέμα αυτό, έχουν δώσει έως σήμερα κάποια απάντηση σε αυτά τα ερωτήματα. Γιατί;

Οξείες αντιδράσεις

Και ενώ κανείς από τους εμπλεκόμενους στο ζήτημα θεσμικούς φορείς (του πρωθυπουργού συμπεριλαμβανομένου) δεν έχει δώσει έως τώρα απάντηση στα ερωτήματά μας (με εξαίρεση την ανακοίνωση του ΥΠΠΟΑ πως το μνημείο είναι «ιστορικό και έργο τέχνης» - γεγονός που αναδεικνύει τη σπουδαιότητα της μέριμνας και όχι το αντίθετο, που κάνει το ΥΠΠΟΑ), οξείες αντιδράσεις είχαμε από κόμματα της αντιπολίτευσης, φορείς και συλλογικότητες.

Η τομεάρχης Πολιτισμού του ΣΥΡΙΖΑ, Σία Αναγνωστοπούλου, έβγαλε άμεσα ανακοίνωση με την οποία ζητά και η ίδια απαντήσεις. «Πίσω από τις γραμμές της παρούσας εμπλοκής του ΥΠΠΟΑ διαβάζουμε μια φωτεινή και μια σκοτεινή πτυχή της ελληνικής ιστορίας», σημειώνει μεταξύ άλλων. «Από τη μια, ένας μεγάλος ευεργέτης, ο Α. Φ. Παπαδάκης. Από την άλλη ένας καταδικασμένος δωσίλογος, ο Π. Δεμέστιχας, που στα ταραγμένα χρόνια του Εμφυλίου κατάφερε να οικειοποιηθεί τον τάφο του Παπαδάκη. Πώς άραγε;». «Απ’ ό,τι δείχνουν τα γεγονότα, μέσα στη Ν.Δ. μαίνεται ένας μεγάλος πόλεμος γύρω από τους δωσιλόγους και τη θέση τους στην Ιστορία», καταλήγει.

Ο βουλευτής Λασιθίου ΣΥΡΙΖΑ, Μανόλης Θραψανιώτης, επίσης έκανε λόγο για «βεβηλώσεις του μνημείου του μεγάλου Λασιθιώτη ευεργέτη Α. Φ. Παπαδάκη» που προκαλούν «οργή και αγανάκτηση σε όλους τους Λασιθιώτες», όπως και η στάση του υπουργείου. Μάλιστα, μαζί με τον βουλευτή ΣΥΡΙΖΑ Ηρακλείου, Χάρη Μαμουλάκη, κατέθεσαν χθες με κοινή αναφορά προς την υπουργό Πολιτισμού την ανακοίνωση του δημάρχου Οροπεδίου Λασιθίου, Γιάννη Στεφανάκη, η οποία είναι εκτενέστατη, βγήκε αφού αναδείξαμε το θέμα και θέτει έναν ακόμη «λίθο» στην υπόθεση: «Το Πανεπιστήμιο σήμερα κωφεύει για το μνημείο», λέει χαρακτηριστικά ο. κ. Στεφανάκης.

Από τη μεριά του ΚΙΝ.ΑΛΛ., ο γραμματέας της Κ.Ο., βουλευτής Ν. Ηρακλείου, Βασίλης Κεγκέρογλου, με σχετική επιστολή του προς τα υπουργεία Πολιτισμού, Επικρατείας και Εξωτερικών, ζητά να μάθει μεταξύ άλλων «τους λόγους που υπαγόρευσαν την ανάκληση της εισήγησης της Διεύθυνσης Προστασίας και Αναστήλωσης Νεωτέρων και Σύγχρονων Μνημείων του υπουργείου Πολιτισμού για το εν λόγω μνημείο» (ερώτηση υπ' αριθμ. 5827/09-04-21)... Ολοι μας αυτούς ψάχνουμε, μα κανείς δεν απαντά! Τόση απαξίωση;

Εν τω μεταξύ, υπάρχουν και νέες, επίσης έντονες αντιδράσεις για το θέμα, ενώ Υπουργεία, πρωθυπουργός, Δήμος Αθηναίων και ΕΚΠΑ ακόμη «σιωπούν» μη δίνοντας καμία απολύτως απάντηση, άρα και σημασία σε ένα τόσο σημαντικό (ιστορικά, πολιτικά και κοινωνικά) ζήτημα.

43 βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ ρωτούν την Κυβέρνηση

Συγκεκριμένα με πρωτοβουλία του Αν. Τομεάρχη Πολιτισμού, Πάνου Σκουρολιάκου και την υπογραφή άλλων 42 βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, κατατέθηκε σχετική ερώτηση προς την Υπουργό Πολιτισμού Λ. Μενδώνη και τον Υπουργό Επικρατείας κ. Γεραπετρίτη. Οι βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ ρωτούν τους Υπουργούς εάν εξυπηρετήθηκαν με παρέμβαση του Πρωθυπουργού και των Υπουργών ατομικά συμφέροντα δικηγόρου με προνομιακές σχέσεις με την Κυβέρνηση.

Μεταξύ άλλων αναφέρουν ότι:

«Σύμφωνα με δημοσιεύματα, ο κ. Πάνος Λαζαράτος που απευθύνει τα ευχαριστήρια είναι απόγονος του συνεργάτη των Γερμανών επί δωσιλογικής κατοχικής κυβερνήσεων Τσολάκογλου, Παναγιώτη Δεμέστιχα, ο οποίος εν μέσω Εμφυλίου υποχρέωσε το Πανεπιστήμιο Αθηνών, μοναδικό κληρονόμο του Παπαδάκη να του παραχωρήσει το ταφικό μνημείο, ισχυριζόμενος πως «ανήκει στην οικογένειά του». Έτσι το μνημείο Παπαδάκη πέρασε την οικογένεια Δεμέστιχα και σήμερα όχι μόνο αναγράφεται και το όνομα Δεμέστιχα αλλά «προστέθηκε» και μία προτομή του, την οποία οι απόγονοί του επιθυμούν να διατηρήσουν. Κάτι το οποίο δεν θα ήταν δυνατόν εάν το μνημείο ήταν προστατευμένο. Γι' αυτό ίσως, ο κ. Λαζαράτος στην ανάρτησή του κάνει λόγο για «ΖΗΤΗΜΑ ΤΙΜΗΣ μιας οικογένειας» και προσθέτει «και μιας Κυβερνήσεως», καθώς κατά τη γνώμη του τα συμφέροντά τους ταυτίζονται.

Με δεδομένο ότι ο κ. Λαζαράτος είναι συνήγορος του Μένιου Φουρθιώτη, θα πρέπει να γίνει αντιληπτό ότι η υπόθεση δεν αφορά μόνο το μνημείο αλλά και το ποιος κυβερνά αυτή τη χώρα.

Με βάση τα παραπάνω οι κ.κ. Υπουργοί ερωτώνται:

• Είναι αληθές ότι έγινε προσωπική παρέμβασή σας στις Υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού ώστε να αρθεί η εισήγηση της Διεύθυνσης Νεωτέρων – σε τέσσερις μόλις μέρες- για την απομάκρυνση των παρεμβάσεων των κληρονόμων του Δεμέστιχα καθώς και της προτομής του καταδικασμένου δωσίλογου από το ταφικό μνημείο του Αντωνίου Παπαδάκη, όπως επικαλείται ο κ. Λαζαράτος στην ευχαριστήρια προς εσάς ανάρτησή του;
• Εξυπηρετήθηκαν με παρέμβαση του Πρωθυπουργού ατομικά συμφέροντα δικηγόρου με προνομιακές σχέσεις με την Κυβέρνηση;
• Γνωρίζατε ότι η παρέμβασή σας αφορά την παραμονή στο χώρο έμπροσθεν του χαρακτηρισμένου ως προστατευόμενο Μνημείου, ονομάτων και προτομής του καταδικασθέντος δωσίλογου Στρατηγού Δεμέστιχα;
• Τι προτίθεστε να πράξετε για την απομάκρυνση των παρεμβάσεων και την αποκατάσταση του ιστορικού και διατηρητέου ταφικού μνημείου στην αρχική του μορφή αποτρέποντας μελλοντικές παρεμβάσεις στο Μνημείο;

Την ερώτηση υπογράφουν οι βουλευτές Σκουρολιάκος Πάνος, Αλεξιάδης Τρύφων, Αμανατίδης Ιωάννης, Αναγνωστοπούλου Σία, Αυγέρη Δώρα, Αυλωνίτης Αλέξανδρος – Χρήστος , Βαγενά Άννα, Βαρδάκης Σωκράτης, Βασιλικός Βασίλης, Βέττα Καλλιόπη, Γκαρά Νατάσα, Γκιόλας Γιάννης, Δρίτσας Θοδωρής, Ζαχαριάδης Κωνσταντίνος, Ζεϊμπέκ Χουσεΐν, Ζουράρις Κωνσταντίνος, Ηγουμενίδης Νίκος, Θραψανιώτης Μανόλης, Κατρούγκαλος Γιώργος, Καφαντάρη Χαρά, Κόκκαλης Βασίλης, Κουρουμπλής Παναγιώτης, Μάλαμα Κυριακή, Μαμουλάκης Χάρης, Μάρκου Κώστας, Μεϊκόπουλος Αλέξανδρος, Μπάρκας Κώστας, Νοτοπούλου Κατερίνα, Παπαδόπουλος Σάκης, Παπανάτσιου Κατερίνα, Πολάκης Παύλος, Πούλου Γιώτα, Ραγκούσης Ιωάννης, Σαντορινιός Νεκτάριος, Σαρακιώτης Γιάννης, Σκουρλέτης Πάνος, Τζάκρη Θεοδώρα, Τριανταφυλλίδης Αλέξανδρος, Φάμελλος Σωκράτης, Φωτίου Θεανώ, Χατζηγιαννάκης Μίλτος, Χρηστίδου Ραλλία, Ψυχογιός Γιώργος».

Και η «Αντικαπιταλιστική Ανατροπή στην Αθηνα» (δημοτική παράταξη της ΑΝΤΑΡΣΥΑ) έβγαλε ανακοίνωση: «Κυβέρνηση και υπουργείο πολιτισμού υπέρ δωσίλογων εναντίον της πολιτιστικής κληρονομιάς» αναφέρουν χαρακτηριστικά και καλούν τον Δήμο Αθηναίων να πάρει θέση!

«Υπόλογος για το θέμα είναι και ο Δήμος Αθηναίων, στου οποίου την ευθύνη υπάγεται και το Α' κοιμητήριο. Η δημοτική αρχή θα πρέπει να αποφασίσει αν συντάσσεται και αυτή υπέρ της ιστορικής τίμησης δωσίλογων ή υπερασπίζεται ουσιαστικά την πολιτιστική κληρονομιά του τόπου. Στην δεύτερη περίπτωση θα πρέπει να απαιτήσει την αφαίρεση των μεταγενέστερων παρεμβάσεων στο μνημείο.

»Ο Δήμος Αθηναίων είναι υπεύθυνος και για το «ιδιοκτησιακό» καθεστώς του τάφου. Ζητάμε από τον Δήμο να φέρει άμεσα στο φως τα «έγγραφα» που προσκόμισε ο δωσίλογος Δεμέστιχας το 1947-48 για να πάρει το μνημείο στην κατοχή του, παρότι δεν ήταν άμεσος συγγενής του Α. Φ. Παπαδάκη. Ο Δήμος Αθηναίων οφείλει να ξεκαθαρίσει το ιδιοκτησιακό καθεστώς και να επιστρέψει τον τάφο στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, στο οποίο ανήκει. Η καταδίκη του δωσιλογισμού και η υπεράσπιση της ιστορικής μνήμης είναι υπόθεση όλων μας» καταλήγουν.