«Ο Basir δεν είναι εδώ σήμερα. Εφυγε από την Ελλάδα, χθες, ξαφνικά.
Ταξιδεύει για... Γερμανία; Ο Basir δεν θα παίξει στην παράσταση "Shortcut stories/Εφηβοι εκτός συνόρων". Θα κάνει το δικό του ταξίδι σε άγνωστη χώρα, με άγνωστο προορισμό, με άγνωστο μέλλον.
Οι φίλοι μένουν πίσω. Περιμένουν τη δική τους σειρά, το δικό τους ταξίδι, το δικό τους μέλλον, το δικό τους ''άγνωστο'’ και μέχρι τότε είναι εδώ μαζί μας. Τώρα, αυτή τη στιγμή, επικοινωνούν, δίνουν και παίρνουν γενναιόδωρα, παίζουν στην παράσταση· και παίζουν όμορφα, όμορφα χωρίς περιορισμούς, χωρίς ενοχές, χωρίς σύνορα γιατί δεν έχουν να χάσουν τίποτα. Δεν έχουν να χάσουν καμιά πατρίδα - αν πατρίδα σημαίνει ο δικός μου τόπος, ο τόπος που δεν με προδίδει.
Καλή πατρίδα Basir».
Kαι ο Basir δεν ήταν εκεί, όπως μας λέει η Δήμητρα Χατούπη, η ηθοποιός στης οποίας τη σχολή φιλοξενήθηκε η θεατρική παράσταση «Shortcut stories», διότι μία ημέρα πριν, «τον ειδοποίησαν πως έχει μακρύ ταξίδι, για την επανένωση με την οικογένειά του. Ταξιδεύει για... Γερμανία;».

Iσως. Η Δήμητρα δεν αποκαλύπτει. Δεν πρέπει να αποκαλύψει. Οπως και τα παιδιά, οι έφηβοι ασυνόδευτοι πρόσφυγες που, με ταλέντο επαγγελματία, παρουσίασαν στο θεατράκι της σχολής τις δικές τους ιστορίες, δεν πρέπει να αποκαλύψουν το πρόσωπο στις φωτογραφίες που δημοσιεύουμε.
Ομως, μια αγκαλιά στο τέλος φτάνει, ακόμη κι αν τα πρόσωπα δεν φαίνονται, για να αποκαλύψει τη δύναμη που τους δίνει η τέχνη για να θυμούνται. Γιατί όταν έχεις περάσει όσα έχουν δει και ζήσει τα περισσότερα από τα 4.950 -κατά τις επίσημες στατιστικές- ανήλικα ασυνόδευτα προσφυγόπουλα που βρίσκονται στη χώρα μας, χρειάζεσαι δύναμη για να θυμάσαι.
Και o Basir ήταν ένας από τους πολύ τυχερούς. Τώρα που γράφουμε αυτές τις γραμμές ίσως είναι με τον αδελφό του κάπου στην Κεντρική Ευρώπη. Πίνει καφέ με κάρδαμο ή μάλλον τσάι και θυμάται τα άλλα παιδιά που άφησε πίσω, στις δομές. Τον ρόλο του, στο σκετσάκι με ένα ζευγάρι νέων που προσπαθεί να πάει βόλτα με ένα αυτοκίνητο χωρίς να ξέρει οδήγηση, ανέλαβε να παίξει ένα άλλο παιδί, ο Ομάρ από το Αφγανιστάν. Γρήγορα που έμαθε τον ρόλο του Βasir! Σχεδόν σε λιγότερο από μία ημέρα.
«Kι αν βρισκόμαστε μια ωραία μέρα στο θέατρο είναι επειδή υπάρχει κάτι που δεν το αντέξαμε», έγραψε ο Valere Novarina, όπως θυμίζει το σεμνό δίφυλλο πρόγραμμα της παράστασης. Κι αυτά τα παιδιά, για να αντιστρέψουμε έναν άλλο στοχασμό του Novarina, τα ασυνόδευτα προσφυγόπουλα που μετέχουν στην παράσταση διαθέτουν με μαεστρία το σώμα τους για να δουλέψουν ως ηθοποιοί, «γιατί ο ηθοποιός ίσως είναι λίγο πιο κοντά στο να αισθανθεί τον κίνδυνο». Κι αυτά τα παιδιά έχουν αισθανθεί τον κίνδυνο.

Μπαίνουν στη σκηνή και αρχίζουν να διηγούνται. Με την κίνηση, το βλέμμα, τον μορφασμό, το χαμόγελο, τη χαρά. Κάνουν το κοινό να γελά όταν παίζουν το σκετς με τον μαθητή που δεν θέλει να πάει στο σχολείο. Κάνουν το κοινό να σχολιάζει όταν υποδύονται τα νέα παιδιά που γαμπρίζουν. Κάνουν το κοινό να δακρύζει όταν τραγουδούν πρώτα στα ελληνικά και μετά στα αφγανικά τα «Διόδια» του Πόλυ Κυριάκου (πρώτη ερμηνεία από τη Φ. Βελεσιώτου):
«Τώρα θα πιάσω σπίτι στον Παράδεισο
τζάμπα οικόπεδο σε παραλία
Του έρωτα θα βάλω το πουκάμισο
και θα νικήσω δίχως πανοπλία».
Η παράσταση τελειώνει και τα μάτια όλων είναι υγρά. «Ποτέ δεν θυμάμαι πότε έγραψα ένα τραγούδι, θυμάμαι όμως πού βρισκόμουν», είχε εξομολογηθεί σε συνέντευξη του ο ποιητής και στιχουργός που έφυγε το 1979 από τη Λευκωσία και ζει από το '82 στη Νέα Υόρκη.
«Τα "Διόδια" τα έγραψα στην οδό Steinway, έναν πολυσύχναστο δρόμο στην Αστόρια, όπου είχα το γραφείο μου. Ενα απόγευμα που βγήκα στον δρόμο και περπατούσα για να πάω στο αμάξι μου, είδα ένα ξένο τοπίο, τόσο πολύ ξένο που αναρωτήθηκα: Μα πού είμαι; Η Νέα Υόρκη είναι μια πόλη γεμάτη με όλες τις φυλές του κόσμου... Μέχρι να φτάσω στο αυτοκίνητο, διύλισα μέσα μου αυτή τη σκέψη και έφτασα σε μια δική μου κατανόηση, ότι εντάξει, είμαστε όλοι ξένοι και είμαστε όλοι εδώ και ο καθένας δικαιούται να είναι όπου θέλει, να πιστεύει ό,τι θέλει» (συνέντευξη Π. Κυριάκου στο Down town, 25/9/2019).
Ενα πολύγλωσσο εργαστήρι
«Βασικός στόχος του εργαστηρίου ήταν να δημιουργηθεί ένα θεατρικό σύνολο, ένα ensemble "μωσαϊκό", πολύγλωσσο, ιδιαίτερο, χρωματιστό, ελεύθερο, χωρίς περιορισμούς στο είδος επικοινωνίας. Με σώματα που εκπέμπουν το πραγματικό τους μήνυμα για τον κόσμο», δηλώνει στην «Εφ.Συν.», o Βαλάντης Φράγκος, υπεύθυνος του προγράμματος και της σκηνοθεσίας. «Αν έκανε κάποιος αυτό το ταξίδι των εφήβων από το Αφγανιστάν ή τη Συρία και το Κουβέιτ προς την Ελλάδα, πώς θα έβλεπε τον κόσμο; Ποιο είναι το σημείο συνάντησης αυτών των 20 performers; Τι τους ενώνει;

Μια βουτιά στην προσωπική ιστορία του καθενός και της πατρίδας του μετατρέπει τη σκηνή σε ένα πεδίο αυτογνωσίας, όπου όλοι, Ελληνες ή Αφγανοί ή Σύροι, ενήλικες ή ανήλικοι, αγόρια και κορίτσια, ανακαλύπτουν την πραγματική τους ταυτότητα μέσα από τις αφηγήσεις και τα σύμβολα εποχών που έχουν παρέλθει, αλλά το στίγμα και η υπαρξιακή κληρονομικότητά τους στοιχειώνουν τις ζωές μας. Μια αιώρηση ενός ensemble, που το μόνο που διεκδικεί είναι να γίνει "ορατό", μέσα στην ομίχλη της βούλησης των ισχυρών».
Το θεατρικό εργαστήρι με τους ανήλικους πρόσφυγες από τις δομές φιλοξενίας (AΡΣΙΣ και ΣΜΑΝ) αλλά και με σπουδαστές του β' έτους της δραματικής σχολής «Δήλος» επιχορηγήθηκε από πρόγραμμα του υπουργείου Πολιτισμού στο πλαίσιο πολιτισμικών δράσεων για εφήβους και ευάλωτες κοινωνικές ομάδες. Η δομή του προγράμματος σε ό,τι αφορά τη σύνθεση της ομάδας είναι εμπνευσμένη από την ιδέα «Θέατρο στα ελληνικά» που σχεδιάστηκε και πραγματοποιήθηκε στο Μικρό Εθνικό το 2017-18, από την καλλιτεχνική υπεύθυνη Σ. Βγενοπούλου.
Σημαντική ήταν οι συνεισφορά των δομών φιλοξενίας που πίστεψαν στο πρόγραμμα. Τα παιδιά συμμετείχαν σε πρόβες τα Σάββατα, αφού τις άλλες ημέρες παρακολουθούν μαθήματα.
Ο Σαρίφ, ο μικρότερος της παρέας, 14 ετών, παρακολουθεί τη Β' τάξη. Δύο από τα αγόρια που ήλθαν από τη Σομαλία στη Λέσβο είναι παναθηναϊκοί. Ο τρίτος της παρέας θέλει να σπουδάσει μηχανικός ηλεκτρονικών υπολογιστών.
Ο Ομάρ, που μιλά πολύ καλά ελληνικά, ήλθε από το Ιράν, αλλά γεννήθηκε στο Αφγανιστάν. Ο Σελίμ θέλει να πάει στη Σουηδία όπου ζει ο αδελφός του. Ο Μουράτ δεν ξέρει ακόμη αν και πότε θα δει τη μάνα του που παραμένει στην Παλαιστίνη. Τα ονόματα, φανταστικά. Οι ιστορίες τους, αληθινές. Φάνηκαν πιο τυχεροί από άλλα προσφυγόπουλα.
Τρία στα τέσσερα ασυνόδευτα παιδιά συνεχίζουν να στερούνται πρόσβαση σε κατάλληλες δομές φιλοξενίας. Περισσότερα από 200 παραμένουν σε κράτηση, ενώ ένα στα τέσσερα ζει στον δρόμο ή σε πλήρως επισφαλείς συνθήκες. Η χωρητικότητα στα σημεία φιλοξενίας ανέρχεται στο 1/3 αυτής που απαιτείται για την κάλυψη των πραγματικών αναγκών.
Η ένταξή τους στη δημόσια εκπαίδευση παραμένει όνειρο για πολλά από τα 4.962 ασυνόδευτα προσφυγόπουλα (με βάση τα στοιχεία του Εθνικού Κέντρου Αλληλεγγύης) κατά παράβαση της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (από την παρουσίαση της μελέτης «Παιδιά έρμαια:αποκλεισμός και εκμετάλλευση των ασυνόδευτων ανηλίκων στην Ελλάδα, την Ιταλία και την Ισπανία»).
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας