Το «επίδομα παρουσίας» πίσω από τη βιτρίνα του καλύτερου εργοδότη

Πηχυαίοι οι τίτλοι πολλών οικονομικών, και όχι μόνο, εντύπων χαρακτηρίζουν σταθερά την καπνοβιομηχανία Καρέλια ως το καλύτερο εργασιακό περιβάλλον. Ωστόσο, μια επίσκεψη στην Καλαμάτα και μια προσπάθεια να αντιληφθεί κανείς τι ακριβώς συμβαίνει σε μια τόσο θαυμαστή επιχείρηση, μπορεί συχνά να ανατρέψει τις βεβαιότητες των ΜΜΕ και ταυτοχρόνως να εξηγήσει (και με αυτόν τον τρόπο) γιατί τα ΜΜΕ καταγράφονται τελευταία, μαζί με τα συνδικάτα και τα πολιτικά κόμματα, στις τελευταίες θέσεις κατάταξης του βαθμού εμπιστοσύνης των πολιτών απέναντι στους θεσμούς.

Γιατί, όπως και σε πολλές άλλες περιπτώσεις, έτσι και στον Καρέλια, το φαίνεσθαι των τίτλων στα ΜΜΕ απέχει παρασάγγας από το είναι της πραγματικότητας. Κι ας γίνουμε πιο συγκεκριμένοι.

Κατ’ αρχάς, είναι αλήθεια ότι ένα μικρό μέρος των κερδών της η εταιρεία το διανέμει σε δωρεές και σε πρόσθετες παροχές προς τους εργαζόμενους. Κι έτσι αποκομίζει και τις φοροελαφρύνσεις και φοροαπαλλαγές και την έμμεση προβολή και διαφήμιση. Διαφήμιση η οποία, από τη στιγμή που απαγορεύτηκε για τα καπνικά προϊόντα και ειδικότερα για τα τσιγάρα, επικεντρώθηκε αποκλειστικά στην προβολή των «πλεονεκτημάτων» από το εργασιακό περιβάλλον που παρέχουν οι ιδιοκτήτες καπνοβιομήχανοι στους εργάτες και το λοιπό διοικητικό προσωπικό τους. Και μάλιστα σε τέτοια έκταση, που σε λίγο θα ονειρευόμαστε όλοι να γίνουμε καπνεργάτες.

Μόνο που πίσω από τη βιτρίνα του «καλύτερου εργοδότη» αποκαλύπτονται πολλά από τα εργοδοτικά στερεότυπα αναξιοκρατικών διακρίσεων στο προσωπικό.

Οντως, όλο το προσωπικό λαμβάνει στο τέλος του χρόνου έναν 15ο μισθό, ο οποίος φυσικά διπλοφορολογείται και ως εκ τούτου μπορεί να μην έχει καμία σχέση με αυτό που φαίνεται. Αλλά σε ό,τι αφορά τα πολυδιαφημιζόμενα μπόνους, αυτά δεν τα λαμβάνει όλο το προσωπικό της επιχείρησης, αλλά μόνο οι 200 σε σύνολο περίπου 500 εργαζομένων. Η καταβολή τους γίνεται με κριτήρια που δεν αναρτώνται, δεν διευκρινίζονται στο προσωπικό και δεν κοινοποιούνται. Τα κριτήρια κατανομής των μπόνους είναι τα καλά κρυμμένα μυστικά, που πάντα τέτοιο καιρό προκαλούν εντάσεις, αντιθέσεις και καχυποψία μεταξύ των εργαζομένων, αφού τα τελικά ποσά που παίρνουν στο χέρι δύο εργαζόμενοι, που κάνουν ακριβώς την ίδια εργασία μπροστά στο ίδιο μηχάνημα, διαφέρουν κατά δύο, τρεις ή και περισσότερους μισθούς.

Απουσίες

Εκτός και αν το κριτήριο είναι να μην πάρει ο εργαζόμενος καμία παραπάνω άδεια πέραν αυτής που θεωρείται πληρωτέα. Κι έτσι παρατηρείται το φαινόμενο ακόμα και καρκινοπαθείς εργαζόμενοι που είναι σε πρόγραμμα χημειοθεραπείας –και δυστυχώς μετά την πανδημία υπάρχουν αρκετές τέτοιες περιπτώσεις– να μην τολμούν να πάρουν άδεια, για να μη χάσουν χρήματα.

Το περίφημο «επίδομα της παρουσίας» το οποίο δικαιούνται μόνο όσοι δεν κάνουν χρήση καμίας άλλης άδειας (π.χ. ασθένειας, γονικής, αιμοδοσίας, θανάτου συγγενούς, γάμου) πλην της κανονικής, αναγκάζει εργαζόμενους με προβλήματα υγείας να τα κρύβουν, να πηγαίνουν στη δουλειά και να μην τολμούν να απουσιάσουν, προκειμένου να μη διακινδυνεύσουν την απώλεια του μπόνους επιβράβευσης της παρουσίας.

Και ίσως αυτό το πρόβλημα, της άνευ κριτηρίων αξιοκρατικών διανομής των μπόνους, συνέπεια της γνωστής τακτικής ενός παλιομοδίτικου μάνατζμεντ που έχει ως έμβλημα το «διαίρει και βασίλευε», που ισχύει εδώ και τρία χρόνια, δεν θα αναδυόταν στην επιφάνεια στη συζήτηση με εργαζόμενους, εάν δεν υπήρχε, πρώτον, η ιστορική μνήμη παλαιότερων εργατών, οι οποίοι θυμούνται ότι «ο πατέρας Καρέλιας, όταν έδινε μπόνους, τα πρόσθετε πάντα στον τελικό μισθό κι ανάλογα με τον μισθό που έπαιρνε ο καθένας, δίνοντας προβάδισμα στους χαμηλόμισθους». Δεύτερον, εάν δεν εμφανίζονταν –πρώτη φορά στα χρονικά της εταιρείας– παραιτήσεις και δυσκολία ανεύρεσης προσωπικού. «Παλιά γινόταν χαμός», αναφέρει εργαζόμενος που για ευνόητους λόγους θέλει να κρατήσει την ανωνυμία του. «Ντάνες ήταν τα βιογραφικά από τους υποψήφιους για δουλειά στο εργοστάσιο. Τώρα όλο και περισσότεροι νέοι σκέφτονται ότι, αντί να πιάσουν δουλειά για 700-750 ευρώ στο εργοστάσιο, μπορούν να τα εξασφαλίσουν σε μία εβδομάδα, άντε 10 μέρες, δουλεύοντας ως ντελιβεράδες».

Σημαντικές διακρίσεις γίνονται όχι μόνο στο σκέλος των χρηματικών παροχών αλλά και των παροχών σε είδος, όπως π.χ. είναι τα ιδιωτικά ασφαλιστικά προγράμματα υγείας. Ενα τέτοιο προνόμιο παρέχεται αποκλειστικά και μόνο στα υψηλόβαθμα στελέχη της εταιρείας και όχι στα αποκαλούμενα «μπλε κολάρα», τα οποία, δουλεύοντας σε ένα ανθυγιεινό περιβάλλον, θα πρέπει να αρκεστούν σε ό,τι προτίθεται να δώσει η οικογενειακή επιχείρηση.

Φυσικά, ιδιοκτήτες είναι, ό,τι θέλουν κάνουν, θα πουν πολλοί. Αλλά ας μην πολυδιαφημίζονται και ως οι καλύτεροι εργοδότες, γιατί όλο και περισσότεροι καταλαβαίνουν πως αυτό που λάμπει δεν είναι πάντα χρυσός.