Μεταμεσονύχτια τα υπερκέρδη του ρεύματος

Εγινε και αυτό... Η ακριβότερη χονδρική τιμή ρεύματος σήμερα Μεγάλη Παρασκευή, 350 ευρώ ανά μεγαβατώρα, δεν καταγράφεται τις συνηθισμένες ώρες υψηλής ζήτησης αλλά μεταξύ 2 και 5 τα ξημερώματα!!!

Και είναι αυτή μια από τις περιπτώσεις εκείνες που η «αγία χρηματιστηριακή αγορά ρεύματος» μας αποκαλύπτει από μόνη της πώς λειτουργεί και πώς επιτυγχάνει με νύχια και με δόντια να διατηρεί τα υπερκέρδη των παραγωγών ρεύματος σε κάθε περίπτωση. Κάτι που δεν θα μπορούσε να συμβεί εάν η Ελλάδα είχε αποφασίσει να ακολουθήσει και εκείνη το μοντέλο που κατάφεραν να εφαρμόσουν στην Ιβηρική Χερσόνησο. Ας πάρουμε τα πράγματα όμως από την αρχή:

■ Το Χρηματιστήριο Ενέργειας εκδίδει κάθε μεσημέρι τις τιμές χονδρικής που θα ισχύσουν την επόμενη μέρα. Οι τιμές αυτές βγαίνουν ανά ώρα και διαμορφώνουν τη μέση τιμή χονδρικής της επόμενης μέρας. Βάσει αυτών των τιμών, προκύπτει και η διαβόητη ρήτρα αναπροσαρμογής που απογειώνει τους λογαριασμούς ρεύματος.

■ Οι τιμές της επόμενης μέρας διαμορφώνονται ανάλογα με τις προσφορές που κάνουν όσοι παράγουν ρεύμα από διάφορες πηγές, συμβάλλοντας στο ενεργειακό μείγμα. Πρώτα μπαίνουν τα φωτοβολταϊκά και οι ανεμογεννήτριες (ΑΠΕ), ακολουθούν τα υδροηλεκτρικά, οι λιγνιτικές μονάδες (εφόσον η ΔΕΗ έχει φροντίσει να έχει αποθέματα λιγνίτη), οι εισαγωγές από άλλες χώρες. Τελευταίες προστίθενται οι μονάδες που λειτουργούν με φυσικό αέριο, κλείνουν τις «τρύπες» της ζήτησης αλλά επιβάλλουν και την τελική τιμή ως ακριβότερες.

■ Ποιο θα ήταν λοιπόν το ιδανικό; Να καλύπτεται σχεδόν όλη η ζήτηση από τις φτηνές ΑΠΕ και να μένουν όλες οι υπόλοιπες πηγές ως εφεδρείες σε περίπτωση που σταματήσει να φυσάει και προκύψει συννεφιά. Θεωρητικά, αυτό έχει μεγάλες πιθανότητες να συμβεί την περίοδο της άνοιξης καθώς η ζήτηση χαμηλώνει επειδή δεν κάνει ούτε κρύο ούτε πολλή ζέστη για να λειτουργούν θερμαντικά σώματα και κλιματισμοί. Οι πιθανότητες μηδενικού κόστους πολλαπλασιάζονται όταν η άνοιξη συνδυάζεται με περίοδο αργίας, όπως είναι το τέλος της Μεγάλης Εβδομάδας, όταν αφ’ ενός κλείνουν γραφεία-εργοστάσια και ταυτόχρονα μειώνονται και οι μαγειρικές επιδόσεις στα σπίτια.

■ Τηρώντας αυτή την «παράδοση», οι χθεσινές προβλέψεις για σήμερα έδειχναν μειωμένη παραγωγή που δεν ξεπερνά συνολικά τις 5.500 μεγαβατώρες σε καμία περίοδο του 24ώρου, ενώ τις προηγούμενες μέρες η ζήτηση ξεπερνούσε κάποτε τις 7.000 και τις μέρες με καύσωνα μπορεί να αγγίξει τις 9.000-10.000 μεγαβατώρες. Η χαμηλότερη πρόβλεψη παραγωγής για σήμερα είναι μεταξύ 2 και 5 τα ξημερώματα (2.500 μεγαβατώρες) και όλοι θα περίμεναν εκεί να εμφανίζεται η φτηνότερη χρέωση, όπως θυμούνται όσοι εδώ και χρόνια πληρώνουν νυχτερινό ρεύμα.

■ Και όμως, εκείνες τις ώρες εμφανίζεται η υψηλότερη χρέωση, 350 ευρώ ανά μεγαβατώρα, ενώ το μεσημέρι, μεταξύ 1 και 3 πέφτει στα 160 ευρώ αν και η ζήτηση είναι υπερδιπλάσια. Η εξήγηση μοιάζει απλή. Το μεσημέρι η ζήτηση καλύπτεται σε πολύ μεγάλο ποσοστό από ΑΠΕ αφήνοντας στις μονάδες φυσικού αερίου μόνο το 6,9% του ενεργειακού μείγματος. Αντίθετα, τα ξημερώματα, η έλλειψη ήλιου-αέρα και τα αόρατα χέρια της αγοράς ανεβάζουν το ποσοστό του φυσικού αερίου στο 30,9% ώστε να βγει η τιμή των 350 και ο μέσος ημερήσιος όρος στα 250 ευρώ.

Παράδοξο

Ετυχε ή πέτυχε, το αποτέλεσμα θα είναι οι παραγωγοί ρεύματος να αποζημιωθούν σε αυτή την τιμή, μειώνοντας τον κίνδυνο χασούρας λόγω μειωμένης ζήτησης. Το παράδοξο αυτό δεν είναι όμως και το μοναδικό. Η τιμή των 350 ευρώ ανά μεγαβατώρα για παραγωγή από φυσικό αέριο που τις τελευταίες μέρες εμφανίζεται συχνά (στις 19/4 μεταξύ 8.00-10.00 και 19.00-22.00, στις 20/4 στις 7.00, στις 21/4 μεταξύ 6.00-7.00) κρίνεται αδικαιολόγητη. Και αυτό διότι συνδέεται με την τιμή TTF (στην οποία ο Κυρ. Μητσοτάκης ζητούσε από την Κομισιόν να επιβληθεί πλαφόν) που καθορίζεται χρηματιστηριακά στην Ολλανδία και κυμαίνεται αυτές τις μέρες στα 95 ευρώ, ενώ πριν από 40 μέρες είχε εκτοξευτεί στα 225.

Με χοντρικούς υπολογισμούς και πολλαπλασιαστές που αφορούν την ενεργειακή απόδοση, η τιμή TTF 95 ευρώ θα δικαιολογούσε χονδρική ρεύματος γύρω στα 210-220 ευρώ. Με την ίδια λογική, εκείνη των 225 τον Μάρτιο «δικαιολογούσε» τιμή ρεύματος γύρω στα 480 ευρώ. Το γεγονός ότι σήμερα η τιμή φτάνει στα 350 ευρώ και τον Μάρτιο ξεπέρασε τα 600 ευρώ δικαιολογεί ολόκληρη τη συζήτηση για κρυμμένα υπερκέρδη όσων παράγουν ρεύμα από φυσικό αέριο, ασχέτως του αν η κυβέρνηση Μητσοτάκη λέει πως δεν τα εντοπίζει στους ισολογισμούς των εταιρειών.

Πώς λειτουργεί το πλαφόν στο ιβηρικό μοντέλο

Ως λύση στο πρόβλημα με τα κρυμμένα υπερκέρδη εμφανίστηκε το τελευταίο διάστημα το ιβηρικό μοντέλο, δηλαδή η μέθοδος που ακολουθούν Ισπανία και Πορτογαλία βάζοντας πλαφόν στην τιμή αποζημίωσης των μονάδων φυσικού αερίου. Η μέθοδος λειτουργεί περίπου ως εξής:

1. Το Χρηματιστήριο Ενέργειας λειτουργεί κανονικά και βγάζει τις τιμές για την επόμενη μέρα όπου οι μονάδες αερίου μπορεί να επιβάλουν, για παράδειγμα, 250 ευρώ ανά μεγαβατώρα.

2. Ερχεται όμως η διοίκηση και λέει ότι θα ισχύσει τιμή 100 ευρώ.

3. Βάσει των 100 ευρώ υπολογίζει την αρχική αποζημίωση και μετά έρχεται απολογιστικά και υπολογίζει τη «χασούρα» ανάμεσα στα 100 και τα 250 ευρώ.

4. Η «χασούρα» καλύπτεται με τα πλεονάσματα από τους λογαριασμούς των ΑΠΕ, το χρηματιστήριο ρύπων ή και κρατικό χρήμα, περίπου όπως κάνει η δική μας κυβέρνηση επιδοτώντας εδώ τους λογαριασμούς με τα γνωστά αποτελέσματα.

5. Η μεγάλη και σημαντική διαφορά είναι ότι μέσα σε αυτή τη διαδικασία, οι παραγωγοί ρεύματος αναγκάζονται να δώσουν τα πραγματικά στοιχεία για την παραγωγή και τις χρεώσεις που αποφασίζουν και διατάζουν.

Ετσι αποκαλύπτονται τα υπερκέρδη και δεν χρειάζεται κανείς να ψάχνει τους ισολογισμούς και δικαιολογίες για την αποτυχία του.