Ευρωπαϊκό «χαστούκι» στην Πολωνία για τις αλλαγές στο δικαστικό σύστημα

Οι μεταρρυθμίσεις στο δικαστικό σύστημα που προωθεί η κυβέρνηση της Πολωνίας πιθανότατα παραβιάζουν το Ευρωπαϊκό Δίκαιο, σύμφωνα με απόφαση του Δικαστηρίου της Ε.Ε. Βρυξέλλες και Βαρσοβία βρίσκονται σε διαρκή σύγκρουση για τις αλλαγές στο δικαστικό σύστημα επί μακρόν, με την Ε.Ε. να εκφράζει φόβους ότι η εθνικιστική κυβέρνηση της Πολωνίας απομακρύνει τη χώρα από τις δημοκρατικές αρχές.

Ήδη η Ε.Ε. έχει συνδέσει την εκταμίευση των πόρων του Ταμείου Ανάπτυξης με τον σεβασμό των κανόνων του κράτους δικαίου, ενώ οι μεταρρυθμίσεις έχουν προκαλέσει μεγάλες διαδηλώσεις στη χώρα, με τους πολίτες να καταγγέλλουν ότι η κυβέρνηση προσπαθεί να επηρέασει το έργο της δικαιοσύνης.

Η απόφαση αφορά τον τρόπο διορισμού των δικαστών στο Ανώτατο Δικαστήριο της Πολωνίας, γεγονός που μπορεί να επηρεάσει την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης. Στο Δικαστήριο της Ε.Ε. προσέφυγε το Ανώτατο Διοικητικό Δικαστήριο της Πολωνίας.

Αφορμή το γεγονός ότι το 2018, το Εθνικό Δικαστικό Συμβούλιο (KRS) της Πολωνίας, το όργανο που προτείνει τους δικαστές, αποφάσισε να μην κάνει συμπεριλάβει τους υποψήφιους για τις θέσεις στις προτάσεις του για το Ανώτατο Δικαστήριο, αλλά να προωθήσει άλλα ονόματα. Με τις μεταρρυθμίσεις που επέβαλε η κυβέρνηση δεν είναι δυνατή η προσφυγή κατά των αποφάσεων του Εθνικού Δικαστικού Συμβουλίου.

Το Ανώτατο Διοικητικό Δικαστήριο ζήτησε από το Δικαστήριο της Ε.Ε. να γνωμοδοτήσει αν αυτό είναι σύμφωνο με το Δίκαιο της Ε.Ε.

Απαντώντας, το Δικαστήριο της Ε.Ε. αναφέρει ότι οι τροποποιήσεις στον τρόπο λειτουργίας του KRS «μπορούν να παραβιάσουν το δίκαιο της Ε.Ε.» και ενώ δηλώνει αναρμόδιο για να εκδώσει το ίδιο απόφαση για το ζήτημα, αλλά πρέπει να το κάνει πολωνικό δικαστήριο, επισημαίνει ότι «οι συνέπειες του κανόνα ότι το δίκαιο της Ε.Ε. υπερισχύει έναντι του εσωτερικού και οι ρυθμίσεις του είναι δεσμευτικές για όλα τα Σώματα των κρατών-μελών».

Επίσης, διαπιστώνει ότι η οργάνωση του δικαστικού συστήματος στην Πολωνία είναι υποδεέστερη συγκριτικά με των υπόλοιπων κρατών-μελών, και θα πρέπει «να συμμορφωθεί με τις υποχρεώσεις που προκύπτουν από το δίκαιο της Ε.Ε.».

Η απόφαση-πλήγμα για την κυβέρνηση του εθνικιστικού Κόμματος του Νόμου και της Δικαιοσύνης (PiS) προκάλεσε σφοδρές αντιδράσεις στο εσωτερικό, μεταξύ της κυβέρνησης και της αντιπολίτευσης. 

Η Κριστίνα Πάβλοβιτς, δικαστής στο Συνταγματικό Δικαστήριο, αλλά στενή σύμμαχος του πρωθυπουργού Γιάροσλαβ Κατσίνσκι, χαρακτήρισε την απόφαση «θολή», λέγοντας ότι συνιστά παρέμβαση στο δικαστικό σύστημα χώρας-μέλους.

Ο επικεφαλής του KRS υποστήριξε ότι η απόφαση δεν έχει να προσθέσει κάτι νέο στη λειτουργία του δικαστικού συστήματος της Πολωνίας.

Ωστόσο τα κόμματα της αντιπολίτευσης επισημαίνουν ότι η απόφαση αυτή αποδεικνύει ότι το δικαστικό σύστημα που δημιουργεί η εθνικιστική κυβέρνηση Κατσίνσκι «δεν έχει καμία σχέση με το κράτος δικαίου».