Η ανθρώπινη βλακεία είναι ανίκητη. Οχι διαχειρίσιμη (πολλοί κάνουν αυτό το λάθος, αλλά στο τέλος παίρνουν και αυτοί το μάθημά τους), μήτε μπορείς να την αποφύγεις ή να ελιχθείς μέσα της. Είναι απλά απολύτως και ξεκάθαρα ανίκητη. Πέραν τούτου, έχει και ένα πολύ ιδιαίτερο χαρακτηριστικό επιπλέον: ελίσσεται η ίδια! Μπορεί να μεταφραστεί σε «καινοτόμο ιδέα», «διαπεραστική ματιά», ακόμα και σε μανιφέστο. Και κατορθώνει με έναν αδιανόητα βλακώδη, αλλά αποτελεσματικό τρόπο να εισχωρεί παντού και να καθιερώνεται ως «θέσφατο». Αντε μετά να τα βγάλεις πέρα με αυτό...
Δεν ξέρω αν ο Βάτσλαβ Χάβελ είχε αυτό στον νου του σαν έγραφε το «Μεμοράντουμ», η Αικατερίνη Παπαγεωργίου πάντως βάζω στοίχημα πως θα το είχε. Γιατί αυτό έδειξε με τον καλύτερο τρόπο επί σκηνής του Θεάτρου Μπέλλος (που το πήρε σε απόσυρση και το ξαναέβαλε στον χάρτη των καλύτερων θεατρικών σκηνών της Αθήνας), μαζί με την ομάδα της - από τους πλέον ταλαντούχους ηθοποιούς που έχουμε δει τα τελευταία χρόνια. Οχι μόνο ταλαντούχους, αλλά και παιδιά που έχουν αποκτήσει μεταξύ τους ένα τέτοιο δέσιμο θεατρικό, που κατορθώνουν να κάνουν πρεμιέρα σε ένα έργο και να πιστεύεις πως το έπαιζαν τουλάχιστον για έναν χρόνο ήδη.
Ο Χάβελ είναι ο γνωστός Χάβελ. Ο πρώην πρόεδρος της Τσεχίας, ένας από τους πρωτεργάτες της Βελούδινης Επανάστασης το 1989, που αντιτάχθηκε στα σοβιετικά τανκς που εισέβαλαν στην Τσεχοσλοβακία το 1968 ώστε να καταστείλουν τη λεγόμενη Ανοιξη της Πράγας, που φυλακίστηκε για χρόνια επειδή ήταν υποστηρικτής του εκδημοκρατισμού της χώρας του και της απομάκρυνσης ενός κακώς εννοούμενου κομμουνισμού, αυτός που τον παρομοιάζουν με τον Γκάντι και τον Μάρτιν Λούθερ Κινγκ ακριβώς γιατί ήταν -όλη του τη ζωή όμως!- κατά της βίας και αγαπημένη του ρήση ήταν «Η αλήθεια και η αγάπη πρέπει να κυριαρχούν στο ψέμα και το μίσος», αυτός που δεν επιθυμούσε τη διάλυση της Τσεχοσλοβακίας εξαιτίας των προσπαθειών της ιθύνουσας τάξης της Σλοβακίας, αυτός που κατηγορήθηκε για «αντικομμουνισμό», αυτός που τιμήθηκε πολλάκις για τους αγώνες του για τη δημοκρατία και τα ανθρώπινα δικαιώματα, αυτός που εν τέλει πλήρωσε με τη ζωή του τα όσα πέρασε στις φυλακές, καθώς η υγεία του καταπονήθηκε πολύ και «έφυγε» νωρίτερα απ’ ό,τι αν δεν, αυτός που έγραφε σε συνθήκες καταστολής της ελευθερίας του θεατρικά σατιρικά. Και, ως γνωστόν, τη σάτιρα και το υψηλό χιούμορ δεν μπορεί να τα αντιπαλέψει κανείς.
Το καθεστώς στην Τσεχοσλοβακία δεν επέτρεπε να ανέβουν τα έργα του έως το 1989. Το «Μεμοράντουμ» το έγραψε το 1962, ανέβηκε το 1965 για μία και μόνη φορά μέχρι την πτώση του καθεστώτος. Σε αυτό ο Χάβελ περιγράφει τόσο γλαφυρά τη γραφειοκρατική δομή μιας υπηρεσίας (ουσιαστικά είναι το κράτος ή η ανίκητη ανοησία που προαναφέραμε), στην οποία κάποιοι (το ίδιο ανόητοι) είχαν τη φαεινή ιδέα να επιβάλουν μια τεχνοκρατική, επίπλαστη γλώσσα επικοινωνίας μεταξύ των υπαλλήλων, τη Φέντεμ, η οποία δεν φέρει συναισθηματικές αποχρώσεις. Ετσι, όλοι επικοινωνούν στεγνά, τυπικά, απάνθρωπα.
Φυσικά κανείς δεν μπορεί να τη μιλήσει εντέλει και η όλη προσπάθεια ματαιώνεται, αλλά το ευφυές είναι πως αυτό γίνεται με τόσο διαβρωτικά σατιρικό τρόπο που είναι απολύτως αδύνατο να σε αφήσει ασυγκίνητο. Στην Ελλάδα το «Μεμοράντουμ» παρουσιάστηκε για πρώτη φορά τη δεκαετία του ’70, ως σχόλιο κατά της χούντας των συνταγματαρχών. Τώρα, επανέρχεται στη σκηνή του Θεάτρου Μπέλλος, σε σκηνοθεσία Αικατερίνης Παπαγεωργίου, η οποία μαζί με τους συνεργάτες της (Χρυσηίς Λιατζιβίρη στην κινησιολογία και Κωνσταντίνος Ζωγράφος στη δραματουργική επεξεργασία) κατορθώνει όχι μόνο να βάλει τους ηθοποιούς της να ελίσσονται (όπως η βλακεία που λέγαμε) με έναν αδιανόητα χορευτικό και ιδιόμορφο τρόπο μέσα σε ένα ιδιότροπο, από πλευράς χωροταξίας, θέατρο, αλλά και να ερμηνεύουν με γκροτέσκες εκφράσεις και έντονες σωματικές μεταμορφώσεις κι εκφορές του λόγου (ακόμα και με την ίδια τη σιωπή: ο Φάνης Μιλλεούνης δεν μιλά παρά στο τέλος του έργου κι όμως έχει κατορθώσει να είναι το ίδιο εύγλωττος με τους συναδέλφους του) όλη την παραδοξότητα ενός συστήματος που δεν είναι παρά τοξικό, κυνικό, απάνθρωπα καταιγιστικό.
Η παράσταση «Μεμοράντουμ» είναι ακόμη ένα διάφανο όσο και ιδιόμορφα γήινο δημιούργημα της ομάδας The Young Quill (Αλέξανδρος Βάρθης, Τάσος Λέκκας, Ελίζα Σκολίδη, Φάνης Μιλλεούνης) όπου όλοι οι ηθοποιοί ξεχωρίζουν, ο καθένας για διαφορετικό λόγο, σε μια δεμένη σύνθεση. Ο Ορέστης Χαλκιάς διαπρέπει, μαζί με τους άλλους δύο «υπαλλήλους» επί σκηνής, ο Αλέξανδρος Βάρθης και η Ελίζα Σκολίδη ήταν για ακόμη μια φορά απρόσβλητοι από κάθε τι εκτός ταλέντου, το ίδιο και ο Τάσος Λέκκας (μία αποκάλυψη κάθε φορά που τον βλέπουμε), όπως και η Αλεξάνδρα Μαρτίνη που θέλουμε να τη δούμε ξανά και ξανά. Και φυσικά ο Θανάσης Βλαβιανός, ο οποίος αποδίδει πολύ εύστοχα τις εσωτερικές αλλαγές ενός ανθρώπου που, αν και αρχικά εναντιώνεται στον παραλογισμό του συστήματος, αναγκάζεται να γίνει άλλο ένα γρανάζι του: ο εξπρεσιονιστικός σωματικά τρόπος που επιλέγεται για να φανεί αυτό προσφέρει όχι μόνο γέλιο, αλλά μεταφέρει όλη την αλήθεια δίχως να χρειάζεται καν να την ψάξουμε.
● Κάθε Πέμπ., Παρ., Σάββ. στις 21.00 και Κυρ. στις 18.00, στο Θέατρο Μπέλλος (Κέκροπος 1, Πλάκα, τηλ. 2103229889, 6948230899). Προπώληση: www.more.com
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας