Συγκρατημένα αισιόδοξη δηλώνει η κυβέρνηση για τις εξελίξεις στη Συρία, όπου, έπειτα από σχεδόν δεκαπέντε χρόνια το καθεστώς Ασαντ έχασε την εξουσία από τις αντάρτικες ομάδες της ισλαμιστικής οργάνωσης Χαγιάτ Ταχρίρ αλ-Σαμ. Σύμφωνα με τον κυβερνητικό εκπρόσωπο, η κυβέρνηση βλέπει ένα παράθυρο ευκαιρίας σε ό,τι αφορά την επιστροφή πολλών Σύρων προσφύγων που ταλαιπωρήθηκαν από το καθεστώς, θεωρώντας πως η μετάβαση στη δημοκρατική ομαλότητα θα ανοίξει έναν δρόμο για την ασφαλή επιστροφή Σύρων προσφύγων στις εστίες τους. Είχε προηγηθεί αργά το βράδυ της Κυριακής ανακοίνωση του υπουργείου Εξωτερικών, με την οποία η Ελλάδα χαιρέτιζε την πτώση του καθεστώτος Ασαντ, ζητώντας παράλληλα την προστασία του άμαχου πληθυσμού και των θρησκευτικών μειονοτήτων στην περιοχή.

Παράλληλα, ο υπουργός εξωτερικών Γιώργος Γεραπετρίτης είχε χθες τηλεφωνική επικοινωνία με τον Ιορδανό ομόλογό του Αϊμάν Σαφάντι. Οι δύο άνδρες συζήτησαν για την ανάγκη προστασίας όλων των άμαχων πληθυσμών, ενώ παράλληλα συμφώνησαν πως πρέπει να εργαστούν από κοινού για να διασφαλιστεί η ειρήνη στη χώρα και η ομαλή μετάβαση εξουσίας σε μια δημοκρατικά νομιμοποιημένη κυβέρνηση, με βάση την Απόφαση 2254 του Συμβουλίου Ασφαλείας. Αξίζει ακόμη να σημειωθεί πως υπήρξε και σχετική επικοινωνία μεταξύ του πρωθυπουργού και του Πατριάρχη Αντιόχειας, Ιωάννη Ι΄ κατά τη διάρκεια της οποίας ο Κυριάκος Μητσοτάκης ενημερώθηκε για την κατάσταση στη Συρία και υπογράμμισε την στήριξη της Ελλάδας στο Πατριαρχείο Αντιοχείας και στο ποίμνιό του. Ο πρωθυπουργός εξέφρασε την ετοιμότητα της Ελλάδας να συνδράμει όπου χρειαστεί και επανέλαβε τη θέση της χώρας για ένα συμπεριληπτικό μέλλον στη Συρία, που θα προστατεύει όλες τις θρησκευτικές κοινότητες. Τέλος, ερωτηθείς σχετικά με το εάν η Ελλάδα ανησυχεί πως η κατάσταση στη Συρία θα αναβαθμίσει γεωστρατηγικά τον ρόλο της Τουρκίας, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος απάντησε πως η κυβέρνηση δεν ετεροκαθορίζει τις σχέσεις της χώρας με τα υπόλοιπα κράτη με βάση τη στάση γειτονικών κρατών, συνεχίζοντας να εφαρμόζει μια εξωτερική πολιτική βασισμένη στις αρχές και τις αξίες τις οποίες υπηρετούν διαχρονικά οι ελληνικές κυβερνήσεις τις τελευταίες δεκαετίες.

Ο Ελληνας πρέσβης

Παραμένει τελικά στη συριακή πρωτεύουσα ο Ελληνας πρέσβης Νικόλαος Πρωτονοτάριος, ο οποίος την Κυριακή το βράδυ είχε ανακοινώσει την πρόθεσή του να αποχωρήσει από τη Δαμασκό εξαιτίας της έκρυθμης κατάστασης που επικρατούσε στην πόλη από τις ανταρτικές ομάδες που είχαν επιδοθεί σε πλιάτσικο, ενώ παράλληλα στους δρόμους ακούγονταν συνεχώς ομοβροντία πυρών. Σύμφωνα όμως με τον Παύλο Μαρινάκη, η κατάσταση ασφαλείας στη Δαμασκό φαίνεται να έχει βελτιωθεί και ο Ελληνας πρέσβης παραμένει στη Δαμασκό. Μάλιστα, ο ίδιος βρίσκεται σε συνεχή επικοινωνία με την ελληνική κοινότητα και σε πλήρη διαθεσιμότητα για τυχόν αιτήματα μετακίνησης από τις εστίες τους. Υπενθυμίζεται πως οι ελληνικές οικογένειες στη Δαμασκό αριθμούνται γύρω στις 50 με 60. Η σύσταση της ελληνικής πρεσβείας από την πρώτη στιγμή είναι να παραμείνουν στα σπίτια τους, με τους περισσότερους που ζουν στη χώρα να μην έχουν κάνει κάποιο αίτημα για επαναπατρισμό. Ας σημειωθεί ακόμη πως πριν από μερικές ημέρες οι Ελληνες ομογενείς από το Χαλέπι με επιστολή τους στο υπουργείο Εξωτερικών είχαν εκφράσει την επιθυμία τους να εγκαταλείψουν την περιοχή, αλλά τουλάχιστον με τις μέχρι τώρα πληροφορίες δεν φαίνεται πως αυτό μπορεί να πραγματοποιηθεί. Σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, η Μονάδα Διαχείρισης Κρίσεων του υπουργείου Εξωτερικών βρίσκεται σε ετοιμότητα αναμένοντας τις σχετικές πρωτοβουλίες από τον ΟΗΕ.

Αντιδράσεις κομμάτων

Σε άλλο μήκος κύματος ο Δημήτρης Μάντζος, κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος της αξιωματικής αντιπολίτευσης και υπεύθυνος ΚΤΕ Εξωτερικών ΠΑΣΟΚ-Κινήματος Αλλαγής, σχολιάζοντας τις εξελίξεις στη Συρία υποστήριξε πως μετά την πτώση του καθεστώτος Ασαντ διαμορφώνεται μια εντελώς νέα κατάσταση στη Μέση Ανατολή, με σοβαρό βαθμό αβεβαιότητας για τον συσχετισμό δυνάμεων και την ενδεχόμενη εμπλοκή τρίτων κρατών στην περιοχή. Παράλληλα ζήτησε η Ελλάδα να συνεχίσει να παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις, μένοντας μακριά από την υπεραπλούστευση και τα αβίαστα συμπεράσματα, όπως χαρακτηριστικά σχολίασε.

«Οσο σημαντική είναι η πτώση ενός αυταρχικού και ανελεύθερου καθεστώτος, που βύθισε τη Συρία σε έναν πολυετή και καταστροφικό εμφύλιο πόλεμο και προκάλεσε μαζικές προσφυγικές ροές, άλλο τόσο σημαντικό είναι να αποφευχθεί η εγκαθίδρυση ενός νέου αυταρχικού καθεστώτος με θεοκρατικά χαρακτηριστικά και να διασφαλιστεί η ομαλή μετάβαση της χώρας σε ένα δημοκρατικό σύστημα διακυβέρνησης, με θεμελιώδη αρχή τον σεβασμό των δικαιωμάτων και των ελευθεριών όλων των κατοίκων της Συρίας και όλων των εθνικών και θρησκευτικών μειονοτήτων», κατέληξε στην ανακοίνωσή του.

Από την πλευρά του το γραφείο Τύπου του ΣΥΡΙΖΑ στην ανακοίνωση που εξέδωσε για τις εξελίξεις στη Συρία έκανε λόγο για εξαιρετικά ανησυχητική κατάσταση, ενώ παράλληλα επεσήμανε πως η πτώση του αυταρχικού και εγκληματικού καθεστώτος Ασαντ από δυνάμεις τζιχαντιστών που έχουν τη στήριξη της Τουρκίας δεν προμηνύει μια δημοκρατική προοπτική για τη χώρα, αλλά μια νέα φάση συγκρούσεων και καταπίεσης του συριακού λαού. Ιδιαίτερη μνεία έκανε και στις εθνοτικές και θρησκευτικές κοινότητες της Συρίας, συμπεριλαμβανομένων των χριστιανικών πληθυσμών που όπως ανέφερε στοχοποιούνται για πολλοστή φορά από την αρχή του συριακού εμφυλίου. Τέλος, με ανακοίνωσή του το Γραφείο Τύπου της Κ.Ε. του ΚΚΕ σχετικά με τις εξελίξεις στη Συρία σημειώνει πως «Η επέμβαση στη Συρία και η επικράτηση των τζιχαντιστών είναι ένας ακόμη “κρίκος στην αλυσίδα” των –επικίνδυνων για τους λαούς– εξελίξεων που έχουν δρομολογηθεί στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής από τις ιμπεριαλιστικές δυνάμεις των ΗΠΑ, της Ε.Ε., του ΝΑΤΟ, της Τουρκίας και του Ισραήλ. Ερχονται ως συνέχεια της συνεχιζόμενης σφαγής του λαού της Παλαιστίνης, των επιθέσεων κατά του λαού του Λιβάνου, της στοχοποίησης του Ιράν».

Αισιοδοξία αλλά και επιφυλακή στις Βρυξέλλες

Της Μαρίας Ψαρά

Με το βλέμμα στραμμένο στην επόμενη μέρα, η Ευρώπη παρακολουθεί τα τεκταινόμενα στη Συρία. Η ηγεσία της Ε.Ε. καλωσόρισε την πτώση του Ασαντ, καθώς και την ήττα της Ρωσίας και του Ιράν. Παραμένει όμως σε επιφυλακή για το τι θα ακολουθήσει, όχι μόνο σε επίπεδο ηγεσίας της χώρας, αλλά κυρίως στο θέμα της περιφερειακής ασφάλειας και του μεταναστευτικού.

Η ύπατη εκπρόσωπος της Ε.Ε. για θέματα εξωτερικής πολιτικής, Κάγια Κάλας, χαρακτήρισε την πτώση του καθεστώτος Ασαντ «ιστορική στιγμή για τον συριακό λαό, ο οποίος έχει υπομείνει τεράστια δεινά και έχει επιδείξει εξαιρετική ανθεκτικότητα στην επιδίωξή του για αξιοπρέπεια, ελευθερία και δικαιοσύνη».

«Είναι κρίσιμο να διαφυλάξουμε την εδαφική ακεραιότητα της Συρίας και να σεβόμαστε την ανεξαρτησία, την κυριαρχία της, καθώς και τους κρατικούς θεσμούς και να απορρίπτουμε κάθε μορφή εξτρεμισμού. Προτρέπουμε όλους τους παράγοντες να αποφύγουν οποιαδήποτε περαιτέρω βία, να εξασφαλίσουν την προστασία των αμάχων και να τηρήσουν το διεθνές δίκαιο, συμπεριλαμβανομένου του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου. Προτρέπουμε ιδιαίτερα την προστασία των μελών όλων των μειονοτήτων, συμπεριλαμβανομένων των χριστιανικών και άλλων μη θρησκειών, καθώς και την ασφάλεια των ξένων υπηκόων και τον σεβασμό των διπλωματικών αντιπροσωπειών στη Δαμασκό. Καλούμε επίσης όλα τα μέρη να προστατεύσουν την πλούσια πολιτιστική κληρονομιά και τα θρησκευτικά μνημεία της Συρίας», συμπλήρωσε.

Η Ε.Ε. έχει κόψει διπλωματικούς δεσμούς με τη Συρία από το 2011 ως απάντηση στη βίαιη καταστολή από τον Ασαντ των αντικυβερνητικών διαμαρτυριών που κλιμακώθηκαν σε έναν βάναυσο εμφύλιο πόλεμο, ο οποίος ανάγκασε εκατομμύρια να φύγουν - με την Ε.Ε. να χορηγεί σε πάνω από ένα εκατομμύριο από αυτούς άσυλο. Οπότε η πτώση του Ασαντ είναι καλοδεχούμενη.

Ομως το μεγάλο ερώτημα είναι ποιος έρχεται μετά τον Ασαντ. Ο κύριος στρατός ανταρτών Hayat Tahrir al-Sham (HTS) ήταν κάποτε γνωστός ως το μέτωπο Αλ Νούσρα και ευθυγραμμίστηκε με την Αλ Κάιντα, αν και πρόσφατα έχει επιδιώξει να αποστασιοποιηθεί από την εξτρεμιστική του προέλευση. Ο ηγέτης του, Αμπου Μοχάμεντ αλ Τζολάνι, έχει μακρά τζιχαντιστική ιστορία και είναι πρώην σύμμαχος του ηγέτη του «Ισλαμικού κράτους» Abu Bakr al-Baghdadi. Οι δυο τους τελικά έγιναν αντίπαλοι και εχθροί, αλλά η HTS είναι στη λίστα των τρομοκρατικών οργανώσεων για την Ε.Ε.

«Αυτό που μπορώ να πω είναι ότι η Ευρωπαϊκή Ενωση δεν μιλάει επί του παρόντος με τον HTS ή τους ηγέτες του. Τελεία», δήλωσε χθες ο Ανουάρ Ελ Ανούνι, εκπρόσωπος Τύπου της Κομισιόν, επιβεβαιώνοντας τα περί λίστας.

Η κατάσταση στη Συρία ήδη έχει επιπτώσεις: χθες η Γερμανία και η Αυστρία πάγωσαν τη διαδικασία ασύλου για τους Σύρους αιτούντες άσυλο. «Είμαστε πεπεισμένοι ότι οι περισσότεροι Σύροι στη διασπορά ονειρεύονται να επιστρέψουν στη χώρα τους και τώρα η τρέχουσα κατάσταση είναι πράγματι μια κατάσταση μεγάλης ελπίδας, αλλά και μεγάλης αβεβαιότητας. Εναπόκειται στο κάθε άτομο και σε κάθε οικογένεια να αποφασίσει τι θέλει να κάνει. Ωστόσο, προς το παρόν, συμφωνούμε με την Υπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες ότι δεν πληρούνται οι προϋποθέσεις για ασφαλείς, εθελοντικές, αξιοπρεπείς επιστροφές στη Συρία», απάντησε ο εκπρόσωπος της Κομισιόν.