Πράσινο φως για την ευρωπαϊκή ομάδα ταχείας στρατιωτικής επέμβασης

Οι υπουργοί Εξωτερικών και Άμυνας των κρατών-μελών της Ε.Ε. ενέκριναν σήμερα στις Βρυξέλλες το σχέδιο της «Στρατηγικής Πυξίδας», το οποίο προβλέπει τη συγκρότηση ευρωπαϊκής ομάδας ταχείας επέμβασης έως και 5.000 στρατιωτών. 

Υπενθυμίζεται ότι πρόκειται για ένα σχέδιο του ύπατου εκπροσώπου της Ε.Ε. Ζοζέπ Μπορέλ, το οποίο αρχικά είχε συναντήσει αντιδράσεις, ωστόσο το φιάσκο της Δύσης στην εκκένωση της Καμπούλ και ο πόλεμος της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας οδήγησαν τελικά στη αποδοχή του. Το σχέδιο βρίσκεται στα σκαριά από τον Νοέμβριο του 2020 και παρουσιάστηκε στους υπουργούς τον περασμένο Νοέμβριο. 

Όπως σημειώνει η ανταποκρίτρια της «Εφ.Συν.» στις Βρυξέλλες Μαρία Ψαρά, ενώ η Ρωσία δεν αναφερόταν καν στην αρχική έκδοση, ο αντίκτυπος του πολέμου στην Ουκρανία φαίνεται τώρα σε όλο το έγγραφο, το οποίο είναι γεμάτο με αναφορές στη Ρωσία. Η Ε.Ε. λέει τώρα ότι θέλει να κυνηγήσει «τους υπεύθυνους για... εγκλήματα» που διαπράχθηκαν στην Ουκρανία και ότι "θα λογοδοτήσουν».

Η ενίσχυση των αμυντικών δυνατοτήτων της Ε.Ε. βρίσκεται επίσης στο επίκεντρο του εγγράφου, το οποίο αριθμεί περισσότερες από 40 σελίδες. Επαναλαμβάνοντας μια δέσμευση της προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής την περασμένη εβδομάδα, αναφέρει ότι μέχρι τα μέσα του τρέχοντος έτους, «θα καθορίσουμε στόχους για αυξημένες και βελτιωμένες αμυντικές δαπάνες», με την Επιτροπή να αναπτύσσει «πρόσθετα κίνητρα για την τόνωση των συνεργατικών επενδύσεων των κρατών μελών σε στρατηγικές αμυντικές ικανότητες». 

Μπορέλ: Η Ευρώπη βρίσκεται σε κίνδυνο

Ο Μπορέλ τόνισε ότι η «Στρατηγική Πυξίδα» αποτελεί ένα «ισχυρό μήνυμα ενότητας της Ε.Ε.». Όπως σημείωσε, «ο επιθετικός πόλεμος της Ρωσίας συνιστά μια τεκτονική αλλαγή στην ευρωπαϊκή ιστορία», προσθέτοντας ότι πλέον όλοι έχουν πεισθεί ότι η Ευρώπη βρίσκεται σε κίνδυνο από ένα γείτονα που είναι αποφασισμένος να διεξάγει πόλεμο.

Η «Στρατηγική πυξίδα» περιλαμβάνει σαφή χρονοδιαγράμματα για την ενίσχυση των αμυντικών δυνατοτήτων της ΕΕ και την κάλυψη των «αμυντικών κενών», τα επόμενα χρόνια, ανέφερε ο Μπορέλ, ενώ πρόσθεσε ότι ο μέσος όρος των αμυντικών δαπανών στην Ε.Ε. θα πρέπει να αυξηθεί σημαντικά από το σημερινό 1,5% του ΑΕΠ.

Ικανοποίηση Αθήνας

Οι υπουργοί Εξωτερικών Νίκος Δένδιας και Εθνικής Άμυνας Νίκος Παναγιωτόπουλος εκπροσώπησαν την Ελλάδα στο σημερινό Συμβούλιο Εξωτερικών και Άμυνας της Ε.Ε.

Την ικανοποίηση της ελληνικής πλευράς από το τελικό κείμενο της «Στρατηγικής Πυξίδας» υπογράμμισαν διπλωματικές πηγές. Όπως σημειώνουν, το κείμενο αποτελεί προϊόν συμφωνίας μετά από πολύμηνες και επίπονες διαπραγματεύσεις, οι οποίες επηρεάστηκαν από τις εξελίξεις στην Ουκρανία μετά τη ρωσική εισβολή. Προσθέτουν πως στο κείμενο γίνονται σαφείς αναφορές σε θεμελιώδεις αρχές της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής, καθώς και ρητές αναφορές σε προκλητικές μονομερείς ενέργειες της Τουρκίας.

Αναφέρουν επίσης ότι η ελληνική πλευρά, σε στενό συντονισμό και συνεργασία με την κυπριακή πλευρά πέτυχε την εισαγωγή λεκτικού που αναφέρεται τόσο σε βραχυπρόθεσμες προκλήσεις, όσο και σε μακροπρόθεσμες, όπου μάλιστα γίνεται ρητή αναφορά στην Τουρκία. Στο πλαίσιο αυτό, ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας, στην παρέμβαση του στο Συμβούλιο, υπογράμμισε ότι ο αναθεωρητισμός και η στρατιωτική επιθετικότητα συνιστούν ξεκάθαρη απειλή και υπαρκτό κίνδυνο από όπου και αν προέρχονται και ότι πρέπει κατηγορηματικά να αποθαρρύνονται και να καταδικάζονται.

Το κείμενο περιέχει σαφή αναφορά στις θεμελιώδεις αρχές που διέπουν την ελληνική εξωτερική πολιτική και που θα πρέπει να διέπουν τις σχέσεις μεταξύ των κρατών γενικότερα όπως η ανάγκη πλήρους σεβασμού της κυριαρχίας, της εδαφικής ακεραιότητας και της ανεξαρτησίας εντός διεθνώς αναγνωρισμένων συνόρων, καθώς και η προώθηση αποτελεσματικής πολυμέρειας και διεθνούς τάξης βασισμένης σε κανόνες Διεθνούς Δικαίου και ιδιαίτερα του Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας.

Παράλληλα, το κείμενο υπογραμμίζει την ετοιμότητα και αποφασιστικότητα των κρατών-μελών για αμοιβαία συνδρομή σε περίπτωση επίθεσης από τρίτο μέρος (άρθρο 42.7 Συνθήκης Ευρωπαϊκής Ένωσης). Το κείμενο επίσης περιέχει αναφορές στους κινδύνους που προκαλεί η αυξανόμενη αμφισβήτηση θαλασσίων ζωνών, υφαλοκρηπίδας και η αυξανόμενη επιθετική στάση σε εναέριους χώρους, υπογραμμίζει τη σημασία προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς και τονίζει την ανάγκη οι εταίροι της ΕΕ να ευθυγραμμίζονται με τις αποφάσεις της στα θέματα Κοινής Εξωτερικής Πολιτικής και Άμυνας.

Σύμφωνα πάντα με τις ίδιες πηγές, το κείμενο περιέχει αρκετές σημαντικές αναφορές για την Τουρκία. Ειδικότερα, καθίσταται απολύτως σαφές ότι εξακολουθούν οι προκλήσεις και μονομερείς ενέργειες σε βάρος κυριαρχικών δικαιωμάτων έναντι κρατών-μελών, κατά παράβαση του Διεθνούς Δικαίου. Τονίζεται, επίσης, ότι οι δράσεις αυτές μπορούν να οδηγήσουν σε ταχεία κλιμάκωση των εντάσεων στην περιοχή. Το ίδιο αναφέρεται και για την εργαλειοποίηση του μεταναστευτικού.

Το σύνολο των ενεργειών αυτών της γείτονος περιλαμβάνονται ρητώς μεταξύ των απειλών και των προκλήσεων οι οποίες επηρεάζουν την ασφάλεια των Ευρωπαίων πολιτών, τις κρίσιμες υποδομές της Ευρωπαϊκής Ένωσης και την ακεραιότητα των ευρωπαϊκών συνόρων. Προκειμένου να προωθηθεί η επιθυμητέα από την Ευρωπαϊκή Ένωση συνεργασία, υφίστανται κρίσιμες προϋποθέσεις που πρέπει να σεβαστεί από πλευράς της η Τουρκία.

Ειδικότερα, η Άγκυρα οφείλει να δεσμευθεί ότι θα ακολουθήσει την οδό της συνεργασίας, της συνεπούς αποκλιμάκωσης και της ανταπόκρισης στις ανησυχίες της Ένωσης, όπως αυτές είχαν καταγραφεί στη Δήλωση των 27 Ηγετών το Μάρτιο 2021. Υπενθυμίζεται ότι με την εν λόγω Δήλωση, η ΕΕ καλούσε ευθέως την Τουρκία να απόσχει από προκλήσεις, μονομερείς ενέργειες, παράνομες γεωτρήσεις κατά παράβαση του διεθνούς δικαίου. Σε αντίθετη περίπτωση, η Δήλωση υπενθύμιζε ότι η ΕΕ έχει στη διάθεσή της τα εργαλεία και τα μέσα για να υπερασπιστεί τα συμφέροντα των Κρατών Μελών και να θωρακίσει την περιφερειακή σταθερότητα.

Σημειώνεται ότι η Ελλάδα έδωσε την συγκατάθεσή της στην υιοθέτηση της "Στρατηγικής Πυξίδας" και παράλληλα κατέθεσε μονομερή εθνική δήλωση, στην οποία τονίζει ότι λόγω των προκλήσεων και απειλών που δέχεται εδώ και καιρό, οι ετήσιες αμυντικές της δαπάνες ξεπερνούν κατά πολύ το 2% το ΑΕΠ, στόχο που συμβαδίζει με την αναφορά στο κείμενο της "Στρατηγικής Πυξίδας" για αύξηση των αμυντικών δαπανών. Σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, η Ελλάδα έχει επί μακρόν τονίσει την ανάγκη εξαίρεσης μέρους των αμυντικών δαπανών από τους κανόνες αναφορικά με το δημόσιο χρέος και εκφράζει την ευχή όπως επιτευχθεί συμφωνία επί του σημείου αυτού το συντομότερο δυνατόν. Παρόμοια μονομερή δήλωση κατέθεσαν και άλλα κράτη-μέλη.

Τέλος, σημειώνεται ότι με την υιοθέτηση της «Στρατηγικής Πυξίδας» ενισχύονται οι προσπάθειες που καταβάλλονται για την ευρωπαϊκή αυτονομία, προσπάθειες που στηρίζει η Ελλάδα, σε αρμονία πάντα με την στρατηγική σχέση που διατηρεί με τις ΗΠΑ.