Ποιος πληρώνει τα σπασμένα αρχαία

Mε μια χωρίς προηγούμενο απόφασή του το Διοικητικό Συμβούλιο της «Αττικό Μετρό» («Α.Μ.») αναγνωρίζει ότι οι καθυστερήσεις στο έργο του Μετρό Θεσσαλονίκης βαραίνουν την ίδια! Με τον τρόπο αυτό, ήδη από τις 12 Οκτωβρίου 2020, έδωσε «άφεση αμαρτιών» στον εργολάβο, ώστε εν συνεχεία αυτός να καταθέσει διαδοχικά αιτήματα αποζημιώσεων, τα οποία επίσης γίνονται δεκτά και καταβάλλονται από την «Α.Μ.».

Τα σπασμένα της αλλοπρόσαλλης και παντελώς ατεκμηρίωτης απόφασης της κυβέρνησης το 2019, να αλλάξει τον σχεδιασμό για τον σταθμό Βενιζέλου του Μετρό Θεσσαλονίκης, τα πληρώνει ο Έλληνας φορολογούμενος! Όσο για τα… σπασμένα, η λέξη χρησιμοποιείται κυριολεκτικά, καθώς δύο φωτογραφίες από το εργοτάξιο προκάλεσαν ρίγη στους Θεσσαλονικείς, δείχνοντας τι συμβαίνει με την καταστροφική διαδικασία απόσπασης που συνεχίζεται εδώ και έξι μήνες.

Το έγγραφο που δημοσιεύουμε σήμερα αναφέρεται στην παράταση του χρονοδιαγράμματος του συνόλου του έργου. Κατατέθηκε στη Βουλή, στη διάρκεια της ενημέρωσης της επιτροπής Εμπορίου για την τέταρτη συμπληρωματική σύμβαση για το έργο, επιβεβαιώνοντας όσα είχαμε αποκαλύψει («Δεκάδες εκατομμύρια στην “Ακτωρ” για τις καθυστερήσεις στο Μετρό Θεσσαλονίκης», 4.12.2021).

Ανερυθρίαστα από το 2020 η «Α.Μ.» δέχεται πως «αναγνωρίζεται ότι η καθυστέρηση στην ολοκλήρωση του συνόλου των εργασιών της Αποκλειστικής Τμηματικής Προθεσμίας Α/Α 9 δεν οφείλεται σε αποκλειστική υπαιτιότητα της Αναδόχου Κ/αίας…» ή ότι «δεν υπάρχουν μελέτες» για τους σταθμούς, τόσο γιατί ο ανάδοχος δεν τις υπέβαλε εμπρόθεσμα όσο όμως και γιατί η ίδια η «Α.Μ.» άργησε να τις εγκρίνει (!). Εν γνώσει τους ότι αυτό θα οδηγήσει σε μια αλυσίδα ενεργειών, η «Α.Μ.» αναλαμβάνει εξ ολοκλήρου τις ευθύνες και απαλλάσσει τον εργολάβο μιλώντας για «συνυπαιτιότητα στις σχετικές καθυστερήσεις».

Καθυστερήσεις

Τα ευρήματα στους σταθμούς Αγίας Σοφίας και Βενιζέλου, που επικαλούνται –και πάλι– ως αιτία για τις καθυστερήσεις, είχαν έρθει στο φως πολλά χρόνια νωρίτερα και τα είχε λάβει υπόψη του το προηγούμενο χρονοδιάγραμμα, που προέβλεπε την παράδοση των 12 σταθμών το 2020! Οι καθυστερήσεις των τελευταίων δύο ετών οφείλονται στην αλλαγή σχεδιασμού του έργου το 2019, προκειμένου να αποσπαστούν τα αρχαία από τη Βενιζέλου και να συνδεθεί η τύχη των άλλων 12 σταθμών με την τύχη του σταθμού Βενιζέλου.

Η ίδια η «Α.Μ.» στο έγγραφό της αναγνωρίζει ότι «υπάρχουν αρχιτεκτονικές εργασίες σε διάφορους σταθμούς του έργου για τις οποίες ο ανάδοχος θα μπορούσε να έχει σημειώσει πρόοδο, καθόσον αυτές δεν παρακωλύονται από άλλες εργασίες». Και γι’ αυτές τις εργασίες όμως, η «Α.Μ.» δίνει συγχωροχάρτι στον ανάδοχο! Το έγγραφο αναφέρεται σε χρονοδιάγραμμα ως τον Απρίλιο του 2023, όλοι όμως τώρα ξέρουν ότι το 2025 είναι αναπόφευκτο!

Στο έγγραφο αυτό αναδεικνύεται και πάλι το μεγάλο μειονέκτημα της λύσης της απόσπασης: ότι η κατασκευή της Βενιζέλου, επειδή γίνεται με ανοιχτό όρυγμα, εμποδίζει τη λειτουργία του υπόλοιπου έργου. Ενώ αντίθετα, το μεγάλο πλεονέκτημα της λύσης της παραμονής των αρχαίων στη θέση τους, εκτός από τη σωτηρία του μνημείου, ήταν και ότι επέτρεπε την παράδοση και τη λειτουργία των υπόλοιπων σταθμών νωρίτερα από τη Βενιζέλου.

Γίνεται σήμερα ξεκάθαρο ότι το ίδιο το Δ.Σ. της «Αττικό Μετρό» έδωσε το «πράσινο φως» και για τις καθυστερήσεις και για τις αποζημιώσεις του αναδόχου και οι παράγοντες της αγοράς υπομειδιούν για το τι σημαίνει αυτό. Πάντοτε τα Δ.Σ. «κρατούσαν πισινή» για ευθύνες του εργολάβου και έστελναν τις διεκδικήσεις στο διαιτητικό δικαστήριο. Γι’ αυτό και το 2016-2017, από διεκδικήσεις 1,2 δισ. για καθυστερήσεις προ του 2015, επιδικάστηκε τελικά αποζημίωση μόλις 200 εκατ.

Κι έτσι φτάσαμε να μαθαίνουμε («Καθημερινή» 4.1.2022) ότι στις 23 Δεκεμβρίου 2021 η «Α.Μ.» πλήρωσε στον ανάδοχο (Ακτωρ-Hitachi Rail-WEBUILD) 8 εκατομμύρια ευρώ για καθυστερήσεις από 1ης Νοεμβρίου 2020 μέχρι Οκτώβριο του 2021, ενώ η κοινοπραξία έχει υποβάλει και άλλα τέσσερα αιτήματα που δεν έχουν… ακόμη εξεταστεί από την «Α.Μ.» – λόγω φόρτου εργασίας κι αυτά άραγε; Μιλάμε για πραγματικό χορό εκατομμυρίων ευρώ…

Στα ανωτέρω προστέθηκαν χθες τα ντοκουμέντα από την καταστροφική απόσπαση των αρχαιοτήτων στον σταθμό Βενιζέλου –πληροφορίες της «Εφ.Συν.» λένε ότι οι εργασίες, που γίνονταν πιο προσεκτικά όσο εκκρεμούσε η εκδίκαση στο ΣτΕ (10/12/21), τώρα πραγματοποιούνται με έντονους ρυθμούς. Είναι χαρακτηριστική η δήλωση της αρχαιολόγου Δέσποινας Μακροπούλου στην «Εφ.Συν.»:

«Αυτό που επιχειρούν –τοποθέτηση σιδερένιων σωλήνων τυφλά, κάτω από την επιφάνεια του Decumanus, αφού έχουν ελευθερώσει τον χώρο από ό,τι υπάρχει επάνω– θα μπορούσε να γίνει σε μια μικρή επιφάνεια, όχι σε δρόμο που καταλαμβάνει το 1/3 της επιφάνειας των 1.500 τ.μ. Η μέθοδος αυτή επιτρέπει μόνο τμηματικές τοπικές έρευνες που πρέπει να δέσουν μετά σε παζλ. Με αυτό το “φύτεμα”, όμως, το εύρημα πεθαίνει. Για πρώτη φορά στον κόσμο, γίνονται σε τέτοια έκταση τέτοιο έργο και τέτοια ζημιά. Έχουμε μια τεράστια απώλεια υλικού. Είναι μια μέθοδος καταστροφική, άρον άρον σταύρωσον αυτόν. Έχω διαλυθεί στη θέα αυτών των εικόνων. Είναι ένα μεγάλο και γρήγορο ξεπάτωμα».