Απάντηση με στοιχεία στις «μαγκιές» της Λίνας Μενδώνη

Εθιμικό χαρακτήρα τείνουν να λάβουν οι απαξιωτικές -τουλάχιστον- συμπεριφορές της υπουργού Πολιτισμού Λίνας Μενδώνη, μόνο που στους Φιλίππους Καβάλας ο παραλήπτης μιας τέτοιας συμπεριφοράς κυριολεκτικά «σήκωσε το γάντι».

Το «όχι μαγκιές σε μένα», που εκστόμισε προς τον προϊστάμενο Βυζαντινών Αρχαιοτήτων Καβάλας, Μιχάλη Λυχούνα, παρουσία του πολιτικού προσωπικού της περιοχής, μπορεί αρχικά να αντιμετωπίστηκε με σιωπηλή αποχώρηση του προσβεβλημένου αρχαιολόγου, αλλά η απάντηση είναι κυριολεκτικά εκκωφαντική.

Η προσωπική σύγκρουση ανέδειξε όμως και το εξέχον διακύβευμα, αφού ο αρχαιολόγος καταγγέλλει ότι η μελέτη του υπουργείου αλλοιώνει βασικά χαρακτηριστικά του αρχαιολογικού έργου με ορατό κίνδυνο ο χώρος που εντάχθηκε στα μνημεία της UNESCO μόλις το 2016 να κινδυνεύει με απένταξη.

Η επίσκεψη της κ. Μενδώνη στους Φιλίππους έγινε με τήρηση όλου του «τελετουργικού» που τη συνοδεύει στις ανά τη χώρα περιοδείες της. Διθύραμβοι για τους σχεδιασμούς και πηχυαίοι τίτλοι για τα εκατομμύρια που δίνονται για έργα (3,7 εκατομμύρια στους Φιλίππους) ενταγμένα από τον Νοέμβριο 2018 στο ΕΣΠΑ 2014-2020. Αλλά και η δίωρη συνάντηση που προηγήθηκε της βόλτας στον αρχαιολογικό χώρο ήταν «γεμάτη οικειότητα», όπως λέει στην «Εφ.Συν.» ο κ. Λυχούνας.

Δεν ήταν κάτι παράξενο, αφού οι δυο τους γνωρίζονταν, ενώ υπήρχε και η δεδομένη ιδεολογική συνάφεια αφού ο αρχαιολόγος είναι ακραιφνής νεοδημοκράτης, από οικογένεια με περγαμηνές στο κόμμα και πρόσωπο με πολύ συχνές δημόσιες παρεμβάσεις στην Καβάλα.

Κι όχι μόνο άγνωστος δεν είναι, αλλά οι Καβαλιώτες έχουν να θυμούνται τον επεισοδιακό τρόπο με τον οποίο είχε παραιτηθεί το 2015 από τη θέση του αντιδημάρχου -επί δημαρχίας Δήμητρας Τσανάκα- λόγω της αναβολής εγκαινίων του εβραϊκού μνημείου στην πόλη για τα θύματα της ναζιστικής Γερμανίας και των Βουλγαροφασιστών (ο κ. Λυχούνας ήταν υπέρ των εγκαινίων).

Η μικρή προσωπογραφία του κ. Λυχούνα κοσμείται περισσότερο και από σχόλια των πολιτικών του αντιπάλων, οι οποίοι μιλάνε για «άνθρωπο επιπέδου που ξεχωρίζει», ενώ οι όποιες αντιπαλότητες δεν σκιάζουν καν τις γνώμες για την επιστημοσύνη του.

Πάνω σ’ αυτόν τον άνθρωπο έπεσε η κ. Μενδώνη. «Η απαξιωτική της αντιμετώπιση δείχνει το ύφος του ανθρώπου» λέει στην εφημερίδα μας ο κ. Λυχούνας, ο οποίος νωρίτερα έγραφε στην εφημερίδα «Πρωινή» της Καβάλας ότι η επίσκεψη του κλιμακίου στους Φιλίππους «με επικεφαλής την υπουργό και την entourage της δεν ανέδειξε την έμφυτη κοινωνική της αγένεια και τον βαθύ αυταρχισμό της. Αυτά είναι εν τέλει στοιχεία του χαρακτήρα της. Να τα υπομένουν οι οικείοι της και να τη χαίρονται οι πολιτικοί της προϊστάμενοι, αν και, ως γνωστόν, οι αυταρχικοί προς τα κάτω είναι δουλικοί προς τα πάνω». Και διευκρινίζει μιλώντας στην εφημερίδα μας πως «με εξοργίζει να γίνεται δεκτό το ύφος αυτό από υφισταμένους της υπουργού και στην Αθήνα και στις άλλες υπηρεσίες του υπουργείου».

Το επεισόδιο

Η περιγραφή του της στιγμής του επεισοδίου, όταν δηλαδή αυτός εκφράζει τις αντιρρήσεις του επί της μελέτης, είναι κυριολεκτικά εκρηκτική: «Υπουργός και γεν. γραμματέας ακούνε από αμήχανη μηχανικό πως δεν είναι βέβαιη για τη θέση κιόνων και κιονοκράνων και αντί να σοκάρονται (η υπουργός έστω που είναι έμπειρη. Ο γεν. γραμματέας μετά από τέσσερα χρόνια με το ζεύγος Πατούλη θα χρειαστεί δεκαετίες να συνέλθει αισθητικά), ασχημονούν! Αντί να βάλουν τις φωνές για τον κίνδυνο να απολέσει ο χώρος το καθεστώς της ένταξης στην UNESCO, βρίζουν αυτόν που τους δείχνει το σφάλμα».

Οπως μας εξηγεί, «όταν έκανα ερωτήσεις και η αρμόδια μηχανικός δεν μπορούσε να απαντήσει, κανονικά θα έπρεπε να σηκωθεί η τρίχα της υπουργού. Το ότι, αντιθέτως, με έβρισε καταδεικνύει το μέγεθος του προβλήματος».

Ενδιαφέρουσα και η πολιτική του ανάλυση για τα υπό κατασκευή έργα: «Αντιλαμβάνομαι πλήρως τη βιασύνη της υπουργού να προχωρήσει γρήγορα. Το να γίνουν έργα μετά το σοκ της πανδημίας είναι σημαντικό για την οικονομία, ο σκοπός είναι ευγενής, αντιλαμβάνομαι τη διάθεσή της να δείξει στην κυβέρνηση ότι είναι bussy body, αλλά δεν μπορώ να συνηγορήσω ή να αποσιωπήσω ότι, αν γίνουν όσα είδα, για πρώτη φορά κινδυνεύει ο χώρος να απενταχτεί από τον κατάλογο της UNESCO».

Κι όταν τον ρωτάμε αν σκέφτεται καθόλου την πιθανότητα εξαιτίας των σχολίων του να δεχτεί κάποιον υπηρεσιακό υποβιβασμό ή άλλης μορφής δίωξη, απαντά σαν να είχε έτοιμη την απάντηση από καιρό ότι «ανήκω στην προστασία των αρχαίων από τα οποία σιτίζομαι. Είμαι λιτοδίαιτος και μπορώ να σιτιστώ μόνο με τον μισθό και χωρίς το επίδομα προϊσταμένου».

Κινδυνεύει ή όχι με αλλοίωση ο χώρος;

Οι παρατηρήσεις του κ. Λυχούνα αξίζει να προσεχτούν από το σύνολο των αρχαιολόγων της χώρας, διότι οι Φίλιπποι είναι ένα γιγαντιαίων διαστάσεων ιστορικό παλίμψηστο από τα χρόνια του Φιλίππου Β’, την ακμή των ελληνιστικών χρόνων, τη Ρωμαϊκή περίοδο (με την ξακουστή μάχη), την Παλαιοχριστινική περίοδο (πρώτη χριστιανική εκκλησία της Eυρώπης) μέχρι και τα βυζαντινά χρόνια.

«Νέος πατριωτισμός»

Το περασμένο Σάββατο, σύμφωνα με το δελτίο Τύπου του ΥΠΠΟΑ, η κ. Μενδώνη, κάνοντας λόγο για «νέο πατριωτισμό», δήλωνε ότι «στην τρέχουσα προγραμματική περίοδο του ΕΣΠΑ 2014-2020 οι υπηρεσίες του υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού εκτελούν δύο πολύ σημαντικά έργα, με την ολοκλήρωση των οποίων, το 2023, ο αρχαιολογικός χώρος θα παρουσιάζει μια εντελώς διαφορετική εικόνα στον επισκέπτη του». Τα έργα που έχουν ενταχτεί στο Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης είναι η «Αναβάθμιση του αρχαιολογικού χώρου των Φιλίππων» (προϋπολογισμού 2.300.000 ευρώ) και η «Αποκατάσταση της Βασιλικής Β’» (1.400.000 ευρώ).

Τι λέει ο κ. Λυχούνας για το δεύτερο έργο; «Η Βασιλική Β’ των Φιλίππων, μείζον έργο της Ιουστινιάνειας περιόδου, δουλεμένο κυρίως σε τοπικό μάρμαρο από τα ίδια χέρια που σμίλεψαν τα γλυπτά της Αγ. Σοφίας στην Κωνσταντινούπολη, κινδυνεύει. Αδόκιμες επεμβάσεις με εγκεκριμένη μελέτη τοποθετούν κατά βούληση ευρεθέντα αρχιτεκτονικά γλυπτά χωρίς συμφραζόμενα και επιλέγουν υλικό άσχετο από αυθεντικό, προκονήσιο μάρμαρο, αντί για χονδρόκοκκο μάρμαρο Φιλίππων από το λατομείο στα δυτικά της πόλης. Η αυθεντικότητα του μνημείου, στοιχείο επιλογής του χώρου για ένταξη στον κατάλογο παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO το 2016, τίθεται πλέον σε σοβαρό κίνδυνο».

Αλλά όταν εξέφρασε τις αντιρρήσεις αυτές, άκουσε από την κ. Μενδώνη το «όχι μαγκιές σε μένα»! Οπως είπε στην υπουργό και επανέλαβε σε μας, δεν είχε ιδέα γι’ αυτή τη μελέτη (η οποία μάλιστα έγινε το 2018, δηλαδή με την προηγούμενη κυβέρνηση και άλλη υπουργό) ότι «θα συμβεί αλλοίωση τοπίου και η τοποθέτηση δύο αρχιτεκτονικών μελών δεν τεκμηριώνεται από πουθενά». Κοντά σ’ αυτά δημοσιεύματα ιστοσελίδων της Καβάλας (π.χ. xronometro.com) κατήγγειλαν χρήση... μπουλντόζας, οπότε έχουν «σημειωθεί σοβαρές αστοχίες, με κίνδυνο όντως να χάνονται πολύτιμες πληροφορίες που κρύβει η αρχαία πόλη και η μελέτη των οποίων θα αποτελούσε πολύτιμη πηγή πληροφοριών για κάθε μελετητή».

Οι... επιβλέποντες

Ο αρχαιολόγος επιπλέον καταγγέλλει ότι η μελέτη δεν στάλθηκε ποτέ στην UNESCO, όπως είναι υποχρέωσή μας, κι ακόμα ότι «η μελέτη γίνεται τεύχη δημοπράτησης και μια κατασκευαστική εταιρεία, με μηδενική εμπειρία στην αναστήλωση μνημείων του 6ου αι., αναλαμβάνει το έργο με έκπτωση 48%! Θα το επιβλέπουν (εκτός από συμβασιούχοι αρχαιολόγοι, υπάλληλοι του εργολάβου), μηχανικοί από τη διεύθυνση από την Αθήνα (εισαγωγή της τηλεργασίας προ κορονοϊού)».

Δηκτικό και το τελευταίο σχόλιό του, αφού όλα αυτά καταλήγουν ώστε «μηχανικοί να επιβλέπουν εργολάβους σε μνημεία του Ιουστινιανού με επισκέψεις για… βαρβάτα οδοιπορικά, χωρίς να ξυπνούν και να κοιμούνται δίπλα στο μνημείο! Τι άλλο έχει μείνει; Να αρθεί η αυτεπιστασία!».

Η «Εφ.Συν.» απευθύνθηκε στο ΥΠΠΟΑ ζητώντας απάντηση στα σχόλια και τις καταγγελίες του αρχαιολόγου, αλλά μέχρι τη στιγμή που η εφημερίδα έκλεινε τις σελίδες της δεν υπήρξε τοποθέτηση.