Δυστοπία κράτησης με φόντο τη βία

Μια τεκμηριωμένη και κατά το δυνατόν ολοκληρωμένη εικόνα της συστημικής βίας που ασκούν οι Αρχές μέσα στους χώρους διοικητικής κράτησης προσφύγων και μεταναστών στην Ελλάδα φέρνει στο φως μια νέα διαδραστική βάση δεδομένων ανοιχτού κώδικα, με την ονομασία «Detention Landscapes» («Τοπία κράτησης»), προσβάσιμη δημοσίως από σήμερα στη διεύθυνση https://detentionlandscapes.uwazi.io/en/

Τα «Τοπία κράτησης» δημιουργήθηκαν από την ερευνητική ομάδα Border Criminologies στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, από το Δίκτυο Παρακολούθησης της Συνοριακής Βίας (BVMN - Border Violence Monitoring Network) και από την οργάνωση Mobile Info Team, έτσι ώστε να μπορέσουν να χρησιμοποιηθούν από δικηγόρους, ερευνητές, δημοσιογράφους και οργανώσεις προκειμένου να τεκμηριώσουν παραβιάσεις στο πλαίσιο της διοικητικής κράτησης και να κινηθούν νομικά για τη δικαίωση των θυμάτων.

Σύμφωνα με τους δημιουργούς, πρόκειται για ένα ζωντανό αρχείο που ρίχνει φως στη σκοτεινή πραγματικότητα των χώρων κράτησης, όπου επικρατούν σοκαριστικές συνθήκες υγιεινής και σοβαροί περιορισμοί στην πρόσβαση των κρατουμένων σε ένδικα μέσα και νομική υποστήριξη. Βία καταγράφεται στο 70% των μαρτυριών από 21 χώρους κράτησης στην Ελλάδα, είτε πρόκειται για προαναχωρησιακά κέντρα κράτησης, είτε για κλειστές προσφυγικές δομές, είτε για αστυνομικά τμήματα, είτε για συνοριακά τμήματα.

Τα «Τοπία κράτησης» αναδεικνύουν επίσης το μέγεθος της επιχείρησης συγκάλυψης εκ μέρους των Αρχών, προκειμένου να μείνουν μακριά από τη δημοσιότητα και χωρίς διερεύνηση τα περιστατικά αστυνομικής αυθαιρεσίας και βίας, όπως και να συνεχίσουν ανενόχλητοι οι δράστες να ζουν και να σταδιοδρομούν χωρίς λογοδοσία και τιμωρία.

Σύμφωνα με τα στοιχεία που έθεσαν υπόψη της «Εφ.Συν.» οι δημιουργοί, η βάση δεδομένων, που έχει τη δυνατότητα συνεχούς επικαιροποίησης των στοιχείων, καταγράφει μέχρι στιγμής:

● 48 χώρους διοικητικής κράτησης προσφύγων και μεταναστών σε όλη την Ελλάδα, επίσημους, ανεπίσημους ή και κρυφούς, και παρέχει πληροφορίες για την τοποθεσία, τη λειτουργία και τον τρόπο διαχείρισής τους.

● 83 πρωτογενείς μαρτυρίες που έδωσαν κρατούμενοι τα τελευταία τέσσερα χρόνια σε μια ομάδα ερευνητών που αποτελούν μέλη οργανώσεων στην Ελλάδα. Οι μαρτυρίες, που δόθηκαν είτε τηλεφωνικά είτε και αυτοπροσώπως με τρόπο που να δίνουν πληροφορίες για επαληθεύσιμα στοιχεία, καταμαρτυρούν την έλλειψη πρόσβασης σε υπηρεσίες και τις φρικτές συνθήκες διαβίωσης.

Υπάρχουν μαρτυρίες για κτηνώδη βία, για μακροχρόνια αυθαίρετη κράτηση και για εξευτελιστικές και απάνθρωπες συνθήκες διαβίωσης σε κελιά γεμάτα έντομα και ζωύφια, με περιορισμένη πρόσβαση σε ζεστό νερό, κατάλληλη τροφή και ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, ακόμη και όταν πρόκειται για επείγοντα περιστατικά. «Αυτές οι αναφορές δεν περιορίζονται σε μεμονωμένες εγκαταστάσεις, αλλά απαντώνται σε όλη τη χώρα, τόσο σε κλειστές δομές όσο και σε προαναχωρησιακά κέντρα κράτησης», σημειώνουν οι δημιουργοί της βάσης δεδομένων.

● Περισσότερες από 70 πρωτογενείς φωτογραφίες και βίντεο που απεικονίζουν τις άθλιες συνθήκες κράτησης.

● Περισσότερα από 100 περιστατικά παραβίασης ανθρωπίνων δικαιωμάτων μέσα στους χώρους κράτησης, που αφορούν περισσότερους από 500 κρατούμενους.

● 355 πηγές, στις οποίες συμπεριλαμβάνονται επιστημονικές εκθέσεις και έρευνες, δημοσιεύματα μέσων ενημέρωσης και έγγραφα δημόσιων συμβάσεων, που περιέχουν χρήσιμες πληροφορίες σχετικά με τις πρακτικές κράτησης.

● Σύμφωνα με τους δημιουργούς της βάσης δεδομένων, η κράτηση έχει γίνει μια εξαιρετικά ανησυχητική παράμετρος των διαδικασιών ασύλου και απέλασης σε όλη την Ευρώπη. Πρόσφυγες και μετανάστες υπόκεινται σε καταδικαστέες συνθήκες και συστηματική βία που συμβαίνει εντός κλειστών δομών οι οποίες είναι όλο και πιο απομακρυσμένες από τη δημοσιότητα. Αυτό οδηγεί σε ένα κενό κατά το οποίο είναι σχεδόν αδύνατο να διεκδικήσουν τα δικαιώματά τους οι κρατούμενοι.

Ανδριανή Φίλη, Border Criminologies, Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης: «Με βαθύ ρατσιστικό υπόβαθρο»

«Με βάση την εμπειρία μου, τόσο ως ερευνήτριας όσο και ως εργαζόμενης ΜΚΟ, σε κέντρα κράτησης μεταναστών στη χώρα τα τελευταία 13 χρόνια, η βία σε αυτούς τους χώρους είναι ενδημική και έχει ένα βαθύ ρατσιστικό υπόβαθρο. Η συμμετοχή, κυρίως, της αστυνομίας με ρόλο δράστη αλλά και άλλων ιθυνόντων στην απόκρυψη αυτών των παραβιάσεων, καλλιεργώντας μια κουλτούρα ατιμωρησίας, δεν μπορεί πλέον να θεωρείται ατύχημα ή πρόβλημα μιας “απείθαρχης” μειοψηφίας.

»Σε μια περίοδο όπου, δυστυχώς λόγω της επικαιρότητας, ερχόμαστε για μια ακόμη φορά αντιμέτωποι με παθογένειες της ελληνικής αστυνομίας, με αυτή την πρωτοβουλία ελπίζουμε να φέρουμε περιστατικά αυθαιρεσίας στο προσκήνιο και να ξεκινήσουμε μια συζήτηση που θα καταστήσει τις υπεύθυνες Αρχές υπόλογες», σημειώνει στην «Εφ.Συν.» η Ανδριανή Φίλη, μεταδιδακτορική ερευνήτρια στο Κέντρο Εγκληματολογίας και συνυπεύθυνη του ερευνητικού δικτύου Border Criminologies του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης.