«Η μολότοφ δεν είναι εκρηκτικός μηχανισμός»

Oμόφωνη απόφαση που ανατρέπει τον ώς τώρα αποδεκτό από τη νομολογία ορισμό της βόμβας μολότοφ αποκλειστικά ως εκρηκτικού μηχανισμού έλαβε πρόσφατα το Δικαστικό Συμβούλιο του Ναυτοδικείου Πειραιά, το οποίο, αφού έκρινε ότι πρόκειται για εμπρηστικό μηχανισμό, μετέτρεψε την αρχική κακουργηματικού χαρακτήρα δίωξη για χρήση εκρηκτικών υλών σε απλή οπλοφορία και οπλοχρησία.

Η κακουργηματική δίωξη είχε ασκηθεί σε βάρος ναύτη του Πολεμικού Ναυτικού που κατηγορήθηκε για επεισόδια στην επέτειο της δολοφονίας του Αλέξη Γρηγορόπουλου.

Παράλληλα, με την ίδια απόφαση το στρατιωτικό δικαστικό συμβούλιο έκρινε ότι η ρίψη μολότοφ κατά των αστυνομικών των ΜΑΤ δεν μπορεί να στοιχειοθετήσει την επίσης κακουργηματική κατηγορία της «απόπειρας βαριάς σκοπούμενης σωματικής βλάβης» σε βάρος τους, αφού οι άνδρες της κατασταλτικής αστυνομικής υπηρεσίας φέρουν εξαρτύσεις που τους προστατεύουν από ανάλογες επιθέσεις, και κατά συνέπεια μετατράπηκε και αυτή η κατηγορία σε «απόπειρα απλής σωματικής βλάβης».

Ουσιαστικά, επιβεβαιώνεται ότι ήταν λανθασμένη η τροποποίηση από την κυβέρνηση Μητσοτάκη του άρθρου 272 του ψηφισμένου το 2019 Ποινικού Κώδικα, που μετέτρεψε σε δίωξη σε βαθμό κακουργήματος (και όχι πλημμελήματος) την κατασκευή και κατοχή εκρηκτικών βομβών (μολότοφ).

Ο νεαρός ναύτης που υπηρετούσε στο Πολεμικό Ναυτικό ως Οπλίτης Βραχείας Ανακατάταξης (ΟΒΑ) είχε συλληφθεί από τις αστυνομικές δυνάμεις στα Εξάρχεια στις 6 Δεκεμβρίου 2018 και κατηγορήθηκε για συμμετοχή σε ομάδα που έριχνε εναντίον τους «από απόσταση 10-15 μέτρων βόμβες Μολότοφ, πέτρες και μάρμαρα».

Ο κατηγορούμενος, όπως επισημαίνεται στην απόφαση, στην ανακριτική απολογία του δεν αποδέχθηκε την ευθύνη για τις πράξεις που του αποδόθηκαν, αρνήθηκε στο σύνολό της την κατηγορία και ισχυρίστηκε ότι βλέποντας από το διαδίκτυο μαζί με τη φίλη του τα επεισόδια στην πλατεία Εξαρχείων θέλησαν από περιέργεια να μεταβούν στην περιοχή για να δουν τι συμβαίνει.

Σύμφωνα πάντα με τους ισχυρισμούς του, είχε φιλική συζήτηση με τα αστυνομικά όργανα κατά την προσαγωγή του και απέδωσε τη σύλληψή του σε υπερβάλλοντα ζήλο των αστυνομικών οργάνων. Η φίλη του, που δεν συνελήφθη, από την πλευρά της κατέθεσε ότι ήταν η κακιά στιγμή και ότι ο κατηγορούμενος δεν είχε κάνει τίποτα, ενώ στην πλατεία Εξαρχείων υπήρχαν περαστικοί και άτομα που φώναζαν συνθήματα και δεν πετούσαν βόμβες μολότοφ.

Εν τούτοις η ανακρίτρια του Ναυτοδικείου Πειραιώς κατέληξε «αβίαστα ότι στο πρόσωπο του κατηγορούμενου συντρέχουν σοβαρές ενδείξεις ότι αυτός προέβη στις πράξεις για τις οποίες κατηγορείται». Η αντεισαγγελέας με τον βαθμό του Στρατιωτικού Δικαστή Β’ εισήγαγε την υπόθεση στις 18 Νοεμβρίου 2020 στο Δικαστικό Συμβούλιο Ναυτοδικείου Πειραιά με βαρύτατες κατηγορίες: α) διατάραξη κοινής ειρήνης, β) έκρηξη από κοινού, γ) κατασκευή και κατοχή εκρηκτικών υλών από κοινού, δ) απόπειρα βαριάς σκοπούμενης σωματικής βλάβης από κοινού, ε) εμπρησμό από κοινού, στ) αντίσταση, ζ) παράνομη οπλοφορία, η) παράνομη χρήση εκρηκτικών υλών και θ) οπλοχρησία». Η αντεισαγγελέας πρότεινε να εισαχθεί η υπόθεση σε ακροατήριο.

Ομως το υπ’ αρ. 16/2020 βούλευμα των στρατιωτικών δικαστών του Δικαστικού Συμβουλίου του Ναυτοδικείου, το οποίο βούλευμα πριν από λίγες ημέρες αναρτήθηκε στην εξειδικευμένη ιστοσελίδα «ΝΟΜΟΣ», ανέτρεψε τα -έως τότε- δεδομένα. Το βούλευμα παραπέμπει στο βιβλίο-μελέτη του απόστρατου αντιστράτηγου, πρώην υπαρχηγού της Πυροσβεστικής και νυν νομικού και ειδικού πραγματογνώμονα Ανδριανού Γκουρμπάτση, που εκδόθηκε το 2016 και έκρινε ότι η βόμβα μολότοφ είναι εμπρηστικός και όχι εκρηκτικός μηχανισμός, ανατρέποντας έτσι μια πάγια νομολογία των ποινικών δικαστηρίων.

Το σκεπτικό

Οπως αναφέρεται στο βούλευμα, «η άποψη που γίνεται δεκτή από μέρος της νομολογίας […] ότι το κοκτέιλ μολότοφ συνιστά εκρηκτικό μηχανισμό, […] δεν έχει κανένα επιστημονικό έρεισμα και δεν φαίνεται πειστική. […] Βασικό συστατικό της μολότοφ είναι η βενζίνη, που ως πολύ εύφλεκτο υγρό, εξαιτίας της υψηλής πτητικότητάς της, σχηματίζει ατμούς πάνω από την ελεύθερη επιφάνειά της, οι οποίοι μπορούν να αναφλεγούν όταν υπάρχει φλόγα, σπινθήρας κ.ά. [...] Αυτά τα αέρια μείγματα μπορούν να εκραγούν μόνο όταν βρίσκονται σε ένα συγκεκριμένο εύρος συγκεντρώσεων (όρια εκρηκτικότητας) που για τη βενζίνη είναι 1,5-7,5%.

Η βόμβα μολότοφ που εκσφενδονίζεται σε εξωτερικό περιβάλλον δεν μπορεί να προκαλέσει έκρηξη, γιατί η συγκέντρωση των αερίων (ατμών βενζίνης/ατμοσφαιρικού αέρα) είναι πάντοτε μικρότερη από το κατώτερο αναφλέξιμο μείγμα, δηλαδή βρίσκεται κάτω από το 1,5% και συνεπώς είναι πολύ φτωχό, ως καύσιμο μείγμα, λόγω της παρουσίας μεγάλου ποσοστού οξυγόνου του ατμοσφαιρικού αέρα και αντίστοιχα μικρού ποσοστού ατμών βενζίνης (Ανδριανός Γκουρμπάτσης, “Η Βόμβα Μολότοφ ως Εμπρηστικός Μηχανισμός”, εκδ. Αντ. Ν. Σάκκουλα).

Συνεπώς, η ρίψη κοκτέιλ μολότοφ δεν προκαλεί έκρηξη και άρα δεν πληρούται η αντικειμενική υπόσταση της προκείμενης αξιόποινης πράξης. Ως εκ τούτου, το Συμβούλιο κρίνει ομόφωνα ότι δεν θα πρέπει να γίνει κατηγορία σε βάρος του κατηγορούμενου για την αξιόποινη πράξη της έκρηξης από κοινού».

Σε άλλο σημείο του βουλεύματος τονίζεται: «Στη δικογραφία γίνεται λόγος και για ένα νέο τύπο μολότοφ, τις εκρηκτικές μολότοφ, που υποτίθεται ότι περιέχουν βενζίνη και δυναμίτιδα.

Μόνο παρενθετικά, θα τονίσουμε ότι στην εκρηκτική μολότοφ αντικαθίσταται το πάνινο φλεγόμενο φυτίλι με “δυναμιτάκια”, δηλαδή παιδικά αθύρματα, που φυσικά δεν περιέχουν δυναμίτιδα, αλλά απλή πυρίτιδα και δεν είναι καθόλου αποδεδειγμένο ότι αυτό το είδος μολότοφ εκρήγνυται και δεν προκαλεί απλά θόρυβο και πιο θεαματικό αποτέλεσμα. Στην υπό κρίση υπόθεση, όμως, προέκυψε ότι ο κατηγορούμενος έριχνε απλές κοκτέιλ μολότοφ και όχι εκρηκτικές μολότοφ».

«Παγκοσμίως δεν έχει καταγραφεί θάνατος»

Σε ό,τι αφορά, δε, την κατηγορία της βαριάς σκοπούμενης σωματικής βλάβης, το βούλευμα αναφέρει:

«Η φύση του κοκτέιλ μολότοφ ως όπλου δεν ενδείκνυται για πρόκληση βλάβης σε ανθρώπους που βρίσκονται σε εξωτερικό χώρο. Ως εμπρηστικός μηχανισμός πολύ μικρού μεγέθους είναι αποτελεσματικός όταν εκτοξεύεται σε οχήματα ή κτίρια όπου η φωτιά μπορεί να μεταδοθεί και επεκταθεί. Μπορεί να αποβεί θανατηφόρο όπλο όταν εντός των οχημάτων ή κτιρίων στόχων βρίσκονται άνθρωποι που εγκλωβίζονται (βλέπε υπόθεση MARFIN). Σε αυτήν την περίπτωση, πάντως, οι βλάβες δεν προκαλούνται από την ίδια τη μολότοφ αλλά από την πυρκαγιά που αυτή προκαλεί.

Σε παγκόσμιο επίπεδο δεν έχει καταγραφεί θάνατος από τη ρίψη κοκτέιλ μολότοφ, ούτε το Συμβούλιο έχει υπόψη του περίπτωση βαριάς σωματικής βλάβης από τέτοιο όπλο. Εν προκειμένω οι μολότοφ που πετούσε ο κατηγορούμενος αντικειμενικά δεν θα μπορούσαν να προκαλέσουν σοβαρή σωματική βλάβη σε κάποιον για τους εξής λόγους. Οι μόνοι άνθρωποι που βρίσκονταν στην ακτίνα βολής του ήταν οι άνδρες των ΜΑΤ. Αυτοί έφεραν εξάρτυση αντιμετώπισης ταραχών, δηλαδή ήταν αρκετά προστατευμένοι από ρίψεις μολότοφ. Το κοκτέιλ μολότοφ που εκτοξεύεται νύχτα είναι ορατό διότι φλέγεται και δεν έχει μεγάλη ταχύτητα βολής διότι ρίχνεται με το χέρι. Αρα υπάρχει χρόνος αποφυγής του.

Ακόμα και εάν για οποιονδήποτε λόγο δεν καθίστατο δυνατή η αποφυγή του, δεν υπήρχε πιθανότητα εξάπλωσης της φωτιάς στη στολή αστυνομικών διότι, όπως οι μάρτυρες αστυνομικοί κατέθεσαν, δίπλα τους επιχειρούσε το θωρακισμένο όχημα εκτόξευσης νερού ΚΕΡΒΕΡΟΣ που θα έσβηνε τυχόν φωτιά που προκαλείτο από τις μολότοφ. Εκτός αυτού, είναι γνωστό ότι όλες οι διμοιρίες ΜΑΤ διαθέτουν φορητό πυροσβεστήρα.

Με αυτά τα δεδομένα, που είναι προφανή, δεν μπορεί να θεωρηθεί πιθανό ο κατηγορούμενος να επιδίωκε με τη ρίψη των κοκτέιλ μολότοφ να προκαλέσει βαριά σωματική βλάβη σε κάποιον αστυνομικό. Αν όντως είχε τέτοιο σκοπό, θα χρησιμοποιούσε άλλα μέσα κατάλληλα για τον σκοπό αυτό, όπως φωτοβολίδες σε ευθεία βολή που κατατέθηκε ότι ερρίφθησαν, όχι όμως από τον κατηγορούμενο, ή πέτρες και μάρμαρα ικανού βάρους από μεγάλο ύψος, όπως τις ταράτσες των πολυκατοικιών.

Σκοπός του κατά την άποψη του Συμβουλίου ήταν η πρόκληση αναστάτωσης ή/και η απώθηση των αστυνομικών δυνάμεων που επιχειρούσαν να τους απομακρύνουν από την περιοχή των Εξαρχείων ή/και να τους συλλάβουν. Επομένως, η εκ μέρους του κατηγορούμενου τέλεση της αξιόποινης πράξης της απόπειρας βαριάς σκοπούμενης σωματικής βλάβης θα πρέπει να αποκλειστεί».

Κατόπιν αυτού, ο ναύτης παραπέμπεται από το Συμβούλιο προκειμένου να δικαστεί από το Πενταμελές Ναυτοδικείο Πειραιά για διατάραξη κοινής ειρήνης, απόπειρα απλής σωματικής βλάβης, αντίσταση, παράνομη οπλοφορία και οπλοχρησία».