Αν πιστέψει κανείς τις δηλώσεις της υπουργού Εργασίας, Νίκης Κεραμέως, για το υπό κατάθεση νομοσχέδιο, αυτό «προέρχεται από την αγορά» αλλά ταυτόχρονα «προστατεύει τον εργαζόμενο». Αν πιστέψει κανείς τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη, «παρά τη μιζέρια και την γκριζίλα, κάτι αλλάζει στην Ελλάδα στον χώρο της εργασίας», όπως είπε στην πρόσφατη εκδήλωση του υπουργείου Εργασίας.
Το χάσμα μεταξύ κυβερνητικών ισχυρισμών και πραγματικότητας παραμένει αγεφύρωτο, ενώ τις ολέθριες, βραχυπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες, συνέπειες στον κόσμο της εργασίας από τον εφιάλτη της εντατικοποίησης παραβλέπει επιδεικτικά η ελληνική κυβέρνηση με την προωθούμενη διεύρυνση του συστήματος διευθέτησης του χρόνου εργασίας.
Αρνητικές επιδόσεις
Αυτά, σε μια χώρα που έχει καταστεί ένα από τα μεγαλύτερα εργασιακά «κάτεργα» της Ευρώπης, σε μια ήπειρο όπου επίσης ενισχύεται ο κίνδυνος περαιτέρω λεηλασίας των εργασιακών δικαιωμάτων. Κι όμως, το Ευρωπαϊκό Ιδρυμα για τη Βελτίωση των Συνθηκών Ζωής και Εργασίας (Eurofound), που μάλλον δεν ανήκει στη «συμμορία της μιζέριας», προειδοποιεί εδώ και καιρό για τις αυξανόμενες επιπτώσεις στην υγεία, σωματική και ψυχική, εργαζομένων που δουλεύουν υπερωρίες, συμπιεσμένα και άτυπα ωράρια και ειδικά βράδια. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της Eurostat, το 33,9% των Ευρωπαίων σε ηλικία εργασίας εργάζεται τη νύχτα, τα Σαββατοκύριακα ή με ακατάστατα ωράρια. Αλλά αυτή είναι μια συζήτηση που εργοδότες και κυβερνήσεις αποφεύγουν να κάνουν.
Η αντικοινωνική οργάνωση του χρόνου εργασίας στη χώρα μας αντικατοπτρίζεται στις άκρως αρνητικές επιδόσεις της στην απασχόληση εκτός του συνηθισμένου πενθήμερου, δηλαδή σε απογευματινές ή βραδινές ώρες, κυλιόμενες βάρδιες ή Σαββατοκύριακα. Τα δεδομένα της Ευρωπαϊκής Στατιστικής Αρχής δείχνουν ότι η Ελλάδα ήρθε πέρυσι δεύτερη από το τέλος, με σημαντικά υψηλότερα ποσοστά (58,2%) από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, έχοντας τους περισσότερους νέους 15 έως 24 ετών απασχολούμενους σε ασυνήθιστα ωράρια. Στέφθηκε επίσης «πρωταθλήτρια» στη συστηματική εργασία το Σαββατοκύριακο (32,3%), απέχοντας σημαντικά από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο (22,4%).
Ασυνήθιστες ώρες απασχολούνται και πολλοί εργαζόμενοι άλλων χωρών, ειδικά της ανατολικής Ευρώπης, όπως η Βοσνία και η Σερβία. Στην Ελλάδα η επιλογή εργασίας τη νύχτα ή στην κυριακάτικη αργία αποδίδεται –εκτός από τη φύση του εκάστοτε επαγγέλματος– κυρίως στις μη ικανοποιητικές αποδοχές του «κανονικού» μεροκάματου, καθώς, παρά τις ονομαστικές αυξήσεις, οι αμοιβές δεν έχουν ξεφύγει από την περίοδο της λιτότητας, παραμένουν καθηλωμένες και δεν διασφαλίζουν ένα επίπεδο αξιοπρεπούς διαβίωσης για μεγάλο τμήμα των απασχολουμένων, ενόσω η αγοραστική δύναμη των μισθών έχει υποχωρήσει θεαματικά εξαιτίας του πληθωρισμού.
Σύμφωνα με την ετήσια έκθεση του Ινστιτούτου Εργασίας της ΓΣΕΕ για την οικονομία και την απασχόληση το 2025, παρότι στην πλειονότητα των κρατών της Ε.Ε. το 2023 και το 2024 υπήρξε αξιοσημείωτη ανάκαμψη των πραγματικών μισθών, η χώρα μας ήταν προτελευταία στην ποσοστιαία μεταβολή του ακαθάριστου πρωτογενούς εισοδήματος των νοικοκυριών, με ποσοστό υποτριπλάσιο (2,3%) του ευρωπαϊκού μέσου όρου (περίπου 7%).
Το νέο νομοσχέδιο του υπουργείου Εργασίας προβλέπει αύξηση ή μείωση στον χρόνο εργασίας ανάλογα με τις ανάγκες της εργοδοσίας, με το εβδομαδιαίο όριο να παραμένει –τύποις έστω– το 40ωρο. Στην πράξη νομιμοποιεί τη 13η ώρα υπερωρίας στον ίδιο εργοδότη, την εργασία-λάστιχο σε εβδομαδιαία βάση όλο τον χρόνο, κατακερματίζει την ετήσια άδεια αναψυχής, οδηγώντας σε ωράρια κομμένα και ραμμένα στις ανάγκες της κάθε επιχείρησης (Βλ. «Εργαζόμενοι «λάστιχο» σε εβδομαδιαία βάση», 1.7.2025).
Τι δείχνει όμως η επιστημονική έρευνα για τα συμπιεσμένα ωράρια; Για παράδειγμα, μελέτη του Πανεπιστημίου της Γάνδης, που δημοσιεύτηκε φέτος στο επιστημονικό περιοδικό BMC Public Health και καταπιάνετα με τις επιπτώσεις τέτοιων ωραρίων στην εργασιακή ευημερία υπαλλήλων του ΙΚΕΑ, συμπεραίνει πως οι εργαζόμενοι αποστασιοποιούνται πιο αποτελεσματικά από τη δουλειά, αλλά δεν παρατηρείται καμία μείωση στην εργασιακή εξάντληση ή στον κίνδυνο εξουθένωσης, επειδή οι στρεσογόνοι παράγοντες παραμένουν.
Διάκριση φύλου
Η σύνδεση της επαγγελματικής κόπωσης με την ποιότητα της εργασίας και φυσικά με την υπερεργασία επιβεβαιώνεται δραματικά τόσο από τα ποσοτικά επιστημονικά στοιχεία όσο και από τη βιωμένη εμπειρία. Σύμφωνα με προηγούμενη έρευνα της ΓΣΕΕ (Φεβρουάριος 2025), το 61% των εργαζομένων θεωρεί πως η εργασία του έχει επηρεάσει τη σωματική του υγεία και το 74% νιώθει πάντα ή συχνά σωματική εξάντληση στο τέλος της βάρδιας, με την εικόνα να βελτιώνεται στους εργαζομένους με υψηλότερα εισοδήματα.
Η έκταση του φαινομένου των απλήρωτων υπερωριών παραμένει τεράστια: το 57% των εργαζομένων αναγκάζεται να δουλεύει από 3 έως 6 ώρες πέραν του εβδομαδιαίου ωραρίου, ενώ 5 στους 10 δεν πληρώνονται για αυτό και σε μόλις 4 στους 10 αρκεί ο μισθός για να βγάλουν τον μήνα.
Τα στοιχεία της ΓΣΕΕ αποδεικνύουν πως η απληρωσιά των επιπλέον ωρών δεν κάνει εκπαιδευτικές «διακρίσεις»· αφορά τόσο τα άτομα με ανώτερη εκπαίδευση όσο και με τεχνική εκπαίδευση. Ομως, από το 25% των εργαζομένων που αναγκάζεται συχνά ή πολύ συχνά να εργάζεται στη διάρκεια του υποτιθέμενου ελεύθερου χρόνου, το 63% είναι γυναίκες και το 38% άνδρες.
Σε κάθε περίπτωση, η υλική στέρηση δεν αρκεί για τη διεκδίκηση της αντίστοιχης αμοιβής. Οι λόγοι πολλοί και προφανείς: ο εργασιακός εκφοβισμός, η μεγάλη επισφάλεια, ακόμα και η «συνήθεια» στην εκμετάλλευση και στην ιδιοποίηση της υπεραξίας. Οι συνέπειες ακόμα περισσότερες, πολυδιάστατες, όχι όμως πάντα ορατές. Οδυνηρές για τον ανθρώπινο οργανισμό και ψυχισμό, ζημιογόνες στην πράξη ακόμα και για την εργοδοσία, αφού ο εξουθενωμένος εργαζόμενος δεν είναι σε θέση να αντεπεξέλθει σε πιεστικές συνθήκες, ούτε να προοδεύσει επαγγελματικά.
Ελλειψη ύπνου
Ενδεικτική για όλα τα παραπάνω και για τα συμπτώματα του εργασιακού burnout είναι η μαρτυρία του Πέτρου (τα στοιχεία του στη διάθεση της «Εφ.Συν.»), ο οποίος εργάζεται σε θέση ευθύνης, σε εταιρεία παροχής υπηρεσιών, την τελευταία επταετία. Δουλεύει αδιαλείπτως από τα 18 του. Ολος ο εργασιακός του βίος συμπίπτει με την τελευταία δεκαπενταετία της τραγικής αποσάθρωσης των εργασιακών σχέσεων, που κορυφώθηκε με την επιβολή των μνημονίων και συνεχίζεται με τους αντεργατικούς νόμους της σημερινής κυβέρνησης.
«Το κόστος της συνεχούς εργασίας είναι η αναμφισβήτητη πνευματική φθορά, η έλλειψη ύπνου, προσωπικού χρόνου και συναναστροφής με ανθρώπους του περιβάλλοντός μου, καθώς και προβλήματα υγείας: το ανοσοποιητικό μου έχει πέσει, έχω πολύ συχνότερες ασθένειες, λόγω αδυναμίας και του καθημερινού συγχρωτισμού με πολλά άτομα στον χώρο εργασίας.
»Την τελευταία διετία ξεκίνησαν και οι υπερωρίες, μη αμειβόμενες. Επανήλθαν και τα μυοσκελετικά μου προβλήματα στον αυχένα και στη σπονδυλική στήλη λόγω των πολλών ωρών. Και ύστερα έρχονται και οι ψυχολογικές μεταπτώσεις –εκνευρισμός, θυμός, άγχος– λόγω κούρασης», λέει στην «Εφ.Συν.» ο 33χρονος ιδιωτικός υπάλληλος.
«Κακή συνήθεια»
Προσθέτει ότι «χωρίς να μου ζητηθεί υπερωριακή εργασία, εργαζόμουν δυστυχώς παραπάνω λόγω του όγκου εργασίας –ήταν πολύ μεγάλος για να μπορέσει να καλυφθεί εντός ωραρίου– και λόγω της κακής “συνήθειας” από την πρότερη εργασιακή απασχόληση», μας εξηγεί και θυμάται ότι από το 2011 μέχρι το 2015 δούλευε οκτάωρο, επτά μέρες την εβδομάδα, χωρίς ρεπό, σε εταιρeία-κάτεργο, όπως λέει σήμερα, για να βγάζει 1.000 ευρώ τον μήνα και να συντηρεί την άνεργη μητέρα και τη μικρότερη αδελφή του. Στην ίδια θέση με τον Πέτρο βρίσκονται χιλιάδες εργαζόμενοι στην Ελλάδα και στην Ευρώπη, αόρατοι συνήθως για τις κυβερνήσεις.
Ο ίδιος τα χρόνια της κρίσης παρέμεινε στην ίδια δουλειά υπό τον φόβο της ανεργίας, παρά το κλίμα εκφοβισμού της επιχείρησης. «Λόγω οικονομικών δυσκολιών συνέχισα εκεί, παραβλέποντας ότι υπήρχαν κακοποιητικές συμπεριφορές προς το σύνολο των εργαζομένων. Αλλοι δεν ανέχονταν τις συνθήκες, τις λεκτικές επιθέσεις και τις εξάρσεις του εργοδότη και αποχωρούσαν».
Μέχρι τις αρχές του 2018 και για περίπου 2,5 χρόνια εργαζόταν 7ήμερο, 14ωρο, από τις 8 το πρωί μέχρι τις 10 το βράδυ, χωρίς τις αντίστοιχες οικονομικές απολαβές, με την πρόφαση ότι είναι μια δύσκολη περίοδος για την επιχείρηση και ότι τα χρήματα θα δοθούν σε δεύτερο χρόνο. Η εταιρεία τελικά πτώχευσε για να μην καταβληθούν τα οφειλόμενα.
Οπως εξηγεί, στην ίδια επιχείρηση «για πέντε χρόνια γινόταν και πλαστογραφία στο ΙΚΑ ότι πληρωνόμασταν τα δώρα και τα επιδόματα άδειας, ενώ δεν τα πληρωνόμασταν. Καθ’ όλη την παραμονή μου εκεί υπογράφαμε νέα σύμβαση ανάμεσα στις τέσσερις εταιρείες του εργοδότη για να μην αποκτούμε εργασιακά δικαιώματα. Μία φορά είχε έρθει η επιθεώρηση εργασίας και είχε επιβάλει πρόστιμα, γιατί μας δήλωναν 4ωρους. Η εταιρεία φαινόταν κλειστή έξω, γιατί κατέβαζαν ρολά ασφαλείας».
Περιθωριοποίηση
Την υποβάθμιση της Επιθεώρησης Εργασίας επί Νέας Δημοκρατίας θίγει ο 38χρονος Γιώργος, ένας από τους σχεδόν μισούς εργαζόμενους του ιδιωτικού τομέα των οποίων η απασχόληση απαιτεί σημαντική καταπόνηση από επαναλαμβανόμενες κινήσεις, ορθοστασία, άρση βαριών αντικειμένων. Απόφοιτος του Φυσικού Τμήματος, ξεκίνησε να παραδίδει ιδιαίτερα μαθήματα σε μικρή πόλη της Βοιωτίας, αλλά τα έσοδα δεν αρκούσαν με τίποτα για να ζήσει. Ηρθε στην Αθήνα, κάρφωσε το πτυχίο στον... τοίχο και έγινε μπαρίστα. Εργάζεται σε καφέ και δεν τρέφει ελπίδες ότι μπορεί να διοριστεί ως αναπληρωτής εκπαιδευτικός.
Οπως λέει, «Δεν χρειάζεται καν να δουλεύεις περισσότερες ώρες την ημέρα για να “καείς” και να μην έχεις χρόνο ούτε για τον στοιχειώδη αναστοχασμό πάνω στη δουλειά και τη ζωή σου. Αρκούν τα κοπιώδη οκτάωρα εξαιτίας της έλλειψης χεριών, για χάρη των κερδών του αφεντικού, για την επιδείνωση της σωματικής κατάστασης που συμπαρασύρει την ψυχική υγεία.
»Η ορθοστασία σίγουρα επηρεάζει τη μέση και τα πόδια μου. Εχω επίσης άγχος να βγει γρήγορα το προϊόν, είτε είναι ρόφημα είτε ποτό, να βγει το πακέτο, να βγει σωστά». Ο ίδιος εργάζεται πάντα τα Σαββατοκύριακα εδώ και χρόνια και, όπως λέει, συνεχώς «η κοινωνική μου ζωή κατά κάποιον τρόπο συστέλλεται».
«Στην Ελλάδα ζούμε την αποθέωση της ελαστικής υπερεργασίας»
Το σημερινό επιχειρηματικό και αναπτυξιακό υπόδειγμα της Ελλάδας, όπως και το ρυθμιστικό και ελεγκτικό πλαίσιο, επιτρέπει και παράγει σε μεγάλο βαθμό υπερεργασία, ανισότητες και παραβατικότητα, σχολιάζει στην «Εφ.Συν.» ο Ανδρέας Στοϊμενίδης, γραμματέας Υγείας και Ασφάλειας στην Εργασία, στη ΓΣΕΕ και αντιπρόεδρος του Ευρωπαϊκού Οργανισμού για την Υγεία και την Ασφάλεια στην Εργασία. «Στη χώρα μας ζούμε την αποθέωση της ελαστικής υπερεργασίας, την ώρα που στην Ευρώπη σταθεροποιείται το καθεστώς της αορίστου μισθωτής εργασίας με υιοθέτηση μάλιστα της τετραήμερης εργασίας», επισημαίνει.
Οπως εξηγεί ο κ. Στοϊμενίδης, «το ζητούμενο στο εργατικό δίκαιο της χώρας για την αποκατάσταση της πλήρους ανισορροπίας που επέφεραν τα μνημόνια ήταν η επιστροφή στις συλλογικές συμβάσεις εργασίας με παράλληλη ενδυνάμωση του Οργανισμού Μεσολάβησης και Διαιτησίας, τον οποίο πληρώνουν σήμερα οι εργαζόμενοι με τις παρακρατήσεις τους για να εξυπηρετεί την προστατευμένη νομοθετικά εργοδοτική αδιαλλαξία για μη σύναψη κλαδικών ή επιχειρησιακών συμβάσεων. Παραμένουμε, παρά τις οχλήσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, τελευταίοι στην κάλυψη των εργαζομένων από ΣΣΕ, οι οποίοι βυθίζονται ακόμα περισσότερο στη φτώχεια και στην επικίνδυνη και ανθυγιεινή αναξιοπρεπή εργασία.
»Αντί αυτής της αποκατάστασης, η κυβέρνηση με τους νόμους Χατζηδάκη και Γεωργιάδη ελαστικοποίησε ακόμα περισσότερο την εργασία, εισάγοντας ιδέες και θεσμούς που η Ευρώπη έχει αποβάλει εδώ και δεκαετίες», συμπληρώνει, φέρνοντας ως παράδειγμα τη θεσμοθέτηση συμβάσεων των μηδενικών ωρών εργασίας, όπου ο εργαζόμενος καλείται σποραδικά να δουλέψει δίχως να γνωρίζει την αμοιβή του και τον χρόνο απασχόλησης. «Η Μεγάλη Βρετανία είχε νομοθετήσει αναλόγως τις δεκαετίες του 1970 και του 1980, η Ευρώπη ακολούθησε μετά το 1990, σήμερα όμως αυτός ο τύπος εργασίας απορρίπτεται συνολικά στην ήπειρό μας».
«Η κυβέρνηση επιβάλλει την υπερεργασία δίχως αμοιβή και δίχως τη συναίνεση του εργαζόμενου, σε αναμονή... μελλοντικών ρεπό. Διαρρηγνύει τον αναπτυξιακό ιστό της χώρας και αποβάλλει τα πιο παραγωγικά τμήματα της οικονομίας στη μετανάστευση, δημιουργώντας παράλληλα κίνητρα για επιστροφή των συνταξιούχων στη δουλειά και συνάπτοντας διακρατικές συμφωνίες με τρίτες αναπτυσσόμενες χώρες», αναφέρει ο κ. Στοϊμενίδης, υπογραμμίζοντας την ανάγκη λήψης μέτρων, δράσεων και ρυθμιστικών παρεμβάσεων για την προστασία των εργαζομένων από την εκμετάλλευση, από κινδύνους για την υγεία τους, από απρόβλεπτα ωράρια και υπερβολικά πολλές και απλήρωτες ώρες εργασίας.
«Η αποτελεσματικότητα των πολιτικών αυτών θα περιορίσει την εργοδοτική παραβατικότητα και θα ενισχύσει την ικανότητα των εργαζομένων και των οικογενειών τους για αποκατάσταση της ευημερίας τους με αξιοπρέπεια, οικονομική ασφάλεια και ίσες ευκαιρίες».
Η νυχτερινή εργασία σε καταστρέφει
Στη Μάλαγα της Ανδαλουσίας είχε αρχίσει να νυχτώνει και τα φώτα να σβήνουν σιγά σιγά ένα μαγιάτικο απόβραδο στο κτίριο όπου ο Πάμπλο εργάζεται χρόνια ως φύλακας. Για όλους τους άλλους, η εργάσιμη μέρα τελείωσε. Αλλά για εκείνον μόλις άρχισε. «Δεν έχω πρόβλημα με τον μισθό μου και πληρώνομαι αναλόγως», λέει. Για εκείνον, η συλλογική σύμβαση είναι επαρκής ώστε να του εξασφαλίζει τα εργασιακά οφέλη, αλλά αναγνωρίζει ότι αυτό δεν ισχύει για όλο τον κλάδο.
«Είμαι ικανοποιημένος με το πόσο αποσυντονισμένοι είναι οι κιρκάδιοι ρυθμοί μου», αστειεύεται. Οπως και στην Ελλάδα, στην Ισπανία ο κλάδος της εστίασης συγκεντρώνει πολύ υψηλό ποσοστό των εργαζομένων με άτυπα ωράρια (40,3%). «Είμαστε οι ξεχασμένοι της εργασίας και μακροπρόθεσμα αυτό έχει το τίμημά του», λένε στην El Confidencial εργαζόμενοι αυτής της κατηγορίας, που περιλαμβάνει κλάδους όπως η υγεία, οι μεταφορές και η ασφάλεια.
Επιπτώσεις στην υγεία
Το Eurofound έχει προειδοποιήσει για τις αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία, τόσο σωματική όσο και ψυχική, ειδικά των νυχτερινών εργαζομένων. Πέρα από τις διαταραχές ύπνου, τονίζεται «η αύξηση του καρδιαγγειακού κινδύνου και των επιπέδων άγχους». Η Πατρίσια, νοσηλεύτρια σε νοσοκομείο της Μαδρίτης, το επιβεβαιώνει. Για εκείνη, η νυχτερινή εργασία καταστρέφει σταδιακά όλες τις πτυχές της ζωής: το σωματικό (αύξηση βάρους, καθιστική ζωή), το κοινωνικό (ρήξεις σχέσεων, απομόνωση) και το ψυχικό (κλείσιμο στον εαυτό, έλλειψη επικοινωνίας, συναισθηματική φθορά).
Οσο περνούν τα χρόνια τόσο επιδεινώνεται ο αντίκτυπος: «Αν και στην αρχή μπορεί να φαίνεται διαχειρίσιμο, μετά από μια δεκαετία γίνεται ανυπόφορο». Χαρακτηρίζει αυτές τις βάρδιες «ξεχασμένες», ιδιαίτερα στον τομέα της υγείας. Κατά τη διάρκεια της δικής της βάρδιας πρέπει να αποδίδει και να παίρνει «σημαντικές αποφάσεις». Και αυτό «μακροπρόθεσμα έχει ένα κόστος που δεν αντισταθμίζεται από συνθήκες οι οποίες θα έπρεπε να περιλαμβάνουν περισσότερα διαλείμματα ή καλύτερη αμοιβή».
«Κατά τις ώρες δραστηριότητας των άλλων ανθρώπων, εγώ δεν είμαι διαθέσιμη», παραπονιέται η Ελένα. Μόλις μπήκε στον ενεργειακό κλάδο, αλλά ήδη γνωρίζει τι σημαίνει να πρέπει να κοιτάς το ημερολόγιο για να δεις πότε μπορείς να δεις φίλους μόνο καθημερινές. Ως βασικό πρόβλημα αναφέρει τη δυσκολία συμφιλίωσης επαγγελματικής και προσωπικής ζωής. Δεν μπορεί να πάει για προπόνηση στην κολύμβηση, γιατί τα νυχτερινά ωράρια δεν το επιτρέπουν, «αλλά τελικά γίνεται ρουτίνα την οποία… συνηθίζεις».
«Αυτά τα ωράρια δεν είναι σε εθελοντική βάση», τονίζει η ισπανική Ενωση Εργαζομένων (USO), επισημαίνοντας ότι στις περισσότερες περιπτώσεις οι εργαζόμενοι ακολουθούν την απαίτηση του ίδιου του κλάδου ή της αγοράς. Και πλέον δεν αφορούν μόνο άτομα με χαμηλή μόρφωση, αφού επαγγέλματα όπως της νεαρής κοπέλας απαιτούν πτυχίο ή άδεια ασκήσεως επαγγέλματος, αλλά αυτού του είδους τις βάρδιες.
Σύμφωνα με την USO, πρόκειται για «ανδροκρατούμενους τομείς» στους οποίους οι γυναίκες που προσλαμβάνονται έχουν να αντιμετωπίσουν «επισφαλείς» καταστάσεις. Επίσης, πρόκειται για χώρους με μεγάλη παρουσία μεταναστών, καθώς «η νομοθεσία είναι λιγότερο αυστηρή και η συμμόρφωση πιο δύσκολη λόγω χαμηλής συνδικαλιστικής οργάνωσης ή μεγαλύτερου φόβου να διεκδικήσουν τα δικαιώματά τους».
Η USO και άλλες συνδικαλιστικές οργανώσεις διεκδικούν, μέσα από τις συλλογικές διαπραγματεύσεις, «την ενίσχυση της προστασίας της υγείας, με μέτρα όπως η ρύθμιση των διαλειμμάτων, η πρόωρη συνταξιοδότηση και το δικαίωμα στο πάντρεμα προσωπικής και επαγγελματικής ζωής για αυτούς τους εργαζομένους».
Σε αυτή τη διαδικασία θεωρούν ότι υπάρχουν ακόμα πολλά ανοιχτά ζητήματα: «Μεγαλύτερη ρύθμιση των άτυπων ωραρίων, ένταξη της νυχτερινής και κυλιόμενης εργασίας στους συντελεστές μείωσης του ορίου συνταξιοδότησης και διευκόλυνση της αναγνώρισης των επαγγελματικών ασθενειών που προκύπτουν από αυτά τα ωράρια».
Θετικά παραδείγματα
Οπως αναφέρouν οι έρευνες του Εurofound, στην Ευρώπη αυτά τα ωράρια παρατηρούνται λιγότερο στην Αυστρία, την Πορτογαλία και τη Φινλανδία. Δεν εκπλήσσει η περίπτωση της τελευταίας, όπου οι εργαζόμενοι με έξι μήνες απασχόλησης, με συμβάσεις αορίστου ή ορισμένου χρόνου, μπορούν να ζητήσουν αλλαγές στο ωράριό τους, όπως μερική απασχόληση ή τηλεργασία. Στη Φινλανδία η ευελιξία αποτελεί βασική πτυχή της εργασιακής κουλτούρας της χώρας, με σκοπό, τουλάχιστον όπως διακηρύσσεται, οι επιχειρήσεις να προσαρμόζονται στις διαφορετικές ανάγκες του εργατικού δυναμικού, κυρίως για εργαζόμενους με αναπηρία, γονείς ανηλίκων, ηλικιωμένους και φροντιστές.
Ακόμα, οι εργοδότες υποχρεούνται να παρέχουν τακτικά διαλείμματα στα κυλιόμενα ωράρια, εργονομικές θέσεις εργασίας και κατάλληλες συνθήκες φωτισμού. Τέλος, προβλέπονται περιορισμοί όσον αφορά τη διάρκεια των βαρδιών, κυρίως για τις βραδινές, ώστε να αποφεύγεται η υπερκόπωση και να διασφαλίζεται η ευημερία των εργαζομένων.
Πανευρωπαϊκά η Λιθουανία καταγράφει το χαμηλότερο ποσοστό εργασίας (3,0%) τα Σάββατα και τις Κυριακές, μπροστά από την Πολωνία (4,5%) και την Ουγγαρία (6,6%). Η λιθουανική νομοθεσία προβλέπει διάφορους τύπους εργάσιμων ημερών, ειδικά όταν πρόκειται για άτυπα ωράρια. Οι κυλιόμενες βάρδιες, σε τομείς όπως η υγεία και η ασφάλεια, εφαρμόζονται με βάση τις περιόδους.
Στη νυχτερινή εργασία απαιτούνται ιατρικές εξετάσεις κατά διαστήματα, ενώ ο ελάχιστος μισθός πρέπει να είναι τουλάχιστον 150% του βασικού. «Ο μέσος χρόνος εργασίας στη χώρα δεν πρέπει να υπερβαίνει τις οκτώ ώρες ανά βάρδια σε περίοδο αναφοράς τριών μηνών, εκτός αν οι συλλογικές συμβάσεις ανώτερου επιπέδου από εκείνο του εργοδότη ορίζουν διαφορετικά», επισημαίνει ο Σαρούνας Ορλάβιτσιους από την Επιθεώρηση Εργασίας της χώρας.
*Το άρθρο γράφτηκε στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος PULSE, στο οποίο συμμετέχει κατ’ αποκλειστικότητα η «Εφ.Συν.». Συνεργάστηκαν: Ana Somavilla (El Confidencial - Ισπανία) και Delfi (Λιθουανία)
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας