«Για το υπουργείο Ανάπτυξης και για εμένα προσωπικά η ενίσχυση της έρευνας και των ερευνητών της χώρας αποτελεί από τις πρώτες προτεραιότητές μας, τα αποτελέσματα των οποίων θα έχουν σημαντικό αντίκτυπο στην ανάπτυξη της χώρας», δήλωσε στις 24 Ιανουαρίου ο υπουργός Ανάπτυξης, Τάκης Θεοδωρικάκος, που επέλεξε να παραστεί στην εκδήλωση κοπής της πρωτοχρονιάτικης πίτας του Ελληνικού Ιδρύματος Ερευνας και Καινοτομίας (ΕΛΙΔΕΚ), ενός από τους πιο σημαντικούς φορείς χρηματοδότησης της έρευνας, που διαχειρίζεται μεγάλα κονδύλια (οι οικονομικοί του πόροι έφτασαν τα 365 εκατ. ευρώ το 2024).
Οι επικοινωνιακές μεγαλοστομίες του υπουργού Ανάπτυξης διαψεύστηκαν πανηγυρικά λίγες μέρες αργότερα από τις παραιτήσεις του προέδρου και ενός από τα μέλη του διοικητικού συμβουλίου του Εθνικού Συμβουλίου Ερευνας, Καινοτομίας και Τεχνολογίας, του ανώτατου γνωμοδοτικού οργάνου της πολιτείας για αυτούς τους τομείς. «Χάραξη στρατηγικής στην έρευνα, όμως, δεν υπάρχει», τόνισε σε δηλώσεις του ο καθηγητής Κυτταρικής Βιολογίας στην Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ, Σπύρος Αρταβάνης-Τσάκωνας.
Ο διακεκριμένος ακαδημαϊκός «κάρφωσε» την κυβέρνηση και εγκατέλειψε τις προσπάθειες από το τιμόνι του ΕΣΕΤΕΚ, μετά από πέντε χρόνια, κάνοντας λόγο για πολυδιάσπαση μεταξύ των υπουργείων και των κονδυλίων. Την παγερή αδιαφορία του υπουργείου απέναντι στο Συμβούλιο περιέγραψε μιλώντας στην «Εφ.Συν.» και ο καθηγητής Αρχαίας Ιστορίας στο Ινστιτούτο Προηγμένων Μελετών στο Νιου Τζέρσεϊ, Αγγελος Χανιώτης, με πείρα δεκαετιών ως διευθυντής ερευνητικών προγραμμάτων και ως μέλος ερευνητικών συμβουλίων.
Ακρως προβληματική η εικόνα και σε ένα από τα μεγαλύτερα ερευνητικά κέντρα, το Εθνικό Κέντρο Ερευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης (ΕΚΕΤΑ), με πρωτοβουλία εργαζομένων να καταγγέλλει τη διοίκηση ότι υπηρετεί προσωπικές ατζέντες εμφανίζοντας success story με μεγάλους τζίρους στους πολιτικούς προϊσταμένους της στο υπουργείο Ανάπτυξης. Την περασμένη εβδομάδα εργαζόμενοι ζήτησαν να μη γίνουν άλλες απολύσεις, που αναμένουν πως θα κορυφωθούν τον επόμενο μήνα, σημειώνοντας ότι εκατοντάδες άτομα δουλεύουν εδώ και χρόνια με κυλιόμενες συμβάσεις έργου, χωρίς εξαρτημένη σχέση εργασίας εν γνώσει του κράτους. Οπως ανέφεραν, στο Ινστιτούτο Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών «θα μείνουν όσοι μπορούν να δουλεύουν σε πολλαπλά προγράμματα και να παράγουν περισσότερα».
Η ανεπαρκής χρηματοδότηση παραμένει «μάστιγα» για τα ερευνητικά κέντρα και ιδρύματα στην Ελλάδα. Με δεδομένο ότι ο τρόπος παραγωγής της επιστήμης συνδέεται άρρηκτα με την κατεύθυνση των χρηματοδοτικών προγραμμάτων, η οποία τείνει όλο και περισσότερο να υπαγορεύεται από το κριτήριο της κερδοφορίας, ευνοούνται εκ των πραγμάτων οι θετικές επιστήμες και υπονομεύονται οι κοινωνικές, για τα αντικείμενα των οποίων μένουν «ψίχουλα», ενώ παράλληλα απειλείται η αυτονομία τους. Ως εκ τούτου, εναπόκεινται στους δρώντες να συνεχίζουν να διεκδικούν με ό,τι δυνάμεις διαθέτουν μια άλλη λογική χρηματοδότησης, που να μην αποξηραίνει τα πεδία τους και να μην υπάγεται στα ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια, αλλά σε κοινωνικά, ακαδημαϊκά, ερευνητικά, προκειμένου να υπάρξει χώρος για κοινωνική έρευνα.
Η υποχρηματοδότηση πλήττει την ανεξαρτησία
Χαρακτηριστικό παράδειγμα το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών, στην περίπτωση του οποίου η χρηματοδότηση από τον τακτικό προϋπολογισμό επαρκεί μόνο για την καταβολή της μισθοδοσίας και την κάλυψη του ενοικίου. Οπως αναφέρει ο Σύλλογος Προσωπικού του ΕΚΚΕ, «βασικά άλλα λειτουργικά έξοδα πρέπει να καλύπτονται από άλλες πηγές. Ούτε λόγος βέβαια για την κάλυψη μέρους έστω των εξόδων της ίδιας της ερευνητικής και επιστημονικής δραστηριότητας. Είτε πρόκειται π.χ. για διεξαγωγή έρευνας στο πεδίο, για διοργάνωση συνεδρίου, για έξοδα μετακίνησης στο εξωτερικό, για συμμετοχή σε δράσεις επιστημονικών εταιρειών, είτε ακόμα για πρόσβαση σε διεθνείς ερευνητικές υποδομές, οι πόροι πρέπει να αναζητηθούν σε χρηματοδοτήσεις από άλλες πηγές, κυρίως από ευρωπαϊκά ανταγωνιστικά προγράμματα ή από ιδιώτες φορείς. Και μπορεί να μη βρεθούν».
Ο Γιώργος Κανδύλης, μέλος του Συλλόγου, υπογραμμίζει μιλώντας στην «Εφ.Συν.» πως η «πολυδιάσπαση της έρευνας σε ευκαιριακά και ασύνδετα μεταξύ τους έργα, ανάλογα με τις διαθέσιμες χρηματοδοτήσεις, είναι εις βάρος της ποιότητας, γιατί δυσχεραίνει τον μακροπρόθεσμο σχεδιασμό που ανταποκρίνεται σε επιστημονικά ενδιαφέροντα και ερευνητικές παραδόσεις που κινδυνεύουν να χαθούν υπό την πίεση της αναζήτησης της κατάλληλης χρηματοδοτικής “ευκαιρίας”. Η υποχρηματοδότηση πλήττει την ίδια την ανεξαρτησία και την αυτοτέλεια της έρευνας και ειδικά της βασικής. Η ερευνητική δραστηριότητα τείνει να κατευθύνεται προς την εξυπηρέτηση των προτεραιοτήτων και της ατζέντας του εκάστοτε χρηματοδότη και να απέχει από οτιδήποτε “δεν πληρώνει” – και άρα καταλήγει να θεωρείται σπατάλη χρόνου. Ειδικά στην περίπτωση της κοινωνικής έρευνας, η δραστηριότητα που συνήθως δεν πληρώνει είναι η κοινωνική κριτική, η οποία μπορεί να είναι αδιάφορη ή ενοχλητική για τους θεσμούς που ελέγχουν τη ροή των χρηματοδοτήσεων».
Το εξίσου πάγιο πρόβλημα με τα μπλοκάκια και τις ελαστικές σχέσεις εργασίας στις πλάτες συμβασιούχων, που καλύπτουν διαρκείς ανάγκες σε ερευνητικά κέντρα, έχει δημιουργήσει ένα υποαμειβόμενο ή μη αμειβόμενο εργατικό δυναμικό, συχνά χωρίς ασφάλιση και με εξαντλητικά ωράρια, ζήτημα που έχει αναδείξει επανειλημμένα το Πανελλαδικό Σωματείο Εργαζομένων στην Ερευνα και την Τριτοβάθμια Εκπαίδευση, απαιτώντας συλλογική σύμβαση εργασίας στον κλάδο.
Τριγμούς στην εύρυθμη λειτουργία του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης προκάλεσαν τη χρονιά που μας πέρασε αποχωρήσεις και μη ανανεώσεις συμβάσεων εργαζομένων, οι οποίοι με απόφαση της κυβέρνησης είχαν αποσχιστεί από Εθνικό Ιδρυμα Ερευνών πριν από πέντε χρόνια. Η Πανελλήνια Ομοσπονδία Συλλόγων Εργαζομένων σε Ερευνητικά Ιδρύματα Ιδιωτικού Δικαίου καταλόγισε στις διοικήσεις του ΕΚΤ παραλείψεις που έφεραν μεγάλες καθυστερήσεις στην εκταμίευση πόρων, με αποτέλεσμα να μην ανανεωθούν συμβάσεις ορισμένου χρόνου, λόγω απουσίας προγραμμάτων. Τον περασμένο Απρίλιο η Ομοσπονδία ανέφερε ότι το 40% της δύναμης των συμβασιούχων, ήτοι 30 άτομα, πολλά με περισσότερα από δέκα χρόνια συνεχόμενης δουλειάς, είδαν την πόρτα της εξόδου.
«Καμία ανταπόκριση από τους υπουργούς Ανάπτυξης και τον πρωθυπουργό»
Αγγελος Χανιώτης, καθηγητής Αρχαίας Ιστορίας στο Ινστιτούτο Προηγμένων Μελετών στο Νιου Τζέρσεϊ
● Ποια είναι τα βασικά προβλήματα στη λειτουργία του Εθνικού Συμβούλιου Ερευνας, Καινοτομίας και Τεχνολογίας που σας οδήγησαν στην παραίτηση;
Παρά το γεγονός ότι το ΕΣΕΤΕΚ στους 20 μήνες που διετέλεσα μέλος του έκανε σημαντικό έργο με τις προτάσεις για τον ορισμό επιτροπών για την αξιολόγησή ερευνητικών ινστιτούτων και την εκλογή της ηγεσίας τους, διαπίστωσα ότι οι προτάσεις του για ουσιαστικά ζητήματα δεν οδηγούσαν σε απτά αποτελέσματα και ότι λαμβάνονταν αποφάσεις για σημαντικά θέματα χωρίς καμιά απολύτως ενημέρωση. Αναφέρω ως παραδείγματα τη μεταφορά του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών από τη Γενική Γραμματεία Ερευνας και Καινοτομίας στο υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας τον Νοέμβριο του 2023 και την ίδρυση «Εργοστασίου Τεχνητής Νοημοσύνης» (Φάρος) τον περασμένο Δεκέμβριο.
Το ΕΣΕΤΕΚ πληροφορήθηκε και τις δύο αποφάσεις από τον Τύπο, παρά το γεγονός ότι αποτελούν ζητήματα της έρευνας για τα οποία θα έπρεπε να γνωμοδοτήσει. Στην απόφαση για το Αστεροσκοπείο αντιτάχθηκε το σύνολο της ερευνητικής κοινότητας και η απόφαση ανακλήθηκε μετά από έναν χρόνο. Η ίδρυση του Φάρου είναι αναμφίβολα θετική εξέλιξη. Ωστόσο τέτοιες πρωτοβουλίες απαιτούν κατάλληλη προετοιμασία και το ΕΣΕΤΕΚ θα μπορούσε να συμβάλει εποικοδομητικά σε αυτή.
● Πώς κρίνετε την ανταπόκριση του υπουργείου Ανάπτυξης στις προτάσεις του Συμβουλίου για την εθνική στρατηγική για την έρευνα και την καινοτομία; Θα μπορούσατε να μας φέρετε παραδείγματα από σημαντικές εισηγήσεις του Συμβουλίου;
Στα τρία κατά τη γνώμη μου σημαντικότερα θέματα, για τα οποία το ΕΣΕΤΕΚ υπέβαλε προτάσεις στην κυβέρνηση –όχι μόνο στους υπουργούς και υφυπουργούς, αλλά και στον ίδιο τον πρωθυπουργό–, δεν υπήρξε καμιά ανταπόκριση. Το πρώτο και σημαντικότερο είναι η λήψη μέτρων κατά της πολυδιάσπασης της έρευνας. Είναι πεποίθηση και του ΕΣΕΤΕΚ και της Εθνικής Αρχής για την Ανώτατη Εκπαίδευση και της Ενωσης Ελλήνων Ερευνητών ότι η ανάπτυξη της έρευνας προϋποθέτει ενιαίο φορέα συντονισμού, διαμόρφωσης στρατηγικής, χρηματοδότησης και αξιολόγησης.
Σήμερα φορείς που παράγουν ερευνητικό έργο εποπτεύονται από πληθώρα υπουργείων (Ανάπτυξης, Παιδείας, Αγροτικής Ανάπτυξης, Πολιτισμού, Εξωτερικών κ.ά.), ακόμα και όταν υπάρχει στενή συνάφεια αντικειμένων.
Δεν χρειάζεται να αναλύσω γιατί η αρχαιολογία και η διαχείριση της πολιτιστικής κληρονομιάς είναι αντικείμενα στα οποία η Ελλάδα έχει προνομιακή θέση. Είναι επίσης αντικείμενα που προσφέρονται για διεπιστημονικές συνεργασίες, αξιοποιούν μεθόδους των θετικών επιστημών (αρχαιοβοτανική, αρχαιοζωολογία, αρχαιογενετική, γεωολογία κ.λπ.) και της τεχνητής νοημοσύνης και ενδείκνυνται για ανοίγματα στην κοινωνία και την επιχειρηματικότητα. Ωστόσο, η πολυδιάσπαση των ερευνητικών φορέων που εποπτεύονται από τρία διαφορετικά υπουργεία εμποδίζουν συνεργασίες και συνέργειες. Τι πιο απλό (και σχετικά ανέξοδο) από το να συνεργάζονται μεταπτυχιακά προγράμματα σπουδών των ΑΕΙ με Εφορείες Αρχαιοτήτων και Μουσεία για την καταγραφή και μελέτη των χιλιάδων αδημοσίευτων ευρημάτων; Κέρδος θα υπήρχε και για την ανώτατη εκπαίδευση και για τη δημοσίευση του υλικού. Ωστόσο, ό,τι γίνεται σε αυτόν τον τομέα οφείλεται σε προσωπικές επαφές, όχι σε θεσμοθετημένο ερευνητικό πλαίσιο.
Η δεύτερη εισήγηση για την οποία δεν υπήρξε ανταπόκριση αφορά την εξαίρεση των Ειδικών Λογαριασμών Κονδυλίων Ερευνας και των Ερευνητικών Κέντρων από το Δημόσιο Λογιστικό. Οι υφιστάμενες διοικητικές διαδικασίες, πέρα από το ότι αντιμετωπίζουν τους ερευνητές ως υποψήφιους καταχραστές και αργόμισθους, δημιουργούν τεράστια γραφειοκρατικά προβλήματα, από τις προμήθειες ώς τη χρήση υποδομών και την πρόσληψη ερευνητών. Αναφέρω ως τρίτη εισήγηση την αύξηση των κονδυλίων για την έρευνα, όχι επειδή θεωρώ ότι τα κονδύλια είναι επαρκή –δεν είναι–, αλλά επειδή η αποτελεσματική χρήση της όποιας χρηματοδότησης προϋποθέτει την ικανοποίηση των δύο πρώτων αιτημάτων: τη δημιουργία ενιαίου χώρου έρευνας και την καταπολέμηση της γραφειοκρατίας.
● Ποιες αλλαγές θεωρείτε αναγκαίες για να αλλάξει η υφιστάμενη κατάσταση στο ΕΣΕΤΕΚ;
Για παράδειγμα, η γνωμοδότηση της ΕΘΑΑΕ ζητείται για όλα ανεξαιρέτως τα ζητήματα που αφορούν την ανώτατη εκπαίδευση, η κυβέρνηση απευθύνεται στο ΕΣΕΤΕΚ α λα καρτ, όχι υποχρεωτικά, αλλά όποτε επιλέγει. Γι’ αυτό απαιτείται νέα οργανωτική δομή, ανάλογη με της ΕΘΑΑΕ, που θα επιβάλλει στην κυβέρνηση να ζητά την άποψη του ΕΣΕΤΕΚ. Δεν είναι υποχρεωμένη να αποδέχεται τις εισηγήσεις του. Αλλά για λόγους διαφάνειας θα πρέπει να γίνεται γνωστό αν σχετικές αποφάσεις ελήφθησαν με τη σύμφωνη γνώμη των ειδικών ή όχι.
Ωστόσο, επαναλαμβάνω ότι δεν θα πρέπει να αλλάξει μόνο το ΕΣΕΤΕΚ, αλλά η έρευνα θα πρέπει να μεταφερθεί στην αρμοδιότητα είτε του υπ. Παιδείας είτε (καλύτερα) σε νέο υπουργείο Ανώτατης Εκπαίδευσης και Ερευνας. Το πολύ χαμηλό επίπεδο της σχολικής παιδείας, που τεκμηριώθηκε επανειλημμένα από τις έρευνες του προγράμματος Pisa, επιβάλλει κατά τη γνώμη μου και τη δημιουργία χωριστού υπουργείου (ή υφυπουργείου) Παιδείας για την πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση και γενναίες μεταρρυθμίσεις.
● Παρατηρείτε να γίνονται σοβαρά βήματα για τη συνεργασία μεταξύ της έρευνας και παραγωγικών οικονομικών κλάδων;
Υπάρχει εξαγωγή ερευνητικών αποτελεσμάτων σε παραγωγικούς οικονομικούς κλάδους και από ορισμένα ΑΕΙ και από ερευνητικά ιδρύματα. Ως εκπρόσωπος των ανθρωπιστικών επιστημών είμαι αναρμόδιος για να δώσω μια ακριβή αποτίμηση, πέρα από το γεγονός ότι κατά την αξιολόγηση των ΑΕΙ από την ΕΘΑΑΕ διαπιστώνουμε σχετικά περιορισμένη ύπαρξη τεχνοβλαστών. Θέλω όμως να επισημάνω ότι και η βασική έρευνα στις ανθρωπιστικές και κοινωνικές επιστήμες φέρνει καινοτομίες, μόνο που είναι διαφορετικές από την άμεσα ορατή εφαρμογή κάποιου ερευνητικού συμπεράσματος στην οικονομία ή την τεχνολογία. Είναι έμμεσες, αλλά εξίσου σημαντικές.
Καινοτομία είναι, π.χ., τα ερευνητικά συμπεράσματα της παιδαγωγικής, της ψυχολογίας και της κοινωνιολογίας για τις αιτίες της σχολικής βίας και τον περιορισμό της· καινοτομίες προκύπτουν από την αρχαιολογική έρευνα σε συνεργασία με την τεχνητή νοημοσύνη για τη διαχείριση και προβολή του υλικού πολιτισμού· καινοτομία είναι η ανάλυση του λαϊκισμού από την πολιτική επιστήμη· καινοτομία φέρνει η γλωσσολογική έρευνα για την κατανόηση της νόησης, της παραγωγής λόγου και της διδασκαλίας της γλώσσας. Η βασική έρευνα στις θεωρητικές επιστήμες μπορεί να μη σώζει ζωές, όπως η ιατρική, να μη βελτιώνει τις συνθήκες ζωής, όπως η τεχνολογία, αλλά είναι αυτή που μας επιτρέπει να ζούμε συνειδητά και με κριτική σκέψη.
Σιωπή για το σκάνδαλο στις «Συμπράξεις Ερευνητικής Αριστείας»
Κοινό «μυστικό» στην επιστημονική κοινότητα τα φαινόμενα αναξιοκρατίας, με πιο πρόσφατο κρούσμα σκάνδαλο το οποίο αποκάλυψε η ΠΟΣΔΕΠ, που ελέγχεται από την προσκείμενη στη Ν.Δ. παράταξη και που από πέρυσι έχει επισημάνει προβλήματα στην αξιολόγηση ερευνητικών προτάσεων, σε έργα του ΕΛΙΔΕΚ και της ΓΓΕΚ χρηματοδοτούμενα από το Ταμείο Ανάκαμψης, ζητώντας να διασφαλίζονται πλήρως και με σταθερούς κανόνες η διαφάνεια, η αξιοκρατία και η αντικειμενικότητα.
Τον περασμένο Δεκέμβριο η συντηρητική Ομοσπονδία επιτέθηκε στο υπουργείο Παιδείας για την απαράδεκτη και αδιαφανή διαδικασία κατά την κρίση των ερευνητικών προτάσεων στις «Συμπράξεις Ερευνητικής Αριστείας», που μοιράζουν μεγάλα κονδύλια για προγράμματα κοινοπραξίας μεταξύ πανεπιστημίων και επιχειρήσεων. Ακολούθησαν ενστάσεις από θιγόμενους και επερωτήσεις στη Βουλή από το ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝ.ΑΛΛ. και τον ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. για μη αντικειμενικότητα, οι οποίες ωστόσο έχουν μείνει αναπάντητες.
Η ΠΟΣΔΕΠ σε ανακοίνωση-κόλαφο για την εικονική αξιολόγηση γνωστοποίησε πως οι «ειδικές εκθέσεις» ενός και μόνου αξιολογητή είναι πανομοιότυπες, όπως παραδέχτηκε το υπουργείο («τυποποιημένες απαντήσεις για λόγους οικονομίας χρόνου»), και δεν περιέχουν καμία συγκεκριμένη κριτική για αδυναμίες ή ελλείψεις, ενώ σε πολλές περιπτώσεις είναι επαινετικές και εξόφθαλμα αναντίστοιχες με τη χαμηλή βαθμολογία.
«Δεν γνωστοποιήθηκε καμία ειδική και τεκμηριωμένη αξιολόγηση, και στην πραγματικότητα κανείς δεν γνωρίζει την αξιολογική κλίμακα [...] Επιπλέον υποψίες για προσχηματική αξιολόγηση με συνεπακόλουθη εύνοια ημετέρων γεννά η κατανομή της βαθμολογίας, που δεν είναι κανονική, καθώς οι εγκεκριμένες προτάσεις με βαθμό από 70 έως 80% είναι οι μισές από εκείνες πάνω από 80%, ενώ κάτω από το όριο, στην περιοχή 60 με 69% συσσωρεύονται πολλαπλάσιες», εξήγησε η ΠΟΣΔΕΠ, που ζήτησε να αναζητηθούν ευθύνες για την αναξιοκρατική διαδικασία, να ακυρωθούν τα αποτελέσματα και να γίνει εκ νέου αξιολόγηση των υποβληθεισών προτάσεων με διαφανή και αντικειμενικά κριτήρια.
«Οργιο αναξιοκρατίας στο Ινστιτούτο Παστέρ»
Ακόμα μεγαλύτερο σκάνδαλο αναξιοκρατίας διαφαίνεται στο Ινστιτούτο Παστέρ, όπως καταγγέλλει δημοσίως ο Παναγιώτης Καράνης, διεθνώς αναγνωρισμένος καθηγητής ειδικός σε παρασιτικές, παραμελημένες, αναδυόμενες και τροπικές παρασιτικές ασθένειες, καθηγητής στις Ιατρικές Σχολές της Βόνης και της Κολονίας και επισκέπτης καθηγητής σε διάφορα πανεπιστήμια του κόσμου και τώρα καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Λευκωσίας.
Αντ’ αυτού επελέγη ο Στάθης Γκόνος, ο οποίος παραιτήθηκε το 2023, με αποτέλεσμα το μεγαλύτερο ινστιτούτο στον τομέα της βιοϊατρικής στη χώρα να ψάχνει ακόμα γενικό διευθυντή, τα καθήκοντα του οποίου ασκεί προσωρινά, κατ’ ανάθεση, η Παρασκευή Ζησιμοπούλου. Από το Παστέρ απαντούν στην «Εφ.Συν.» πως ο κ. Καράνης δεν έχει δικαιωθεί. Ωστόσο, ο ίδιος στη συνέντευξή του εξηγεί πως η εκδίκαση της υπόθεσης έχει αναβληθεί τρεις φορές και άρα δεν υπάρχει απόφαση που να μην τον δικαιώνει.
● Πώς νιώθετε για το ότι από το 2017 μέχρι σήμερα «αξιολογηθήκατε» τρεις φορές δεύτερος για τη θέση του διευθυντή στο Ινστιτούτο Παστέρ, παρότι είχατε το μακράν πιο «βαρύ» βιογραφικό; Τι συμπεράσματα βγάλατε από την προσωπική σας εμπειρία;
Ενιωσα τη μεγαλύτερη απογοήτευση που θα μπορούσε να νιώσει κάποιος, αφού σε όλη μου την επιστημονική διαδρομή ζούσα με τον πόθο να γυρίσω πίσω και να προσφέρω τις υπηρεσίες μου στην πατρίδα. Το 2017 είχε προκηρυχθεί η θέση Γενικού Διευθυντή στο Παστέρ, όπου υπέβαλα υποψηφιότητα. Η διαδικασία επιλογής έγινε το 2018, όπου με προσκάλεσαν μαζί με άλλους υποψηφίους να λάβω μέρος. Η διαδικασία περιλάμβανε παρουσίαση του βιογραφικού, του ερευνητικού έργου και του οράματος. Η διαδικασία επαναλήφθηκε από τότε τέσσερις φορές, τρεις φορές προκηρύχθηκε η θέση και ενδιάμεσα έγινε αξιολόγηση της αξιολόγησης. Οι εκάστοτε επιτροπές ποτέ δεν αξιολόγησαν με αμερόληπτα κριτήρια, αλλά με άλλα κριτήρια και με στόχο στο τέλος να προτείνουν κάποιον «συστημικό».
Η θέση του γενικού διευθυντή στο Παστέρ προκηρύχτηκε με κριτήρια που ανταποκρίνονταν μόνο σε έναν καταξιωμένο, με διεθνή πείρα και ανώτερο επίπεδο επιστήμονα, που η εμπειρία του θα υποσχόταν ότι θα βοηθήσει και θα αναβαθμίσει το Ινστιτούτο. Στην τελευταία και τέταρτη αξιολόγηση, ενώ η επιτροπή κατά τη διάρκεια της συνέντευξης είπε ότι είναι εντυπωσιασμένη από το όραμα που παρουσίασα, μέλη της δήλωσαν ότι φοβούνται μήπως έρθω στην Ελλάδα, απογοητευτώ και φύγω. Στην τελική τους πρόταση, όμως, έγραψαν ότι το όραμα του κ. Καράνη δεν είναι πραγματοποιήσιμο στην Ελλάδα! Ετσι, πρότειναν και επιλέχτηκε ο κ. Γκόνος, μεταδιδακτορικός επιστήμονας στο Εθνικό Ιδρυμα Ερευνών, ο οποίος δεν παρουσίασε κάποιο ιδιαίτερο όραμα και μετά από περίπου δύο χρόνια παραιτήθηκε και ξαναγύρισε στο παλιό του γραφείο και εργαστήριο.
Η δίκη για την ένστασή μου που υπέβαλα έχει αναβληθεί από το 2021 τέσσερις φορές με την αιτιολογία ότι οι δικαστές δεν διάβασαν τον φάκελο, ενώ το επόμενο δικαστήριο έχει οριστεί για το Απρίλιο του 2025.
● Ως ειδικός με μεγάλη διεθνή πείρα, πώς κρίνετε τη βιοϊατρική έρευνα στην Ελλάδα; Εχετε εκτίμηση για τις δυνατότητες που έχει και εικόνα για τα προβλήματα που αντιμετωπίζει;
Από την εμπειρία που είχα από το 2018 μέχρι σήμερα κατάλαβα πολύ καλά πως τέτοιες διαδικασίες εμποδίζουν καταξιωμένους επιστήμονες, στην κοινωνία και στη δημόσια υγεία, με αποδεδειγμένο έργο, εξωστρέφεια, διεθνή επιρροή και εμπειρία, να έρχονται στην Ελλάδα. Η βιοϊατρική έρευνα, λόγω της φύσης της που δεν έχει γεωγραφικούς περιορισμούς, θα μπορούσε να είχε ανθήσει στη χώρα μας, να ανταγωνίζεται και να ξεπερνάει τα καλύτερα ερευνητικά κέντρα και πανεπιστήμια στον κόσμο. Δεν υπάρχει κανένας λόγος να μη γίνεται αυτό. Σκεφτείτε όλους αυτούς τους Ελληνες βιοεπιστήμονες, που μεγαλουργούν στο εξωτερικό αλλά δεν μπορούν να «ευδοκιμήσουν» εντός.
Προσωπικά, έχω δημιουργήσει διεθνώς πολλές εστίες βιοϊατρικής έρευνας, κατέθεσα ιδέες για νέα, αναγκαία, ερευνητικά πεδία στη Γερμανία. Με κάλεσαν στην Ιαπωνία και την Κίνα, όπου επενδύονται δισεκατομμύρια και παράγονται πολλά καινούργια διαγνωστικά τεστ. Οι ελληνικές κυβερνήσεις θα έπρεπε να καλέσουν και να ακούσουν τους καταξιωμένους επιστήμονες στον χώρο, να τους αξιοποιήσουν και να στηρίξουν την έρευνα. Οταν το 2021 θέλησα να έρθω στο Παστέρ, φαντάστηκα μια χρυσή εποχή στην έρευνα για τις μολυσματικές ασθένειες. Στην Κύπρο ήδη έχω προωθήσει τη βιοϊατρική έρευνα στον τομέα και γίνονται σοβαρές επενδύσεις και εκπαίδευση της νέας γενιάς. Η πατρίδα μας μπορεί να παίξει παγκόσμιο ρόλο στην έρευνα και την τεχνολογία, αρκεί στο σύστημα να γίνει σωστή διαχείριση ερευνητικών προγραμμάτων και να δοθεί στα χέρια ειδικών εμπειρογνωμόνων με αποδεδειγμένο έργο κι όχι να επιλέγονται «ημέτεροι».
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας