Τον Φεβρουάριο του 1967 (δύο μήνες πριν από την επέλαση της χούντας) η εφημερίδα «Δημοκρατική Αλλαγή» θέλησε να γιορτάσει τα τρία χρόνια από την έκδοσή της σε νυχτερινό κέντρο της Αθήνας. Μεταξύ των καλλιτεχνών που είχαν προσκληθεί (και είχαν συμμετάσχει αφιλοκερδώς) ήταν και ο Μάρκος Βαμβακάρης.
Καθόταν δίπλα σ’ ένα τραπεζάκι με το μπουζουκάκι του και περίμενε υπομονετικά τη σειρά του. Φαινόταν κουρασμένος και μεγαλύτερος από τα χρόνια του (όπως άλλωστε οι περισσότεροι μιας κάποιας ηλικίας τότε).
Κάποια στιγμή ανέβηκε στο πάλκο και ο Διονύσης Σαββόπουλος (νεαρότατος τότε) με την κιθάρα κι άρχισε να λέει τα δικά του.
-Πώς σας φαίνονται αυτά τα τραγούδια; ρωτάω τον Βαμβακάρη.
«Πώς να μου φαίνονται; Δεν μου αρέσουν… Τραγούδια είναι αυτά;
Τραγούδια, προφανώς, για τον Βαμβακάρη, ήταν τα δικά του και των ομοτέχνων του, τα ρεμπέτικα, μερικά από τα οποία είπε έπειτα από λίγο, με τη χαρακτηριστική φωνή του. Θυμίζω μερικούς τίτλους τραγουδιών του: «Φραγκοσυριανή», «Ολοι οι ρεμπέτες του ντουνιά», «Τα ματόκλαδά σου λάμπουν», «Μαύρα μάτια μαύρα φρύδια», «Μια γαλανομάτα», «Τα όμορφα τα γαλανά σου μάτια»… Αυτά -τα πασίγνωστα πλέον- που έχουν προσδώσει στον δημιουργό τους τον τίτλο του πατριάρχη του λαϊκού τραγουδιού.
Δουλειά… ζηλιάρικη
Δεν είχα την ευχέρεια (ή δεν είχα σκεφτεί) να κάνω μια κουβέντα μαζί του. Είχε όμως δημοσιευθεί στη «Δημοκρατική Αλλαγή» (6 Οκτωβρίου 1966) απόσπασμα από την αυτοβιογραφία του (βγήκε σε βιβλίο το 1973), που του είχαν αποσπάσει θαυμαστές του φοιτητές, από τους οποίους τον είχα γνωρίσει κι ελόγου μου. Το απόσπασμα τελειώνει με καβγά σ’ ένα μαγαζί στον Πειραιά μεταξύ του Βαμβακάρη, όταν πρωτόβγαινε στη δουλειά, κι ενός μπουζουξή που δεν τον άφηνε να παίξει. «Εγινε και μια παρεξήγηση και μας χωρίσανε κάτι άλλοι που ήταν εκεί. Για πρώτη φορά κατάλαβα ότι η δουλειά αυτή είναι πολύ ζηλιάρικη»…
Ο Μάρκος (γεννημένος στις 10 Μαΐου 1905 στη Σύρα) πέθανε στις 8 Φεβρουαρίου 1972 (πριν από 50 χρόνια), στα 67 του, αφήνοντας τα υπέροχα τραγούδια του, γνήσιος («σπούδασα στο πανεπιστήμιο του πεζοδρομίου», έχει πει), φτωχός, αλλά περήφανος – όπως υπήρξε μια ολόκληρη ζωή.
Τραγούδι παρακατιανό –των απόβλητων, του περιθωρίου και των χασικλήδων εθεωρείτο για πολλά χρόνια και για πολλούς, όχι μόνο ανθρώπους της εξουσίας, αλλά και απλούς πολίτες– το ρεμπέτικο, παρά την πλούσια θεματογραφία του. Και ήταν στις 3 Ιανουαρίου 1949, όταν ο Μάνος Χατζιδάκις, στο πλαίσιο των εκδηλώσεων-ομιλιών που οργάνωσε το «Θέατρο Τέχνης» στο τότε θέατρο «Αλίκη» (πλατεία Καρύτση) όπου στεγαζόταν, έδωσε την περίφημη διάλεξή του για το ρεμπέτικο. Παρών και ο Μάρκος, ο οποίος, προφανώς, βρισκόταν για πρώτη φορά μπροστά σε τέτοιο κοινό. «Πες κάτι», τον παρότρυνε ο Χατζιδάκις πριν πει τα δικά του. «Γεια σας, παίδες!» αρκέστηκε να χαιρετήσει το κοινό ο Μάρκος.
Ορθιος, ζωντανός…
Χρειάστηκε ωστόσο να περάσουν αρκετά χρόνια ακόμη ώσπου να αναδειχθεί η αξία του ρεμπέτικου και των δημιουργών του. Και ήταν το 1967 όταν κυκλοφόρησε από την ODΕON το πρώτο LP με 12 τραγούδια με τίτλο «Μάρκος Βαμβακάρης 40 χρόνια…». Εκεί και μια «εξομολόγηση» του Μάρκου: «Σαράντα ολόκληρα χρόνια πέρασαν από τότε που τραγούδησα για πρώτη φορά με το γλυκό μπουζούκι μου μπροστά στο χωνί του φωνογράφου. Και πέρασαν όμορφες εποχές, κι ήρθαν άσχημες, που ο Μάρκος μπήκε παραπονούμενος στο περιθώριο.
Εγώ όμως όλο κι έφτιαχνα στιχάκια και μουσικές. Ελεγα: Κάλλιο, Μάρκο, να ζήσεις όρθιος, ζωντανός, μ’ ένα τραγούδι στο στόμα. Σήμερα, μετά από σαράντα χρόνια, μου ζήτησαν να τους δώσω τα τραγούδια μου τα ωραιότερα. Ηταν σαν βάλσαμο στην πικραμένη και πονεμένη ψυχή του Μάρκου». Μεταξύ των ερμηνευτών του δίσκου: Ευάγγελος Περπινιάδης, Πρόδρομος Τσαουσάκης, Δημήτρης Ευσταθίου, αλλά και ο ίδιος ο Μάρκος («Μια γαλανομάτα»).
Εκτοτε τα τραγούδια του Βαμβακάρη (και των άλλων ομοτέχνων του) έχουν αγαπηθεί και ερμηνευτεί από επιφανείς και μη τραγουδιστές, και κυρίως από το ευρύτερο κοινό όλων των τάξεων και των ηλικιών.
στο πλαίσιο
Ευτυχώς που γεννήθηκα σε ορεινό χωριό, που, όντας στρατευμένος, υπηρέτησα στα ραντάρ της Πάρνηθας, βρέθηκα για κάποια χρόνια σε μια βόρεια χώρα -σε εποχές και τόπους δηλαδή με βαρύ χειμώνα- ώστε να αντέξω τη λευκή λαίλαπα που ενέσκηψε την περασμένη εβδομάδα και ήρθε να προστεθεί στα δεινά αυτού του τόπου.
Και ξανά: Μόνη παρηγοριά, τα όσα τράβηξαν (και εξακολουθούν) συνάνθρωποί μας άνεργοι, άστεγοι, θαλασσοδαρμένοι, εγκλωβισμένοι, ανάπηροι και γενικά πάσχοντες, με κρατούντες οι οποίοι το μόνο που ξέρουν να προβάλλουν -όταν…- είναι τα όσα -τάχα- πράττουν για το καλό του τόπου. Αν κάτι δεν πάει καλά, συγγνώμη, αλλά φταίνε οι άλλοι - κι έτσι ξοφλάνε…
Πέρασαν κάποιες ημέρες, αλλά να χαιρετιστεί και από την παρούσα στήλη η ενίσχυση της οπλικής μας μηχανής με έξι αεριωθούμενα, που, υπό τις ευλογίες και της Εκκλησίας, πέταξαν πάνω από τους αθηναϊκούς αιθέρες. Προμηθευτές –με το αζημίωτο εννοείται– φίλοι και σύμμαχοι, που κατανοούν τον κίνδυνο που διατρέχουμε από τον απέναντι -επίσης τάχα- σύμμαχο και φίλο. Ολα για τον τζίρο…
Δεν είναι βέβαια το καλύτερο να είσαι έγκλειστος και να μην μπορείς να επικοινωνήσεις ούτε καν με το τηλέφωνο, καθώς όλα πλέον εξαρτώνται από το ρεύμα. Ηρωες οι αντέχοντες, οι βοηθούντες, οι καταγράφοντες, συμπεριλαμβανομένων και των συναδέλφων (κάποιων κοριτσιών κυρίως), που ολημερίζουν, προκειμένου να ενημερώσουν, για λίγα δευτερόλεπτα, κοινό και κυβερνώντες – στον βαθμό βέβαια που δεν θίγεται η… ειδυλλιακή εκτίμηση των δεύτερων..
ΚΑΙ… «Δεν είναι αυτό που νομίζεις…» «Δεν είναι αυτό που νομίζω – είναι αυτό που ζω…».
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας