«Τα απόρθητα κάστρα/δεν πέφτουν απέξω»...

Τα ξημερώματα της 21ης Απριλίου 1967, αστυνομικοί της Ασφάλειας ξύπνησαν και συνέλαβαν τον παλιό αγωνιστή της Αριστεράς Κώστα Ξυνοτρούλια, στο πλαίσιο, προφανώς, της «συγκομιδής» ανθρώπων που θα εναντιώνονταν στο πραξικόπημα, που είχε εκδηλωθεί. Η γυναίκα που φρόντιζε το σπίτι, και να το αντιλήφθηκε, προφανώς δεν έδωσε σημασία, επειδή ήταν κάτι που συνέβαινε τακτικά. Εγινε αντιληπτό λίγο αργότερα, όταν τα αστυνομικά όργανα επέστρεψαν και συνέλαβαν κάποιον άλλο, που δεν ήταν παρά ο γιος του μπάρμπα Κώστα, ο ποιητής (αριστερών κι αυτός φρονημάτων), γνωστός με το ψευδώνυμο Γιάννης Νεγρεπόντης. Και στη συνέχεια, εξόριστος για τρία χρόνια στη Λέρο (Παρθένι), όπου απελευθερώνεται, όπως ο πατέρας του, σε κάποια από τα «ανοίγματα» της χούντας.

Φυλάττειν...

Στα χρόνια της εξορίας ήταν που έγραψε και το ποιητικό του έργο «Φυλάττειν Θερμοπύλες», που μελοποίησε ο Χρήστος Λεοντής. Εργο με σαφές αντιδικτατορικό περιεχόμενο, που αρχικά κυκλοφόρησε, με εξώφυλλο του χαράκτη Α. Τάσσου –εδώ και στο εξωτερικό- από χέρι σε χέρι. Εκεί και οι στίχοι:

«Πολλά μας βρήκαν / και τα χειρότερα / απ’ τα μέσα. / Τ’ απόρθητα κάστρα / τα μεγάλα / ποτέ δεν πέφτουν απέξω. / Το λάλον ύδωρ / απερίσκεπτα / αφήσαμε να χαθεί»...

Ποιητής, πάνω απ’ όλα, ο Γιάννης Νεγρεπόντης, καταπιάστηκε και διακρίθηκε σε όλα τα είδη του γραπτού λόγου: ποίηση, πεζογραφία, θέατρο, τραγούδι, σατιρικό ευθυμογράφημα, χρονογράφημα, ραδιοφωνικό σχόλιο, παιδικά, κριτική βιβλίου (μεταξύ άλλων και στην εφημερίδα «Δημοκρατική Αλλαγή», όπου και γνωριστήκαμε).

Από οικογένεια αριστερών, τάχτηκε νέος στην ιδεολογία που ευαγγελίζεται μια δικαιότερη και ανθρωπινότερη ζωή, διατηρώντας ωστόσο μια κριτική στάση, που συχνά τον έκανε δυσάρεστο στις κατεστημένες ηγεσίες. Από τους πρωτοπόρους της «πολιτιστικής επανάστασης» της δεκαετίας του ’60, έγινε ευρύτερα γνωστός και αγαπητός για τους στίχους των τραγουδιών «Το ακορντεόν» (που τελειώνει με το σύνθημα «δεν θα περάσει ο φασισμός») και «Τρίτος παγκόσμιος», που μελοποίησε ο Μάνος Λοΐζος. Ο ίδιος συνθέτης μελοποίησε και τα αντιρατσιστικά «Νέγρικα», με τη φωνή της Μαρίας Φαραντούρη – όλα απαγορευμένα στη δικτατορία, αλλά διαδιδόμενα από στόμα σε στόμα στις μπουάτ της Πλάκας. Η ικανότητα του Νεγρεπόντη να περνάει μηνύματα, χωρίς να είναι κραυγαλέος, καταφάνηκε με τα -πολυτραγουδισμένα επίσης- «Μικροαστικά» και τα «Μαθήματα πολιτικής οικονομίας», που μελοποίησε ο Λουκιανός Κηλαηδόνης.

Γεννημένος το 1930 στη Λάρισα, μετακόμισε σε μικρή ηλικία οικογενειακώς στην Αθήνα. Σπούδασε Ιστορία – Αρχαιολογία στο Πανεπιστήμιο, χωρίς να τα αξιοποιήσει επαγγελματικά, όπως και τις σπουδές του στη Δραματική Σχολή του Ωδείου Αθηνών, με καθηγητές τον Δημήτρη Ροντήρη και τον Αιμίλιο Βεάκη.

Πλήθος έργων

Πρώτη του εμφάνιση στα γράμματα το 1949 μ’ ένα διήγημα στο περιοδικό «Ελληνική Δημιουργία», που εξέδιδε ο Σπύρος Μελάς, με το ψευδώνυμο Γιάννης Νικολάου. Ακολουθεί το 1949 η πρώτη του ποιητική συλλογή «Πρόσωπα και χώρος», που υπογράφει με το ψευδώνυμο με το οποίο έγινε ευρύτερα γνωστός. Και στη συνέχεια ένα πλήθος έργων – και ποιο να πρωτοαναφερθεί. Ηταν παντρεμένος με τη γλύπτρια και ζωγράφο Αργυρώ Καρύμπακα.

«Δεν πιστεύω ότι ή σταματάει η ζωή ή, τουλάχιστον, παίρνει την κάτω βόλτα με τη δική μας ηλικιακή κάμψη. Το ότι εγώ φθείρομαι δεν σημαίνει ότι φθείρεται και το φαινόμενο της ζωής», έλεγε σε συνέντευξη («Ελευθεροτυπία», 12 Ιανουαρίου 1980), εκτιμώντας προφανώς ότι κάποτε θα ερχόταν και η δική του ηλικιακή κάμψη. Μόνο που δεν υποψιαζόταν ότι θα συνέβαινε πρόωρα. Στις 22 Σεπτεμβρίου 1991 (πριν από 30 χρόνια) έφυγε από τη ζωή, χτυπημένος από επιθετικό καρκίνο, στα 61 του.

Στο πλαίσιο

Τον Σεπτέμβριο του 1991 (πριν 30 χρόνια) επί κυβερνήσεως Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, επτά εκδότες και διευθυντές αθηναϊκών εφημερίδων συλλαμβάνονταν και κλείνονταν στις φυλακές Κορυδαλλού, επειδή δημοσίευσαν προκήρυξη της οργάνωσης «17Ν», που απαγόρευε με νόμο η ίδια κυβέρνηση, υποθέτοντας προφανώς ότι έτσι θα ανακόπτονταν η δραστηριότητά της. Επρόκειτο για τους Σεραφείμ Φυντανίδη, Δημήτρη Μαρούδα, Κώστα Παπαϊωάννου, Σπύρο Καρατζαφέρη, Χρήστο Θεοχαράτο, Κώστα Γερονικολό και Κώστα Κοντοπάνο.

Η αυτόφωρη ποινή που τους επιβλήθηκε ήταν (εξαγοράσιμη) από 5 – 10 μήνες φυλακή. Οι κατηγορούμενοι αρνήθηκαν να ασκήσουν έφεση, ενώ ανακοινώσεις αντιπολιτευόμενων κομμάτων, σωματείων Τύπου και πλήθος οργανώσεων τους συμπαραστέκονταν.

Στο πλαίσιο των συμπαραστάσεων, οργανώθηκε από την «Ελευθεροτυπία» συναυλία έξω από τις φυλακές, με την πρόθυμη συμμετοχή των Γιώργου Νταλάρα (μεταξύ των τραγουδιών και το γνωστό «Οι ελεύθεροι κι ωραίοι ζουν σε κάποιες φυλακές»...) Μαρίας Φαραντούρη, Θάνου Μικρούτσικου και Λουκιανού Κηλαηδόνη. Απ’ έξω το κοινό, και μέσα, πίσω από τα κάγκελα, οι κάθε είδους έγκλειστοι, να τραγουδάνε κι αυτοί, με τη δύναμη που έχει το τραγούδι να ενώνει. Από την ίδια εφημερίδα, και η οργάνωση ημερίδας στην κεντρική αίθουσα εκδηλώσεων της ΕΣΗΕΑ με θέμα τη λογοκρισία.

Τελικά ο εγκλεισμός στις φυλακές των συγκεκριμένων εκδοτών και των δημοσιογράφων κράτησε 13 ημέρες. Οι ποινές τους εξαγοράστηκαν από τα δημοσιογραφικά σωματεία, ο τυποκτόνος νόμος καταργήθηκε, έπειτα από την κατακραυγή από την ίδια κυβέρνηση. Κι ας προστεθεί ότι τον καιρό που στην Ελλάδα απαγορευόταν η δημοσίευση προκηρύξεων του είδους αυτού, δημοσιεύονταν ελεύθερα στο εξωτερικό και ειδικότερα στη γαλλική Libération.

KAI... Κακοπερνάμε βέβαια, αλλά γνωριζόμαστε καλύτερα – όσοι αντέξουμε…

[email protected]