Μια ημέρα στο Καράκας… όλη σου η ζωή

Μια βόλτα στους δρόμους της πρωτεύουσας του Καράκας αρκεί για να καταρρίψεις δεκάδες μύθους των δυτικών μέσων ενημέρωσης, αλλά και να γεμίσεις το κεφάλι σου με χιλιάδες αντιφάσεις που σχηματίζουν το πρόσωπο της σύγχρονης Βενεζουέλας

[Αποστολή Βενεζουέλα]

«Σεξ κάνεις;» ήταν η πρώτη μου ερώτηση στον Ραμόν, τον άνθρωπο που ανέλαβε να με ξεναγήσει στους δύσκολους δρόμους του Καράκας. Η απορία χαράχτηκε στο πρόσωπό του και παρέμεινε εκεί όσο συνέχιζα να του θέτω περίεργες ερωτήσεις για τη χώρα του Τσάβες και του Μαδούρο.

Κατά τη διάρκεια της πτήσης για τη Βενεζουέλα, είχα διαβάσει στην Washington Post ότι οι Βενεζουελάνοι κόβουν σταδιακά το σεξ καθώς δεν υπάρχουν προφυλακτικά στην αγορά. «Μη φοβάσαι -μου απάντησε- αυτό είναι το τελευταίο πράγμα που θα μας λείψει».

Η αλήθεια, όπως μου εξήγησε, είναι ότι η αύξηση στην τιμή των εισαγόμενων προφυλακτικών έχει καταστήσει τις ασφαλείς ερωτικές συνευρέσεις ελαφρώς ακριβό «σπορ» για πολλούς. Από αυτό το σημείο όμως μέχρι να υποστηρίξεις ότι οι Βενεζουελάνοι κόβουν και το σεξ λόγω του Μαδούρο υπάρχει μια κολοσσιαία απόσταση.

Σύμφωνα με τα υπόλοιπα άρθρα που είχα διαβάσει στον δυτικό Τύπο, από τη στιγμή που θα έφτανα στο Καράκας θα αναζητούσα με αγωνία την τροφή μου σε άδεια ράφια σούπερ μάρκετ, θα εκλιπαρούσα για λίγο χαρτί υγείας και φυσικά θα έπεφτα θύμα απαγωγής. Ο συνοδός μου με θεωρούσε ήδη ηλίθιο και για να μου αποδείξει πόσο διαφορετική είναι η πραγματικότητα από την προπαγάνδα, μου πρότεινε να αφήσουμε το νοικιασμένο αυτοκίνητο και να μετακινηθούμε με το μετρό.

Αντί για μια κάθοδο στον Αδη, συνάντησα ένα σύγχρονο δίκτυο μεταφορών (λίγο πιο βρόμικο αλλά και πολύ πιο αποτελεσματικό από όσες χώρες έχω επισκεφθεί στη Νότια Αμερική).

Το μόνο σοκ ήταν η τιμή του εισιτηρίου στα 4 μπολίβαρ (0,00003 ευρώ στη μαύρη αγορά συναλλάγματος) που καθιστά τις μετακινήσεις πρακτικά δωρεάν, ακόμη και για τον φτωχότερο Βενεζουελάνο. Παρ' όλα αυτά οι αρχές αφήνουν πάντα ανοιχτή μία από τις πόρτες ασφαλείας για όποιον δεν θέλει να πληρώσει ούτε αυτό το αντίτιμο.

Παρεμπιπτόντως, με λίγο περισσότερα χρήματα (περίπου έξι μπολίβαρ) αγοράζεις και ένα λίτρο βενζίνη, γεγονός που σου επιτρέπει να μετακινείσαι για μήνες πληρώνοντας λιγότερα από όσο θα σου κόστιζε ένα μπουκαλάκι νερό.

Το μετρό μάς αφήνει δίπλα στην είσοδο του τελεφερίκ που έφτιαξε ο Τσάβες για να συνδέει τα μπάριος (τη βενεζουελάνικη εκδοχή της βραζιλιάνικης φαβέλας) με το κέντρο της πόλης. Από το υψηλότερο σημείο της διαδρομής, οι φτωχογειτονιές μοιάζουν με έναν παγετώνα, ο οποίος σχηματίστηκε στο πέρασμα των αιώνων και δεν φαίνεται ότι θα μπορούσε να λιώσει με οποιοδήποτε οικονομικό σύστημα.

Στα σχεδόν 20 χρόνια της διακυβέρνησης Τσάβες και Μαδούρο, οι συνθήκες διαβίωσης βελτιώθηκαν αισθητά για εκατομμύρια κατοίκους των μπάριος και παραμένουν καλύτερες από το παρελθόν, παρά την οικονομική κατάρρευση που επήλθε από την πτώση της τιμής του πετρελαίου και το δολοφονικό εμπάργκο των Ηνωμένων Πολιτειών. Για να λιώσουν όμως οι «πάγοι» θα απαιτούνταν μια αληθινή επανάσταση και όχι απλώς μια γενναία αναδιανομή εισοδήματος.

Η επιστροφή στο κέντρο της πόλης μάς φέρνει αντιμέτωπους με τις τεράστιες ουρές έξω από τα ATM των τραπεζών. Εκατοντάδες άνθρωποι περιμένουν για να τραβήξουν μερικές χιλιάδες μπολίβαρ (συνήθως λιγότερα από ένα δολάριο). Τα χαρτονομίσματα και όχι τα τρόφιμα είναι το δυσεύρετο προϊόν της Βενεζουέλας, καθώς ο πληθωρισμός καλπάζει σε δυσθεώρητα ύψη. Ακόμη και για το παραδοσιακό «βρόμικο», στις καντίνες του Καράκας θα χρειαστείς μια τοπική πιστωτική κάρτα.

Παρά το γεγονός, όμως, ότι οι συνθήκες διαβίωσης έχουν επιδεινωθεί, η φτώχεια δεν αυξάνεται με τους ρυθμούς του πληθωρισμού, όπως συνέβαινε πριν από τον Τσάβες.

Το μεσημέρι η οικονομολόγος Πασκουαλίνα Κούρτσιο μού δείχνει ένα γράφημα που αποδεικνύει ότι η φτώχεια παραμένει σε σχετικά σταθερά επίπεδα (χάρη σε συνεχείς αυξήσεις των μισθών και άλλα μέτρα αναδιανομής εισοδήματος), τη στιγμή που ο πληθωρισμός ανεβαίνει με μια σχεδόν κατακόρυφη γραμμή προς τον ουρανό.

Στο επόμενο γράφημα η Κούρτσιο μού εξηγεί πως οι μεγαλύτερες ελλείψεις τροφίμων παρατηρούνται «συμπτωματικά» πριν από κάθε εκλογική αναμέτρηση – ακόμη μια απόδειξη, όπως λέει, του ανηλεούς οικονομικού πολέμου που έχει κηρύξει στη χώρα η δεξιά αντιπολίτευση με τη βοήθεια των ΗΠΑ αλλά και της Ε.Ε.

Τα γραφήματα βέβαια εξηγούν αλλά δεν λύνουν το πρόβλημα της έλλειψης χαρτονομισμάτων στη Βενεζουέλα, γεγονός που οδηγεί ουκ ολίγους στην παραγωγή κρυπτονομισμάτων, όπως το bitcoin.

Το ίδιο βράδυ επισκέπτομαι ένα από τα ακριβότερα προάστια του Καράκας για να συναντήσω έναν από τους ανθρώπους που στήνουν τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές με τους οποίους εκατοντάδες Βενεζουελάνοι παράγουν τα κρυπτονομίσματα. Δίνουμε ραντεβού δίπλα στις εργατικές κατοικίες που έχτισε ο Τσάβες (πιθανότατα για να τη «σπάσει» στους εύπορους κατοίκους της περιοχής) και μου εξηγεί πως με μια επένδυση 1.500 δολαρίων σε εξοπλισμό μπορείς να εξασφαλίσεις ένα διόλου ευκαταφρόνητο μηνιαίο εισόδημα.

Μικρή λεπτομέρεια… η Βενεζουέλα είναι η καλύτερη χώρα στον κόσμο για την παραγωγή κρυπτονομισμάτων καθώς η τεράστια ποσότητα ηλεκτρισμού που απαιτείται, προσφέρεται από το κράτος σχεδόν δωρεάν, όπως το πετρέλαιο και οι μετακινήσεις.

Αναρωτιέμαι εάν υπάρχει έστω και μια έκφανση της βενεζουελάνικης καθημερινότητας που να μη βυθίζεται σε δεκάδες αντιφάσεις. Θα χρειάζονταν τόμοι βιβλίων για να ξύσεις την επιφάνεια. Ή ίσως ένα μεγάλο ντοκιμαντέρ…

 Διαβάστε
 The Visible Hand of the Market: Economic Warfare in Venezuela

Εξαιρετικός οδηγός για την κατανόηση των πραγματικών αιτιών της οικονομικής κρίσης στη Βενεζουέλα από την οικονομολόγο Πασκουαλίνα Κούρτσιο. Δωρεάν διαθέσιμο στο ίντερνετ.