Η Σερένα Μπoρτόνε είναι μια ασυμβίβαστη δημοσιογράφος που θεωρεί πως το «να υψώνεις το ανάστημά σου δεν είναι κάτι προαιρετικό, αλλά αναγκαίο». Αυτό έκανε όταν λογόκριναν την εκπομπή της στην ιταλική δημόσια ραδιοτηλεόραση RAI, στάση που της έχει στοιχίσει μια πειθαρχική διαδικασία εναντίον της και την μήνιν της Ιταλίδας πρωθυπουργού Τζόρτζια Μελόνι. Η περιπέτεια της Μπορτόνε και το κίνημα διαμαρτυριών των δημοσιογράφων της RAI, που μετά την πρωτοφανή απεργία της 6ης Μαΐου κινητοποιούνται ξανά σήμερα κατά της λογοκρισίας και του ασφυκτικού ελέγχου που ασκεί η κυβέρνηση, αποτελούν τη λυδία λίθο για την ελευθερία του λόγου και τη δημοκρατία στην Ιταλία.
Ποια είναι
Μεγαλωμένη σε μια οικογένεια Καθολικών δημοκρατών, εθελόντρια ως νέα σε οργανώσεις αρωγής παιδιών ευάλωτων οικογενειών, δημοσιογράφος από τα 18 της, αριστερή, φεμινίστρια, ελεύθερη και αντιφασίστρια (γιατί όπως έλεγε στην Corriere della Sera, «μόνο ως αντιφασιστής μπορεί να είναι κάποιος ελεύθερος άνθρωπος»), η Μπορτόνε είναι γνωστή παρουσιάστρια πολιτικών εκπομπών που δεν χαρίζεται στους συνομιλητές της: «Πιστεύω πως σε μια πολιτική εκπομπή είναι απαραίτητο να ελέγχεις την εξουσία: η οικειότητα με τους πολιτικούς δεν λειτουργεί. Είμαι αυστηρή ως πολιτική ρεπόρτερ».
Αυτό έκανε και τώρα στην εκπομπή της Ché Sará όπου είχε κληθεί ο βραβευμένος συγγραφέας και βιογράφος του Μουσολίνι, Αντόνιο Σκουράτι, για να διαβάσει έναν μονόλογό του για την επέτειο της 25ης Απριλίου, Ημέρας Απελευθέρωσης της Ιταλίας από τον φασισμό. Σε αυτό το κείμενο ο Σκουράτι επέκρινε τη Μελόνι, κατηγορώντας την ότι κληρονόμησε τη φασιστική κουλτούρα, χαρακτηρίζοντας το κόμμα της Αδέλφια της Ιταλίας «μεταφασιστική ηγετική ομάδα» και καταγγέλλοντας την κυβέρνησή της ότι θέλει να «ξαναγράψει την Ιστορία» και να αποκαθηλώσει την Αντίσταση και τον αντιφασισμό.
Οταν η διεύθυνση διάβασε το κείμενο, αμέσως ακύρωσε τη σύμβασή του με την εκπομπή με αποτέλεσμα να μην μπορέσει να συμμετάσχει. Οπως έγραψε η Μπορτόνε σε μήνυμά της στο instagram, «με απογοήτευση και εντελώς τυχαία έμαθα πως το συμβόλαιο του Σκουράτι είχε ακυρωθεί», χωρίς ποτέ να της δοθούν εύλογες εξηγήσεις. Την επομένη η Μπορτόνε είχε την τόλμη και την επαγγελματική ευσυνειδησία να διαβάσει η ίδια στην εκπομπή της τον μονόλογο του «κομμένου» προσκεκλημένου της.
Η λογοκρισία του αντιφασιστικού κειμένου ήταν η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι και ξεκίνησαν οι κινητοποιήσεις των εργαζομένων στη RAI την 6η Μαΐου. Την επομένη της απεργίας, η ηγεσία της RAI «θυμήθηκε» την ανάρτηση της Μπορτόνε και με αφορμή αυτήν ανακοίνωσε πως ξεκινά διοικητική πειθαρχική έρευνα εναντίον της υποστηρίζοντας πως «δεν επρόκειτο για λογοκρισία, οι λόγοι ήταν καθαρά οικονομικοί».
Από την άφιξή της στην πρωθυπουργία, τον Οκτώβριο του 2022, η Μελόνι έθεσε ως προτεραιότητά της να ορίσει την ατζέντα των μίντια και να ελέγξει όσα λένε για την κυβέρνησή της, φιμώνοντας κάθε κριτική και αντίθετη άποψη. Αλλωστε, η κυβέρνηση συνασπισμού των Αδελφών της Ιταλίας με τη Λέγκα και τη Φόρτσα Ιτάλια θεωρεί την ιδεολογική συγγένεια προϋπόθεση για την ανάληψη θέσεων ευθύνης στα δημόσια ΜΜΕ και μέσω αυτών αποπειράται να ελέγξει το περιεχόμενο των ειδήσεων.
Είναι ενδεικτικό πως όταν ο Ρομπέρτο Σέρζιο -ο άνθρωπος που ζήτησε την έρευνα κατά της Μπορτόνε- ανέλαβε διευθύνων σύμβουλος της RAI, έστειλε γράμμα στους δημοσιογράφους τονίζοντας πως πρέπει να δημιουργήσουν ένα νέο storytelling για το έθνος: δηλαδή ένα νέο αφήγημα για το πώς πρέπει να ειπωθεί η ιστορία της Ιταλίας και του κόσμου που να ταιριάζει στα ιδεολογικά κριτήρια της Ακροδεξιάς. Για να το εξασφαλίσει ακόμη πιο πλατιά, πρόσφατα η κυβέρνηση ανακοίνωσε και την πιθανή πώληση της Agi, του δεύτερου πρακτορείου ειδήσεων της χώρας, στον βουλευτή Αντόνιο Αντζελούτσι της Λέγκας: έναν επιχειρηματία του τομέα της Υγείας που επιπλέον διαθέτει εκδοτικό όμιλο με τρεις εφημερίδες ανάμεσα στα άλλα μίντια.
«Σήμερα η δημόσια τηλεόραση και η δημόσια ενημέρωση κυριαρχούνται από το αφήγημα της Ακροδεξιάς, έχουν μεταμορφωθεί σε Telemeloni [...] και συναντάμε τη λογοκρισία καθημερινά», έλεγε στην El País εκ μέρους της Usigrai, του συνδικάτου των δημοσιογράφων της RAI, η δημοσιογράφος Ενρίκα Αγκοστίνι, την οποία απομάκρυναν από το πολιτικό ρεπορτάζ γιατί δεν τους άρεσαν σχόλιά της για κυβερνητικές πολιτικές. «Ελέγχουν τις λέξεις που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε στα κομμάτια μας. Αλλοι αποσύρουν την υπογραφή τους από αυτά γιατί είναι σκέτη προπαγάνδα. Και κάποιοι από εμάς δεν μπορούμε πια να γράφουμε για τη Δεξιά. Ποτέ δεν είχαμε ζήσει μια τέτοια κατάσταση, ούτε καν στα χρόνια του Μπερλουσκόνι».
Ακόμα και τότε, όταν ο ιδιοκτήτης της Mediaset αποδύθηκε σε πραγματική μάχη για να ελέγξει την ενημέρωση, εξακολουθούσε να ισχύει ο ιστορικός διαμοιρασμός των σταθμών ανάμεσα στα κόμματα, καρπός συμφωνίας του Χριστιανοδημοκρατικού με το Κομμουνιστικό Κόμμα. Αλλά τώρα δεν υπάρχει καμιά ισορροπία ούτε πλουραλισμός, καταγγέλλει το συνδικάτο.
Κυβερνητικό όργανο
«Αυτή η RAI δεν είναι πλέον μια δημόσια υπηρεσία, μετατρέπεται σε μεγάφωνο της κυβέρνησης», δήλωσε η επικεφαλής του Δημοκρατικού Κόμματος, Ελι Σλάιν. Πιο δριμύς ο βουλευτής Αντζελο Μπονέλι, των Πράσινων και Αριστεράς, που κατήγγειλε πως «η υπόθεση της Μπορτόνε είναι ένα σαφές μήνυμα προς τους δημοσιογράφους που θέλουν να ασκούν ελεύθερα το λειτούργημά τους. Μπαίνουμε σε μια φάση πολύ σκοτεινή για τη δημοκρατία».
Είναι απέναντι σε αυτή την ασφυκτική πίεση και λογοκρισία που διαμαρτύρονται και στις σημερινές τους κινητοποιήσεις οι δημοσιογράφοι της RAI. Γιατί «αυτό που συμβαίνει είναι πως βήμα το βήμα αρχίζουν και ελέγχουν τα πάντα», σχολίασε ο συγγραφέας και δημοσιογράφος Ρομπέρτο Σαβιάνο, που οι έρευνές του για την Καμόρα (ιδίως στο βιβλίο «Γόμορρα», εκδ. Πατάκη) τού έφεραν θανάσιμες απειλές και από το 2006 ζει υπό αστυνομική προστασία. Η εκπομπή του Σαβιάνο στη RAI, όπου είχε ασκήσει κριτική στην κυβέρνηση της Μελόνι, κόπηκε πέρσι.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας