Στο τρίτο κατά σειρά αλλά και πιο πρόσφατο έργο του διεισδυτικού Ιβάν Βιριπάγεφ «Απόρρητο, Νέα Τάξη Πραγμάτων», που ανεβαίνει φέτος σε ελληνική σκηνή, μετά το «Οξυγόνο» που σκηνοθέτησε ο Γιώργος Κουτλής (Στέγη) και το «Συνέδριο για το Ιράν» που σκηνοθετεί ο Χρήστος Θεοδωρίδης (Θέατρο Πορεία), ο Ρώσος συγγραφέας, που διώκεται από την πατρίδα του και πολιτογραφήθηκε Πολωνός, καταφέρνει να ανατρέψει τους εφησυχασμούς μας με την πυξίδα του να δείχνει σταθερά προς την ελευθερία του ανθρώπου.
Αυτή τη φορά αντιπαραβάλλει την αφρόκρεμα της επιστημονικής κοινότητας, μια ψυχοθεραπεύτρια (την υποδύεται η Ταμίλα Κουλίεβα που υπογράφει και τη σκηνοθεσία), έναν νευροεπιστήμονα (Χρήστο Στέργιογλου) και μία βιολόγο (Μαρία Κιμούλη), με την Τεχνητή Νοημοσύνη, στην οποία επί σκηνής «Τζένη Καρεζη» δανείζουν τη βιντεοσκοπημένη μορφή και φωνή τους δύο γνωστοί, τηλεοπτικοί δημοσιογράφοι, η Ελλη Στάη και ο Παύλος Τσίμας.
Οι επιστήμονες, μαθαίνουμε, παίρνουν μέρος, με αδρή αμοιβή, σε μια έρευνα όπου τις ερωτήσεις θέτουν τα (ro)bots της Τ.Ν. με την ανθρώπινη μορφή. Τις οθόνες όπου εμφανίζονται τα bots περιβάλλει ένας τοίχος που θυμίζει θραύσματα από καθρέφτη: αντανακλά το άτομο που κάθε φορά παίρνει θέση στη γυμνή και υποφωτισμένη σκηνή, μόνο, για να απαντήσει τις ερωτήσεις τους. Η αντανάκλαση του ανθρώπου, ο άνθρωπος και η οθόνη με το bot.
Τα θέματα που θίγονται αφορούν τα φλέγοντα ερωτήματα για την πορεία του πλανήτη: η κλιματική αλλαγή, η σεξουαλική απελευθέρωση, η αποδοχή της διαφορετικότητας, η αναγνώριση νέων κοινωνικών προτύπων, ο ρόλος της τεχνητής νοημοσύνης αλλά και ερωτήματα για τις ερωτικές και συζυγικές σχέσεις των συνεντευξιαζόμενων, άκρως προσωπικές και απόρρητες. Σε αυτή την απόκοσμη και ανησυχητική ατμόσφαιρα με τις άβολες ερωτήσεις αποκαλύπτεται όλη η ζωή τους, ερήμην τους, στους θεατές: από την αναζήτηση του νοήματος της ύπαρξης μέχρι τις πολιτικές τους θέσεις και τα ψέματα που διατρέχουν την προσωπική τους ζωή, φανερώνοντας τις συμβάσεις που τους εμποδίζουν από το να έχουν τη ζωή που επιλέγουν.
Η Τ.Ν. τους βάζει ενώπιον του εαυτού τους, της εικόνας που έχουν με τις πιο μύχιες πτυχές τους που συνθέτουν αυτό που πραγματικά είναι. Φανερώνεται ότι η τροφή πληροφοριών που δίνουμε στην Τ.Ν. την καθιστά ικανή να γνωρίζει για μας περισσότερα από όσα, ίσως, γνωρίζουν οι οικείοι μας. Από τις ερωτήσεις της Τ.Ν. όμως αναδύεται κάτι ακόμη πιο ανησυχητικό, για τη στόχευσή της: στο πλαίσιο της ορθολογικής σκέψης, χωρίς ηθικές αναστολές, γιατί να μην αφαιρέσουμε από τον πλανήτη τον πλεονάζοντα ανθρώπινο πληθυσμό ώστε, λύνοντας το θέμα του υπερπληθυσμού, να απαλύνουμε τις συνέπειες της κλιματικής κρίσης; Σχεδόν έρμαιά της, οι επιστήμονες εξομολογούνται τα πάντα στην Τ.Ν. και μπροστά στο κοινό.
Ο Χρήστος Στέργιογλου έχει τις ίδιες ερωτήσεις με εμάς για το έργο και κυρίως για τις προεκτάσεις της τεχνολογίας που καλούν σε επαγρύπνηση. Μας μίλησε για τη συνάντηση του θιάσου με τον συγγραφέα, που επικαιροποίησε το έργο εν όψει της παράστασής τους, και για τις εσωτερικές συγκρούσεις των πρωταγωνιστών ανάμεσα σε όσα πιστεύουν και σε όσα αντέχουν να δηλώσουν.
«Δημιουργήσαμε αυτόν τον εφιάλτη πάνω στη Γη», μας λέει για την κλιματική κρίση και μοιράζεται μαζί μας το σημείο στο οποίο ταυτίζεται με τον ρόλο του, όταν καλείται να πάρει θέση: «Δεν μπορώ να διαλέξω μόνο μια ποιότητα στους ανθρώπους. Οι άνθρωποι έχουν ένα σύνολο ποιοτήτων, “ο κάθε άνθρωπος είναι ένα σύστημα το οποίο όλοι μοιραζόμαστε κι όμως όλοι ζούμε σα να είμαστε αποσυνδεδεμένοι”. Αυτή η φράση, που λέω στο έργο, με αντιπροσωπεύει απόλυτα».
● Τι σας εξιτάρει σε αυτό το έργο;
Νομίζω ότι συνομιλεί με τους σύγχρονους προβληματισμούς σε ό,τι αφορά την Τ.Ν. Πρόκειται για ανοιχτά θέματα που δεν γνωρίζουμε πού μπορεί να φτάσουν και βάζει ερωτήματα για αυτήν την πορεία. Οταν συναντηθήκαμε με τον συγγραφέα, αισθάνθηκα μια συγγένεια μαζί του. Τοποθέτησε τη δράση του έργου στο έτος 2028 με την ελπίδα ότι έχουμε τον χρόνο να αλλάξουμε νοοτροπία, ώστε να μην έρθει η καταστροφή που όλους μας ανησυχεί.
● Πέρα από τις κοινωνικές ανησυχίες, το έργο θίγει και τις προσωπικές συγκρούσεις των ηρώων. Τι λέτε για αυτές;
Αυτό ήταν και το θέμα όταν μιλήσαμε με τον Βιριπάγεφ για το έργο του: οι σχέσεις των ανθρώπων. Το πώς λένε ψέματα ο ένας στον άλλο, πώς κρύβουν αλήθειες και μυστικά, πώς τελικά η Τ.Ν. ξέρει τα πάντα για μας και μπορεί να μας ελέγχει... Το έργο δεν μας δίνει και πολλές απαντήσεις, αλλά μας βάζει μπροστά σε δύσκολες και πολλές φορές απαράδεκτες ερωτήσεις σε μια προσπάθεια να εκμαιεύσει τις απαντήσεις που θέλει...
● Οπως για τη λύση με τον υπερπληθυσμό, δοκιμάζοντας τις αξίες μας;
Σαν να αναζητά μια επιβεβαίωση ώστε να υπάρχει μια δικαιολογία, δίνει μια κατεύθυνση. Η Τ.Ν. είναι και μια μεγάλη αγορά. Τα συμπεράσματα ανήκουν στους θεατές, όλα είναι ανοιχτά...
ℹ️ Θέατρο Τζένη Καρέζη (Ακαδημίας 3, Αθήνα) Πέμπτη 21.00, Σάββατο και Κυριακή 18.30 μέχρι 23/3. Εισιτήρια 15-23 ευρώ. Προπώληση more.com
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας