Αθήνα, 11°C
Αθήνα
Αραιές νεφώσεις
11°C
11.9° 9.0°
0 BF
91%
Θεσσαλονίκη
Ασθενείς βροχοπτώσεις
9°C
9.9° 8.2°
1 BF
92%
Πάτρα
Ελαφρές νεφώσεις
10°C
9.9° 9.4°
2 BF
86%
Ιωάννινα
Αραιές νεφώσεις
3°C
2.9° 2.9°
1 BF
100%
Αλεξανδρούπολη
Αυξημένες νεφώσεις
5°C
4.9° 4.9°
4 BF
93%
Βέροια
Αυξημένες νεφώσεις
8°C
8.2° 8.2°
1 BF
87%
Κοζάνη
Ασθενής ομίχλη
4°C
4.4° 4.4°
0 BF
100%
Αγρίνιο
Σποραδικές νεφώσεις
9°C
8.9° 8.9°
1 BF
89%
Ηράκλειο
Αραιές νεφώσεις
11°C
11.1° 10.8°
2 BF
82%
Μυτιλήνη
Αραιές νεφώσεις
13°C
13.2° 12.9°
2 BF
78%
Ερμούπολη
Σποραδικές νεφώσεις
13°C
13.4° 13.4°
0 BF
88%
Σκόπελος
Αραιές νεφώσεις
12°C
11.7° 11.7°
2 BF
87%
Κεφαλονιά
Σποραδικές νεφώσεις
10°C
9.9° 9.8°
2 BF
87%
Λάρισα
Αραιές νεφώσεις
8°C
7.9° 7.9°
0 BF
100%
Λαμία
Αυξημένες νεφώσεις
10°C
11.2° 9.5°
1 BF
91%
Ρόδος
Σποραδικές νεφώσεις
16°C
16.0° 14.8°
3 BF
73%
Χαλκίδα
Αραιές νεφώσεις
10°C
9.8° 9.4°
0 BF
93%
Καβάλα
Αραιές νεφώσεις
7°C
6.6° 5.3°
3 BF
92%
Κατερίνη
Αυξημένες νεφώσεις
7°C
7.0° 7.0°
1 BF
89%
Καστοριά
Αραιές νεφώσεις
6°C
6.3° 6.3°
0 BF
95%
ΜΕΝΟΥ
Δευτέρα, 17 Φεβρουαρίου, 2025
parastasi-leoforeio o pothos
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
«Λεωφορείο ο Πόθος - Θέατρο Προσκήνιο

Ο πόνος πίσω από τον... πόθο του Ουίλιαμς

Ο Καραντζάς με το δικό του «Λεωφορείο» αλλάζει... διαδρομή στο τέρμα, αφού πρώτα έχει παραδώσει πρόσωπα γραμμικά, φτιαγμένα από «μυς, αίμα, δέρμα και κόκαλα», σαν τον Στάνλεϊ, ή πρόσωπα τεθλασμένα, όπως η Μπλανς, βγαλμένα από έναν κόσμο χάρτινων ψευδαισθήσεων, που για κακή τους τύχη καλούνται να επιβιώσουν ανάμεσα στην πρέσα και στον κόφτη.

Τελικά το σημαντικό στη σκηνοθεσία ενός κλασικού έργου είναι να σε κάνει να το δεις σαν για πρώτη φορά… Και το άλλο, το ακόμα σημαντικότερο, να σε πείσει πως γράφτηκε μόλις χθες, ότι ο συγγραφέας του ανήκει στη γενιά σου, μιλάει στη γλώσσα σου, κάθεται στα δικά σου παγκάκια. Με όλο το νερό που κύλησε στο αυλάκι εδώ και έναν αιώνα, ο απώτερος μα και ανώτερος σκοπός του σκηνοθέτη δεν είναι άλλος παρά αυτός: να φέρει κοντά τον κόσμο του παλιού συγγραφέα με τρόπο που να τον κάνει όχι μόνο σύγχρονο, αλλά και γνώριμο.

Από τότε που ο Δημήτρης Καραντζάς βρήκε μια σταθερή στέγη και ανέλαβε τη διαχείριση του «Προσκηνίου» στην πλατεία Βάθη το βλέμμα του ωρίμασε και βάθυνε. Εχω δηλώσει πολλές φορές πως δύσκολα ένας σκηνοθέτης μπορεί να αναπτυχθεί όσο παραμένει πλάνης. Δεν είναι μόνο η εστία που του προσφέρει ασφάλεια. Είναι και η υποχρέωση που αναλαμβάνει να στηρίξει έναν χώρο, να αναπτύξει μια σχέση με το ακροατήριο, να μετατρέψει το θέατρό του σε χώρο συνάντησης καλλιτεχνών και θεατών. Και αυτό θέλει συμπαραστάτες. Σε αυτούς τους συμπαραστάτες ανήκουν οι κλασικοί συγγραφείς.

Και ιδού το αποτέλεσμα στον πεζόδρομο της Βάθη. Ενας Ουίλιαμς που στέκει γιγάντιος στην έξοδό μας από το θέατρο, μεγαλύτερος ακόμη κι από όσο τον φανταζόμασταν πριν μπούμε μέσα. Ο,τι και να προσδοκάς από το «Λεωφορείο», που θυμίζω πως έρχεται τυλιγμένο στην αχλή του μύθου, συνδεδεμένο με τον πλέον εμβληματικό αντρικό ρόλο της μεταπολεμικής μυθολογίας μας, όσο και να περιμένεις την παλιά σαγήνη, είναι αδύνατον να μην εκπλαγείς με την πελώρια έκτασή του μα και με τα δικά σου, τα ταπεινά όρια… Τα δικά μας εργαλεία, της «ανάλυσης», της «ερμηνείας», της «αποδόμησης», μοιάζουν άχρηστα μπροστά του –με την έννοια πως δεν προσφέρουν και πολλά περισσότερα από ό,τι θα κατανοούσαμε ούτως ή άλλως ακόμα και χωρίς αυτά, τα βαρύγδουπα.

Μια τραυματισμένη ψυχικά γυναίκα ζητάει καταφύγιο στην αδελφή και τον γαμπρό της. Από τη μια η αρχοντογεννημένη Μπλανς, από την άλλη ο άξεστος γαμπρός της Στάνλεϊ Κοβάλσκι. Και στη μέση η αδελφή τής Μπλανς, η Στέλλα, παραδομένη στα θέλγητρα του άντρα της και στη ζωική ενέργεια της τάξης του. Αν η Μπλανς ήταν πρόσωπο της λογοτεχνίας, θα μπορούσε ίσως να βρει μια θέση ανάλογη της Μποβαρί. Μα η Μπλανς δεν ανήκει στη λογοτεχνία –ανήκει στο θέατρο. Είναι υποχρεωμένη γι’ αυτό να περάσει από το καμίνι του αληθινού κόσμου: από τη σωματική παρακμή, τα ψυχικά τραύματα, από τον αλκοολισμό, την κοινωνική υποβάθμιση, από την οικονομική εξαθλίωση και, τέλος, να γνωρίσει τον βιασμό της από τον γαμπρό της –έτσι, επειδή προφανώς εκείνος δεν ξέρει να λύνει τις διαφορές του παρά με δύο τρόπους, το ξύλο και το σεξ.

Εδώ χωράνε βέβαια πολλά ακολουθώντας τη δική μας σημερινή ματιά. Να, εδώ λόγου χάρη αναφύεται το ζήτημα της αντρικής εξουσίας και πιο κει τα περιβόητα «έμφυλα ζητήματα». Λίγο παρακάτω, πιο θολά αυτό, κάτι που θυμίζει ταξική διαπάλη. Υπάρχουν αυτά θα έλεγες σαν αυτόματες ερμηνείες της δικής μας σύγχρονης πολιτιστικής «ανωτερότητας». Μα ποιος είπε ποτέ πως ο Ουίλιαμς παρέδωσε έναν κόσμο ικανό να δεχτεί «ερμηνείες»; Παρέδωσε στη θέση του πρόσωπα και μικρές αόρατες ιστορίες. Αυτό που μας παραδίδει τώρα και ο Καραντζάς με το δικό του «Λεωφορείο» και το αληθινό του όνομα, που ίσως να είναι «Πόνος». Πρόσωπα γραμμικά, φτιαγμένα από «μυς, αίμα, δέρμα και κόκαλα» σαν τον Στάνλεϊ ή πρόσωπα τεθλασμένα, όπως η Μπλανς, βγαλμένα από έναν κόσμο χάρτινων ψευδαισθήσεων που για κακή τους τύχη καλούνται να επιβιώσουν τώρα ανάμεσα στην πρέσα και τον κόφτη.

Εχει χρησιμοποιηθεί η νευρώδης και ήπια εκσυγχρονισμένη μετάφραση του Αντώνη Γαλέου. Το σκηνικό από τη Μαρία Πανουργιά είναι ένα κοντέινερ ανθρώπινων ψυχών, μοιρασμένο σε συνεχή δωμάτια χωρίς ιδιωτικότητα, μέχρι που ο ένας ρόλος να κυλήσει στον άλλο. Τα κοστούμια της Ιωάννας Τσάμη παίζουν σημαντικό ρόλο εδώ: από τη μια τα φτηνά ρούχα της λαϊκής τάξης, κι από την άλλη τα ακριβά μα παράταιρα ενδύματα της πρώην άρχουσας. Η μουσική του Γιώργου Ραμαντάνη, συχνά υπόκωφη, γεμίζει τα χάσματα και συμπληρώνει τα διάκενα. Και οι φωτισμοί του Δημήτρη Κασιμάτη δίνουν στο μικρό διαμέρισμα τις διαστάσεις ενός γαλαξία όπου συγκρούονται οι γρανιτένιοι μετεωρίτες με τα πεφταστέρια.

Στο κέντρο όλων λάμπει ασφαλώς η Μπλανς της Αλεξίας Καλτσίκη. Αξίζει να επισκεφτεί κανείς το «Προσκήνιο» και μόνο για τη δική της παρουσία. Η Μπλανς της είναι σχεδόν ανερμήνευτη: στέκει εμπρός μας εύθραυστη μα και αρραγής, αισθαντική όσο και δηλητηριώδης, με το φως και το σκοτάδι πάνω της της δικής της τάξης. Μπορείς να μιλήσεις γι’ αυτήν, μα ποιος μπορεί να την αναλύσει πλήρως; Οποιο κομμάτι της κόψεις την «ακρωτηριάζεις και ό,τι να πεις γι’ αυτήν την αδικείς.

Η Μπλανς και ο Στάνλεϊ δεν αναμιγνύονται, το ξέρουμε, σαν το λάδι με το νερό. Το βάρος μεταφέρεται έτσι στη Στέλλα, που κατά τη γνώμη μου κουβαλά το μυστικό του έργου. Τι είναι αυτό που την κάνει να «ανέχεται» τον μπρουτάλ και συχνά κακοποιητικό σύζυγό της, μεγαλωμένη η ίδια σε ένα πολύ διαφορετικό περιβάλλον; Προφανώς ο «Πόθος», θα έλεγε ο Ουίλιαμς. Θα πρόσθετα και κάτι που μόλις ανακάλυψα στην παράσταση του «Προσκηνίου» και στην ερμηνεία της Δήμητρας Βλαγκοπούλου. Το χάρισμά της να παραμείνει απλή, ντοστογιεφσκικά απλή.

Μας περιμένει όμως και μία «έκπληξη». Αφορά τον Στάνλεϊ Κοβάλσκι, τον οποίο υποδύεται ο σωματικά παράταιρος (σε σχέση βέβαια με τον Μάρλον Μπράντο και τον «γυναικογδάρτη» του) Αρης Μπαλής. Ακόμα καλύτερα! Ας αντιληφθούμε κάποτε πως ένα alpha male στον ρόλο δημιουργεί προβλήματα εκεί που δεν υπάρχουν. Ο Μπράντο ήταν τεράστιος ηθοποιός, μα το υπερφυσικό σεξαπίλ του έδινε λάθος κατεύθυνση σε όλο το έργο και κυρίως στον βιασμό της Μπλανς. Εδώ, στην πιο αδυσώπητη σκηνή του έργου, η Μπλανς γίνεται ερωτική κούκλα στα χέρια του Στάνλεϊ, με την υστερία της να καταλήγει στην απόλυτη ακαμψία. Γίνεται σώμα χωρίς ψυχή, χωρίς φωνή, χωρίς παλμό και -εννοείται- χωρίς την παραμικρή λίμπιντο. Βάλτε δίπλα της έναν «Μπράντο» και σκεφτείτε την ίδια σκηνή... Εκτός από το ότι ο Μπαλής παίζει εξαιρετικά τον «Πολωνό», το πρώτιστο δεν είναι να είναι ο ίδιος σέξι, αλλά να δένει με τη Στέλλα. Και μόνο ο κοινός σωματότυπος των δύο ηθοποιών αρκεί για να φανερώσει το μεταξύ τους «δέσιμο».

Ο Βασίλης Μαγουλιώτης δίνει έναν ευγενικό και πράο Μιτς σαν τελευταίο σωσίβιο της Μπλανς πριν από τον πνιγμό. Ο Στιβ του Γιάννη Κόραβου και η Ευνίκη της Ιωάννας Ραμπαούνη συνθέτουν το κοινωνικό πλαίσιο, την «αυλή» του έργου. Το πώς όλοι αποδίδουν τους «δεύτερους ρόλους» φανερώνει το συνολικό επίπεδο στο οποίο βρίσκεται η διδασκαλία του Καραντζά.

Και ξάφνου, ιδού ένα απότομο τράβηγμα στο τέλος... Για κάποιους λόγους η σκηνοθεσία αποφάσισε να αφαιρέσει την τελευταία σκηνή της Μπλανς και να την αντικαταστήσει με άλλη, στην οποία η Μπλανς σκίζει δήθεν το σκηνικό και εξέρχεται στο πίσω (λουλουδιασμένο) μέρος του. Είναι να μην απορείς; Ποιος είπε πως η Μπλανς «διαφεύγει» στο τέλος; Καταρχάς η νευρική της διάλυση δεν είναι τόση ώστε να μην καταλαβαίνει την κατάστασή της –και εκεί βρίσκεται το μέγα δράμα. Μα πέρα απ’ όλα δεν αφαιρείς αυτή τη στιγμή από το συγκεκριμένο έργο... Δεν την αφαιρείς πρώτα από την Μπλανς. Και δεν την αφαιρείς -έπειτα- από την ηθοποιό…

Ξεπερνώ όμως την τελευταία απορία ηθελημένα. Ούτως ή άλλως δεν είναι αρκετή για να ανατρέψει το γενικό αίσθημα με το οποίο έφυγα από το «Προσκήνιο». Εμπρός μου έστεκε ένας τεράστιος συγγραφέας. Και μέσα μου η αίσθηση πως οι ήρωές του μου ψιθυρίζουν -επιτέλους!- όπως διασχίζω τα στενά της πόλης.

Google News ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΤΕ ΜΑΣ ΣΤΟ GOOGLE NEWS
Ο πόνος πίσω από τον... πόθο του Ουίλιαμς

ΣΧΕΤΙΚΑ ΝΕΑ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΣΕ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ

Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.

Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.

Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.

Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.

Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας