Κυνηγώντας την μπάλα, στο ίδιο γήπεδο, με διαφορετική φανέλα

Είτε είναι «ιστορία έρωτα και αναρχίας» (1973), όπως αυτή της Λίνα Βερτμίλερ, είτε είναι «ιστορία έρωτα και ποδοσφαίρου», όπως το έργο που διάλεξε να σκηνοθετήσει η Ακτίνα Σταθάκη στον χώρο τέχνης που στεγάζεται στο «1927», στην πολυπολιτισμική Κυψέλη, αν υπάρχει κάτι κοινό στις ιστορίες έρωτα συν.... κάτι ακόμα, οι οποίες μας έρχονται από την Ιταλία, είναι ότι αφηγούνται τη ζωή καθημερινών ανθρώπων που δοκιμάζονται στη δίνη της Ιστορίας. Κι ακόμα ότι έχουν κατά βάση αντιφασιστικό μήνυμα.

Μιλούν για ανθρώπους που ποτέ δεν θα γίνουν ήρωες. Αλλά μέσα στην ανθρωπιά που ανθεί σε κάθε ιστορική στιγμή, στην αποκοτιά που μπορεί να νομίζει ότι θα αντιπαρατεθεί στον φασισμό, όπως ήταν το πλαίσιο στην ιστορική ταινία της Βερτμίλερ, ή στη σημερινή φασίζουσα νοοτροπία που απεκδύει τις ανθρώπινες οντότητες από τα χαρακτηριστικά τους για να τις καταστήσει ξένες και εχθρικές, αυτά τα έργα δείχνουν ότι οι άνθρωποι έχουν περισσότερα κοινά για να τα βγάλουν πέρα. Κοινά όπως είναι ο έρωτας ή ακόμη και η στρογγυλή θεά, η μπάλα και το ποδόσφαιρο που καταργούν τις όποιες διαφορές, από γεωγραφικές και γλωσσικές μέχρι κοινωνικές και ταξικές, επιτρέποντας μια υπέρβαση συναδέλφωσης.

Για το θεατρικό έργο του «Ιστορία έρωτα και ποδοσφαίρου» που για πρώτη φορά ανεβαίνει στην Ελλάδα, ο σύγχρονος Ιταλός συγγραφέας Μικέλε Σαντεράμο επισημαίνει ότι κι εδώ υπάρχει ένα στοιχείο παρόν και στα άλλα έργα του, η παρουσία του Νότου: «Ενας Νότος που δημιουργείται από ιστορίες βασάνων, από ανθρώπους με λίγα μέσα οι οποίοι, παρ' όλα αυτά, διεκδικούν το δικαίωμά τους να ζήσουν».

Ετσι κι εδώ, μεταφερόμαστε σε μια φτωχική πόλη της Νότιας Ιταλίας, όπου οι διαφορετικές κοινότητες Ιταλών και μεταναστών που ζουν εκεί αποφασίζουν, για να λύσουν τις διαφορές τους, να διοργανώσουν το πρώτο λαθραίο «Μουντιάλ» του κόσμου: η κοινότητα που θα κερδίσει, θα αποκτήσει τον έλεγχο της πόλης για έναν χρόνο. Λίβυοι, Μαροκινοί, Βραζιλιάνοι, Ινδοί, Ιταλοί προετοιμάζουν τις ομάδες τους. Καθώς εκτυλίσσεται το «Μουντιάλ», ένας Ιταλός παίκτης ερωτεύεται την αδελφή ενός Ινδού. Στην πορεία, ο έρωτάς τους θα έρθει αντιμέτωπος με τους νόμους του υποκόσμου, σε μια σύγκρουση που θα αλλάξει για πάντα τις ζωές τους.

Με βάση τις παραδόσεις του νεορεαλισμού που δεν φοβάται να δείξει τη σκληρότητα του κόσμου, αλλά και του αφηγηματικού θεάτρου και με καταλύτη το χιούμορ, η δραματουργία του Σαντεράμο δείχνει «ανθρώπους για τους οποίους ποτέ δεν θα ακούσετε. Μια πλατεία που δεν θα προβληθεί ποτέ στις ειδήσεις. Και όμως εκεί, παρ' όλα αυτά, κάθε βράδυ χτυπάει η καρδιά αυτών των ανθρώπων που κυνηγούν όνειρα, τα χάνουν, ερωτεύονται, αποτυγχάνουν».

Εστιάζοντας στην ουσία του θεάτρου που ανήκει σε όλους και δεν είναι κάτι άλλο από το μοίρασμα μιας ιστορίας, η Ακτίνα Σταθάκη μάς καλεί να αναρωτηθούμε όχι μόνο «ποιοι είναι όλοι αυτοί δίπλα μας - που ζουν στα υπόγεια των πολυκατοικιών μας και που επιμένουν λαθραία να ονειρεύονται και να ζουν;» αλλά επίσης «ποιος έχει δικαίωμα στην ομορφιά;».

Εχοντας στήσει μια «λαθραία» παράσταση γι' αυτούς τους ανθρώπους, με το ηλεκτρολογικό υλικό που αγόρασαν από έναν Πακιστανό στα Εξάρχεια, τα ρετάλια που πήραν από την Αλβανή μοδίστρα απέναντι και ένα γκράφιτι που τους παραχώρησε ένας καλλιτέχνης δρόμου από το Παλέρμο, μας αφηγείται με τη σειρά της την... περιπέτεια και το σκεπτικό γι' αυτήν, ευελπιστώντας να τη μοιραστεί με όλους όσους αφορά:

«Το έργο έπεσε στα χέρια μου πριν από δέκα χρόνια περίπου. Μετά την πρώτη ανάγνωση, διαπίστωσα ότι η ιστορία και οι χαρακτήρες έμειναν στο μυαλό μου για μέρες, εβδομάδες μετά. Η φόρμα του είναι κλασική - μια αφήγηση με έντονα τα στοιχεία της παράδοσης του ιταλικού νεορεαλισμού: οι σχέσεις απλών ανθρώπων, με όλες τις αντιφάσεις, την κωμικότητα, τις ήττες και τους μικρο-ηρωισμούς. Επί τούτου επέλεξα ένα έργο που μιλάει απλά - και που βασίζεται αποκλειστικά σε αυτό που θεωρώ την πεμπτουσία του θεάτρου: την αφήγηση μιας ιστορίας σε έναν “άδειο χώρο”.

Σε έναν κόσμο αυξανόμενης σκληρότητας αισθάνομαι ότι όλο και περισσότεροι άνθρωποι έχουμε την ανάγκη για ιστορίες αγάπης και ομορφιάς, για ιστορίες που μας θυμίζουν αυτά που μας ενώνουν και όχι αυτά που μας χωρίζουν. “Λες και οι άνθρωποι συνειδητοποίησαν ότι τα μάτια και μόνο αρκούν για να αποδείξει κανείς ότι ανήκει στο ανθρώπινο είδος”, λέει κάποια στιγμή ο αφηγητής. Και είναι πολλοί οι άνθρωποι που δεν ξέρουν -ίσως έχουν ξεχάσει, ίσως δεν το γνώρισαν ποτέ, ίσως έχουν αποξενωθεί- ότι το θέατρο είναι ένα μέρος όπου μπορούν να ακούσουν τέτοιες ιστορίες και να γίνει η καθημερινότητά τους λίγο πιο υποφερτή, λίγο πιο ποιητική.

Για μένα ίσως το πιο μεγάλο στοίχημα είναι να δω να περνούν την πόρτα μας άνθρωποι που δεν πάνε συχνά στο θέατρο, που ίσως δεν έχουν πάει ποτέ και που ίσως ο έρωτας ή το ποδόσφαιρο τους κάνουν να νιώσουν ότι αυτή η ιστορία μπορεί και να τους αφορά. Οταν μετέφραζα το έργο ζήτησα τη βοήθεια φίλων για τους ποδοσφαιρικούς όρους, φίλων οι οποίοι είναι φανατικοί ποδοσφαιρόφιλοι και καθόλου θεατρόφιλοι. Οταν άκουσαν λοιπόν ότι το έργο μιλάει για ποδόσφαιρο μου είπαν “α, σε αυτό μπορεί και να έρθω”. Αλλά και αντιστρόφως, άνθρωποι που δεν έχουν ιδέα από ποδόσφαιρο, ίσως να νιώσουν τον ενθουσιασμό, τη συγκίνηση, την ελπίδα που αυτό το άθλημα έχει προσφέρει σε εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον πλανήτη.

Πώς θα είναι, αναρωτιέμαι, εάν άνθρωποι με διαφορετικές καταβολές, παραστάσεις, εμπειρίες, βρεθούμε στην ίδια, μικρή αίθουσα ενωμένοι για λίγο από τις δύο αυτές συνθήκες που λίγο-πολύ όλοι έχουμε γνωρίσει, στις οποίες λίγο-πολύ όλοι έχουμε εναποθέσει μια ελπίδα: τον έρωτα και το ποδόσφαιρο;».

♦ Πληροφορίες: «Ιστορία έρωτα και ποδοσφαίρου» του Μικέλε Σαντεράμο «1927 Art Space», Κυψέλης 35, 1ος όροφος
Μετάφραση-σκηνοθεσία: Ακτίνα Σταθάκη
Επιμέλεια κίνησης: Ελευθερία Κόμη
Φωτισμοί: Αννα Σαπουνάκη
Φωτογράφος: Ελευθερία Κατσιάνου
Βοηθός παραγωγής: Φωτεινή Καραγιάννη
Παίζουν: Τάσος Θεοφιλάτος, Στεφανία Καλομοίρη, Φώτης Τσοτουλίδης
Κάθε Σάββατο στις 9 μ.μ. και Κυριακή στις 7.30 μ.μ. Περιορισμένος αριθμός θέσεων - κρατήσεις απαραίτητες στο 2114140970 Προπώληση: ticketservices.gr