Εκεί που έχουμε φτάσει, αρκεί κάποιος να παρακολουθήσει τον τρόπο επιλογής των καλλιτεχνικών διευθυντών/ντριών των μεγάλων φορέων και θεσμών που εποπτεύονται από το κράτος στην Ελλάδα για να καταλάβει τι συμβαίνει με αυτό που ονομάζεται «σύγχρονος πολιτισμός» και «πολιτιστική πολιτική επί Ν.Δ.». Δεν λέμε πως δεν υπήρχαν πάντα «ημέτεροι» με προνόμια, ωστόσο πλέον η απαξίωση προσώπων ικανών και αναγνωρισμένων στον τομέα τείνει να γίνει θεσμός.
Σίγουρα αυτή η εισαγωγή δεν συνάδει με ένα δημοσίευμα για τον νέο καλλιτεχνικό προγραμματισμό του μεγαλύτερου θεατρικού οργανισμού της χώρας, του Εθνικού Θεάτρου. Ωστόσο αυτά που έγιναν στη χθεσινή συνέντευξη Τύπου ήταν μη αναμενόμενα και ξεπερνούν τον όποιο σχεδιασμό παραστάσεων, ενώ ταυτόχρονα καταδεικνύουν πόσο ευάλωτος τελικά μπορεί να είναι ο πολιτισμός απέναντι στην ανεπάρκεια υπουργών και υφυπουργών. Αλλά και πόση δύναμη κερδίζει από τους ίδιους τους καλλιτέχνες και τους θεατές που συνεχίζουν να αντιδρούν, έστω με την παρουσία τους, έναντι κάθε τέτοιας απουσίας του αυτονόητου.
Αποχαιρετισμός
Πώς αλλιώς να χαρακτηρίσει κανείς τη χθεσινή στάση του υφυπουργού Πολιτισμού, Ιάσονα Φωτήλα; Μετά το φιάσκο με τις ταινίες για τα Οσκαρ και τα όσα «άκουσε» από τους δημιουργούς στο πρόσφατο φεστιβάλ στη Δράμα, έμεινε κενός απαντήσεων για ακόμη μία φορά χθες, στην κεντρική σκηνή του Εθνικού. Εκεί όπου, αφού ο καλλιτεχνικός διευθυντής, Γιάννης Μόσχος, παρουσίασε εκτενώς τον προγραμματισμό της φετινής θεατρικής περιόδου (2024-2025), μας επιφύλασσε για το τέλος μια δυσάρεστη έκπληξη: ουσιαστικά μας αποχαιρέτησε, μιλώντας εκτός κειμένου: «Δεν πρόκειται να διεκδικήσω ανανέωση της θητείας μου. Λήγει τον Δεκέμβριο ύστερα από τρία χρόνια με άγχη, λάθη, αστοχίες, γέλια, συγκινήσεις. Ηρθε η ώρα να παραδώσω τη σκυτάλη. Θα είμαι εδώ για να βοηθήσω τον/την επόμενο/η. Θα είμαι στο πλευρό του/της για ό,τι χρειαστεί. Είμαι ευγνώμων γι’ αυτά τα τρία χρόνια, για τους περισσότερους από 1.000 ανθρώπους με τους οποίους συνεργάστηκα».
Αναφέρθηκε ιδιαίτερα στην καλλιτεχνική σύμβουλό του Σοφία Ευτυχιάδου. Δεν έκανε ωστόσο καμία αναφορά στην περίοδο των αρκετών μηνών που οι σπουδαστές του Εθνικού μαζί με τους καθηγητές τους και ακόμη χιλιάδες καλλιτέχνες αγωνίζονταν ενάντια στο Π.Δ. που υποβίβαζε τις σπουδές τους. Και ολοκλήρωσε φανερά συγκινημένος την ομιλία του λέγοντας: «Είμαι πολύ χαρούμενος για όσα έως τώρα καταφέραμε. Ολα, αποτέλεσμα συλλογικής προσπάθειας. Ονειρευτήκαμε ένα θέατρο εξωστρεφές, «φωτεινό», συμπεριληπτικό. Πιστεύω ότι δεν προδώσαμε τα όνειρά μας. Σας προσκαλούμε να ονειρευτείτε και φέτος μαζί μας». Περιττό να αναφέρουμε πως το θέατρο σείστηκε από χειροκροτήματα και δικαίως. Δικαίως γιατί ο ίδιος υπέστη κάτι πολύ άδικο... Τι;
Φήμες για «απευθείας διορισμό»
Καθώς η θητεία του Γ. Μόσχου, του πρώτου καλλιτεχνικού διευθυντή κρατικού φορέα που επελέγη μέσω διαγωνισμού, λήγει τον Δεκέμβριο, είναι ήδη ώρα (αν όχι περασμένη) ώστε το ΥΠΠΟ να ενημερώσει πώς θα προχωρήσει: Θα ανανεώσει απευθείας τη θητεία του; Θα ανανεώσει για ακόμη έναν χρόνο; Θα προχωρήσει σε διαγωνισμό, όπως έκανε μετά το σκάνδαλο Λιγνάδη και όπως οφείλει; Θα διορίσει απευθείας άλλο πρόσωπο; Τα ερωτήματα έχουν μείνει αναπάντητα, οι φήμες ωστόσο συγκλίνουν προς την απευθείας ανάθεση και μάλιστα έχουν ακουστεί και συγκεκριμένα ονόματα (Κατερίνα Ευαγγελάτου, Μιχαήλ Μαρμαρινός, Μαριάννα Κάλμπαρη, Νίκος Διαμαντής, Λευτέρης Γιοβανίδης). Σύμφωνα με το ρεπορτάζ, τόσο καιρό ο κ. Μόσχος δεν είχε απολύτως καμία ενημέρωση για το τι μέλλει γενέσθαι και πριν ανακοινώσει, παρουσία όλων των δημοσιογράφων, καλλιτεχνών και του υφυπουργού πως δεν θα διεκδικήσει άλλη θητεία, ήταν πολύ προβληματισμένος και επαρκώς απογοητευμένος.
Ρωτήσαμε τον ίδιο αλλά και τον υφυπουργό πολύ συγκεκριμένα, καθώς αναμφίβολα είναι περίεργη αυτή η απόφαση: ο κ. Μόσχος ανέλαβε ουσιαστικά να επανεκκινήσει το Εθνικό μετά το σκάνδαλο Λιγνάδη (αναλαμβάνοντας μετά την Ερι Κύργια που ήταν μεταβατική καλλιτεχνική διευθύντρια αμέσως μετά τον Λιγνάδη), επαναφέροντας την Πειραματική Σκηνή και προσπαθώντας να δημιουργήσει μια εικόνα εξωστρέφειας, συμπερίληψης, αποδοχής της διαφορετικότητας και ανανέωσης.
Ολα αυτά κάνοντας συγκεκριμένες κινήσεις: άνοιξε το Εθνικό σε συζητήσεις (διόλου τυχαίο, η πρώτη ήταν για το #MeToo), επέκτεινε τις σκηνές του (πλέον συνεργάζεται και με τη Λυρική και το Θέατρο Τέχνης, ενώ έχει και το νεοεισαγόμενο θέατρο «Χώρος»), έκανε δύο και προγραμμάτισε το τρίτο Show Case όπου ξένοι παράγοντες του πολιτισμού βλέπουν ελληνικές παραστάσεις του Εθνικού ώστε να τις συμπεριλάβουν στα δικά τους προγράμματα (αυτό συνέβη π.χ. με το «Goodbye, LIindita» του Μάριο Μπανούσι), προγραμμάτισε διεθνές θεατρικό συνέδριο που θα γίνει στην Αθήνα κ.ά.
Οπότε είναι τουλάχιστον περίεργο για έναν καλλιτεχνικό διευθυντή που καλείται να «ξεπλύνει» ουσιαστικά το Εθνικό από ένα σκάνδαλο μεγατόνων να μη διεκδικήσει νέα θητεία, όταν επιτέλους μπορεί να αφοσιωθεί πλέον στο καλλιτεχνικό του έργο απερίσπαστος. Επιπλέον, αν ήταν να γίνει διαγωνισμός, γιατί ο κ. Μόσχος δεν είπε πως δεν θα θέσει υποψηφιότητα, αλλά δήλωσε πως «δεν θα διεκδικήσει ανανέωση θητείας»; Η δική του απάντηση ήταν πως δεν κάνει κανένα σενάριο, πως δεν γνωρίζει τίποτα από το ΥΠΠΟ (και είναι αλήθεια αυτό) και πως την απόφασή του την έλαβε ύστερα από πολλή σκέψη. Προφανώς και πολλή υπομονή...
Ο κ. Φωτήλας ρωτήθηκε ξανά και ξανά - και από εμάς και από συναδέλφους. Δεν απάντησε ποτέ. Το μόνο που επαναλάμβανε εκνευρισμένος είναι πως «δεν είναι ώρα γι’ αυτά τώρα». Προφανώς ήταν ώρα. Απλώς, προφανώς επίσης, ο ίδιος βρέθηκε προ εκπλήξεως, εκνευρίστηκε φανερά και ίσως πράγματι να μη γνωρίζει τι θα συμβεί - εξάλλου, οι αποφάσεις έρχονται από αλλού, όχι;
Τι είναι σίγουρο; Πως η αξιοκρατία και η δημοκρατία δεν υπήρχαν από μεριάς υπουργείου πουθενά χθες στην αίθουσα του Εθνικού. Ανεξαρτήτως του πόσο επιτυχημένη ή μη θεωρηθεί η θητεία Μόσχου, η μη πολιτική-πολιτική του ΥΠΠΟ και οι μη απαντήσεις-απαντήσεις του κ. Φωτήλα ήταν τουλάχιστον απογοητευτικές.
Σχέδια και προγραμματισμός
Σίγουρο είναι πως θα ανακαινιστεί το «Ρεξ» από Ιανουάριο. Ούτε σε αυτό όμως ήξερε να μας απαντήσει ο κ. Φωτήλας (ούτε για τα οικονομικά ούτε πόσο χρόνο θα χρειαστεί ούτε αν θα είναι προσβάσιμο από όλους). Απλά είπε πως η ανακαίνιση δεν θα επηρεάσει το πρόγραμμα του Εθνικού. Επίσης θα λειτουργήσουν όλες οι σκηνές (Κεντρική, Πειραματική, Παιδική, Εφηβική και τα εργαστήρια) αλλά και σε άλλους χώρους (Θέατρο Τέχνης, Σχολείον «Ειρήνης Παπά», θέατρο «Χώρος»). Οσο για τον προγραμματισμό, θα δούμε Μπρεχτ («Μάνα κουράγιο» σε σκηνοθεσία Στ. Λιβαθινού), Γκέτε («Φάουστ»/Α. Μπινιάρης), Μολιέρο («Το σχολείο των γυναικών»/Α. Μυλωνάς), Ιψεν («Ο εχθρός του λαού»/ Κ. Βασιλακόπουλος), Καρκαβίτσα («Η Λυγερή»/ Ε. Λαμπρινοπούλου) και νέα έργα («Πού οφείλεται η όρεξη για ζωή» του Γ. Μαυριτσάκη, «Η Καρυάτιδα» του Γ. Καπουτζίδη, «Μα Γκραν’ μα» του Δ. Χαραλαμπόπουλου, «Πανδώρα»/Ουίτσι) κ.ά. Ολο το πρόγραμμα υπάρχει στο www.n-t.gr, καθώς και η ευκαιρία έως τις 29/9 να βρείτε -early bird- εισιτήρια των 10 ευρώ.
Στο πρόγραμμα του Εθνικού θα επανέλθουμε με εκτενές ρεπορτάζ. Οπως και στο ποιες είναι οι προθέσεις του ΥΠΠΟ για το Εθνικό.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας