Μια ομάδα παιδιών θα αλλάξει αυτόν τον κόσμο

Για λόγους που αντιλαμβάνεστε ένιωσα την έντονη επιθυμία να βρεθώ κοντά σε παιδιά. Ανέτρεψα το πρόγραμμά μου για λίγο για να παρακολουθήσω μια παράσταση του παιδικού θεάτρου της πόλης, αν είναι δυνατόν μάλιστα στην πιο συνωστισμένη φετινή πλατεία της...

Συνάντησα τη μεγάλη εκδοτική επιτυχία της βρετανικής παιδικής λογοτεχνίας του Ντέιβιντ Ουάλιαμς -πολυβραβευμένου συγγραφέα-, που κυκλοφόρησε για πρώτη φορά το 2016, έγινε αμέσως διεθνές μπεστ-σέλερ και μεταφράστηκε στα ελληνικά, αγαπήθηκε από μικρούς και μεγάλους -όπως συμβαίνει πάντα με κάθε καλή παιδική φαντασία-, γυρίστηκε ταινία δύο χρόνια αργότερα και τώρα επιτέλους βρήκε την ώρα να ανεβεί και στην αληθινή σκηνή.

Η «Συμμορία του μεσονυκτίου» είναι η τελευταία απόδειξη της τεράστιας και διαχρονικής ικανότητας του βρετανικού πνεύματος να αναπτύσσει την παιδική φαντασία, φτιάχνοντας ολόκληρους κόσμους από μια τόση δα οπή στο σώμα της πραγματικότητας, περιλαμβάνοντας σύγχρονα προβλήματα και αγωνίες στην αιώνια ονειρική απόδραση ενός παιδιού.

Στη «Συμμορία του μεσονυκτίου» ο Ουάλιαμς τοποθετεί την ιστορία του στον ψηλό όροφο ενός φανταστικού ερειπωμένου νοσοκομείου στο κέντρο της πόλης (τυπικό στοιχείο της γοτθικής λογοτεχνίας) και παρουσιάζει μια παρέα νοσηλευόμενων παιδιών, που για κάποιο λόγο το καθένα έχει αποξενωθεί από τους γονείς του (ως γνωστόν, αν θέλεις να γράψεις μια θελκτική ιστορία για παιδιά, πρέπει με κάθε τρόπο να απομακρύνεις από το κάδρο τους γονείς…). Πέντε λοιπόν παιδάκια που κρατούνται στο νοσοκομείο-φυλακή, το καθένα έχοντας και από ένα πρόβλημα υγείας, άλλοτε λιγότερο κι άλλοτε περισσότερο σοβαρό -στην περίπτωση μάλιστα ενός εξ αυτών, της Νέλις, ιδιαίτερα ευαίσθητο. Η νοσοκόμα-μητριά τους δεν τα αγαπάει -άλλο στερεότυπο της συγκεκριμένης λογοτεχνίας-, όμως υπάρχει στον ίδιο όροφο των παιδικών νοσηλειών και η καλύτερη πλευρά της ανθρωπότητας: μια καλοκάγαθη τραπεζοκόμος, μια περίεργη αλλά αγαθή καθαρίστρια και κυρίως ένας μυστηριώδης κουσασιμόδος χωρίς όνομα, γεννημένος με δυσμορφία και παρουσιασμένος με όψη άστεγου, που του έχουν αναθέσει χρέη θυρωρού στο νοσοκομείο.

Με τη βοήθεια αυτών των ανθρώπων και κυρίως με τη δική τους αυτόβουλη επιθυμία για ξεγνοιασιά, τα παιδιά θα ακολουθήσουν μια παλιά μυστική παράδοση του νοσοκομείου: Κάθε μεσάνυχτα θα βρίσκουν τρόπο να ξεγλιστρούν από την όχι και τόσο άγρυπνη εποπτεία της κακιάς προϊσταμένης τους και θα κατεβαίνουν στο υπόγειο όπου το καθένα θα εκφράζει και μια ευχή. Εκεί λοιπόν, στο υπόγειο του νοσοκομείου, τα αδύναμα αυτά παιδιά θα ανακαλύπτουν μια άλλη ζωή γεμάτη χαρά, δημιουργία και πληρότητα.

Είναι μια ιστορία δεσμών και ελευθερίας, ρεαλισμού και μαγείας, καταπίεσης και εξέγερσης από την πραγματικότητα. Αν την αναλύσουμε στα συστατικά της, λίγα σε αυτήν θα μας εκπλήξουν με την πρωτοτυπία τους: η έννοια της «παιδικής συμμορίας», το σκοτεινό υπόγειο συναντήσεων, η επίκληση της μαγείας και η πραγματοποίηση μιας ευχής υπάρχουν κι αλλού. Ομως στο σύνολό της η «Συμμορία» κερδίζει δίκαια την αναγνώρισή της σαν μια ιστορία που με απλό τρόπο θίγει πολλά και σύνθετα: την ιδέα του αγώνα για διεκδίκηση του μεριδίου της ευτυχίας, την αλληλεγγύη και την αλληλοκατανόηση, την ανάγκη για αληθινή γονεϊκή επαφή. Και πίσω από όλα, την υπενθύμιση μιας σκέψης πως μέρος του κόσμου εξαρτάται από το βλέμμα στα πράγματα και τον αγώνα της αλλαγής. Ετσι, εντάσσοντας την παλιά συνταγή του σε ένα νέο πλαίσιο και ενδυναμώνοντας μια ιστορία του με νέες λέξεις και φρέσκες έννοιες, ο Ουάλιαμς καταφέρνει στο τέλος να συγκινήσει τα σύγχρονα παιδιά μαζί με τους γονείς τους.

Υπάρχει όμως στο μυθιστόρημά του από την αρχή κιόλας μια νότα «θεατρικότητας» -αφού τα παιδιά της «Συμμορίας» όπως είπαμε κάθε βράδυ «σκηνοθετούν» τον κόσμο που επιθυμούν. Και είναι η Ανδρη Θεοδότου που συνέλαβε τον θεατρικό αυτόν πυρήνα και θέλησε να τον προβάλει με τους όρους της σκηνής. Η διασκευή της, όπως είναι φυσικό, χάνει κάποια από τα στοιχεία του βιβλίου και όπως συμβαίνει αρκετές φορές στις θεατρικές μεταφορές δείχνει να τρέχει συχνά πίσω από την υπόθεσή του. Ομως έχει επιτύχει στο κύριο. Στην ιδέα της ομάδας παιδιών που συγκροτούν τη λέσχη της φαντασίας τους και συνθέτουν εκεί τη δική τους ποίηση. Το θέατρο μπορεί να αποδείξει ότι όσα λέει το βιβλίο του Ουάλιαμς μπορούν να βγουν αληθινά, αρκεί να ανοίξουμε τον εαυτό μας στην αλήθεια της τέχνης.

Την ίδια σκέψη ακολουθεί και η σκηνοθεσία του Δημήτρη Δεγαΐτη. Και μαζί χαρίζει στην παράσταση τον αναγκαίο ρυθμό, τη ρέουσα κίνηση, τον αδρό σκελετό και, τέλος, τον αναγκαίο εκείνο χώρο όπου οι ηθοποιοί θα δημιουργήσουν τον δικό τους μαγικό κόσμο. Η παράσταση γενικά δεν έχει κενά, πλην μιας εξαίρεσης: η τελική σκηνή της «καταδίκης» της κακιάς νοσοκόμας από τον διευθυντή του νοσοκομείου μοιάζει σκηνοθετικά αστήρικτη και πρέπει να προσεχτεί, γιατί χαλάει το γενικά ωραίο φινάλε της παράστασης.

Οπως συμβαίνει σχεδόν πάντα στις παιδικές παραστάσεις, είδαμε και σε αυτήν όλη την ενέργεια του νεανικού θεάτρου μας, την εκρηκτική του σωματικότητα και την ερμηνευτική διαύγειά του. Η σχετικά πολυπληθής ομάδα των ηθοποιών αποτελείται από τους Δημοσθένη Φίλιππα, Θανάση Ισιδώρου, Μάριο Κρητικόπουλο, Βασίλη Παπαδημητρίου, Φοίβο Σαμαρτζή και τις Δανάη Ομορεγκιέ Νεάνθη, Ανδριανή Νεοκλέους, Πηνελόπη Μαρκοπούλου και Δώρα Χουρσανίδου. Δεμένη και δουλεμένη ομάδα, με φανερή πάνω της τη χαρά για ό,τι κάνει και για την επιτυχία που μοιράζεται με το κοινό της.

Μετά το τέλος της παράστασης υπήρχε και μια εξαιρετική ιδέα: Οι ηθοποιοί δεν κλείστηκαν όπως αλλού στα καμαρίνια, αλλά περίμεναν με τα ρούχα των ρόλων τα παιδιά και τους συνοδούς τους στο φουαγέ. Μια εξόδιος αποκλιμάκωση που σαν να μας διδάσκει την επέκταση του «μέσα θεάτρου» στο άλλο, το μεγάλο «έξω θέατρο» του κόσμου.

Ωραία και λειτουργικά τα σκηνικά της Αρετής Μουστάκα για τον μάλλον στενό χώρο του θεάτρου, όπως και τα κοστούμια της Ιφιγένειας Νταουντάκη, μερικά από τα οποία απαιτούν γρήγορη αλλαγή. Η διδασκαλία της κίνησης της Μαρίζας Τσίγκα βοήθησε στο να αποδοθεί η παράσταση σαν συνολική χορογραφία, ενώ σημαντικός υπήρξε και ο φωτισμός από τη Μελίνα Μάσχα. Η μουσική όμως του Νίκου Τσέκου είναι αυτή που μένει στο μυαλό και μετά την παράσταση - την άκουσα μάλιστα να σιγοτραγουδιέται από τα παιδιά στην Κηφισίας.

Το τραγούδι τους είναι η παρηγοριά μου.