Ο «Επιθεωρητής» στη Λάρισα

Τα σαράντα του χρόνια γιορτάζει φέτος το Θεσσαλικό με ένα έργο που μολονότι είναι κλασικό, διόλου κλασικό δεν είναι έτσι όπως το σκηνοθέτησε η καλλιτεχνική διευθύντρια του θεάτρου Κυριακή Σπανού.

Ο «Επιθεωρητής» τού Νικολάι Γκόγκολ έχει σαφώς όλα τα στοιχεία μιας θεατρικής κωμωδίας, ωστόσο είναι και μια βαθιά επικριτική σάτιρα για την εξουσία και τις υποκριτικές κοινωνίες. Γράφτηκε το 1834 και παίχτηκε παρά την επέμβαση του τσάρου Νικολάου Α’, καθώς ήταν αρκετά καυστικό. Παρ’ όλα αυτά ο ίδιος ο τσάρος παρακολούθησε την πρώτη παράσταση χειροκροτώντας στο τέλος ζωηρά και λέγοντας: «Ολους καλά μας συγύρισε και προπάντων εμένα».

Η υπόθεση του έργου: σε μια επαρχιακή πόλη στα βάθη της Ρωσίας οι αρχές του τόπου νομίζουν από παρεξήγηση πως ο νεαρός Χλιεστακόφ είναι ο αναμενόμενος κρατικός επιθεωρητής από την πρωτεύουσα. Οταν τον επισκέπτονται, αρχίζουν να επιδίδονται σε ένα πρωτοφανές πανδαιμόνιο από κολακείες, αλληλοκατηγορίες και αυτοεξευτελισμούς.

Ο φτωχός, επίδοξος ποιητής και άτυχος χαρτοπαίκτης Χλιεστακόφ εκμεταλλεύεται την κατάσταση μαζεύοντας ρούβλια από όλους, καθώς δεν έχει να πληρώσει ούτε το ξενοδοχείο, αλλά ούτε και ένα πιάτο φαΐ. Δεν διστάζει να παίξει ακόμα και τον εραστή στη γυναίκα και την κόρη του κυβερνήτη της μικρής πόλης. Αλλά δεν είναι μόνο αυτό που τον «συμπληρώνει» ως ρόλο. Κατά βάθος είναι ένας άνθρωπος ο οποίος ονειρεύεται πως είναι κάποιος που δεν θα γίνει ποτέ. Μέσα σε όλη αυτή την ατμόσφαιρα του παραλόγου αναδεικνύονται από τη σκηνοθετική ματιά βαθύτατα υπαρξιακά ζητήματα.

Αυτό που καταλαβαίνει ο θεατής από τις πρώτες σκηνές της παράστασης του Θεσσαλικού είναι ότι η σκηνοθέτρια έχει «καλοκουρδίσει» τους ηθοποιούς της, που αλληλεπιδρούν με επιτυχία. Ο γνωστός στο τηλεοπτικό κοινό Ιωσήφ Πολυζωίδης στον ρόλο του διεφθαρμένου «έπαρχου» ξεκινάει το γαϊτανάκι της φαρσοκωμωδίας με κάποια αμηχανία, την οποία όμως ξεπερνάει στην εξέλιξη του έργου. Ιδανική σύντροφός του η Μαρσέλα Λένα, ερμηνεύει την εκρηκτική και ασυνάρτητη «γυναίκα του κυβερνήτη» με πάθος και μπρίο, ενώ παίζει και άλλους δύο μικρότερους ρόλους στην παράσταση.

Την κόρη τους Μαρία Αντόνοβνα παίζει η εξαιρετική Ελλη Χατζεϊπίδου, όπως και τον ρόλο της Αρτεμισία Φιλίπποβνα. Πειστικότατος στον ρόλο του δικαστή Αμός ο Βασίλης Καρμίρης. Αψογα συντονισμένοι ο Μπομπτσίνσκι (Θανάσης Ζέρβας) και ο Ντομπτσίνσκι (Δημήτρης Οντος), μας έδωσαν εξαιρετικά το δίδυμο από το οποίο άρχισε όλη η παρεξήγηση.

Αξίζουν εύσημα βεβαίως στην Αναστασία Μπρουζιώτη για τη διδασκαλία κίνησης όλων των ηθοποιών. Ξεχωρίζω τον καταπληκτικό διευθυντή του ταχυδρομείου, Ντίνο Ποντικόπουλο, που, βοηθούμενος από το κουστούμι του, σχεδόν σαν καρτουνίστικη φιγούρα επί σκηνής, ήταν απολαυστικότατος δίνοντας στην παράσταση μια φοβερή σπίθα. Αλλά και ως Οσιπ, φίλος του Χλιεστακόφ, ήταν άψογος.

Κρατώ για το τέλος τον νεαρό ηθοποιό Βασίλη Κουλακιώτη που απογείωσε πραγματικά τον ρόλο του Χλιεστακόφ. Ιδιοφυής, με εξαιρετικό ρυθμό, έδωσε με πάθος και πειστικότητα τον ρόλο του καιροσκόπου, που ταυτόχρονα εκμεταλλεύεται αλλά και χλευάζει τη διαφθορά της εξουσίας και των τοπικών θεσμών. Στον δε μικρό μονόλογό του, στον οποίο περιγράφει στους εκστασιασμένους επαρχιώτες το ποιος είναι και τι κάνει στην πρωτεύουσα, είναι αληθινή αποκάλυψη.

Η σκηνοθέτρια έχει επιλέξει ως ατμόσφαιρα τη δεκαετία του ’70 με τη συνδρομή της μουσικής του Κώστα Βόμβολου. Η πρόθεσή της είναι να τονίσει μια «αθώα», όπως την περιγράφει, αρχή της απελευθέρωσης και της φαντασίας. Στους θεατές είναι ορατό, αλλά όχι τόσο καθοριστικό ώστε να επιβάλλεται. Με τη βοήθεια των σκηνικών του Απόστολου Βέττα -μεγάλο κεφάλαιο στο ελληνικό θέατρο- η παράσταση εξελίσσεται με ρυθμό και καλό συντονισμό. Αξίζουν πολλά συγχαρητήρια στη Μάρθα Φωκά και τη Νικολέτα Καΐση για τα κοστούμια. Εντυσαν όλους τους ρόλους με φαντασία και ευρηματικότητα. Τα φώτα της Ζωής Μολυβδά-Φαμέλη υπηρέτησαν ικανοποιητικά τη δραματουργία.

Το Θεσσαλικό φαίνεται πως τα τελευταία χρόνια έχει αποκτήσει τη δυναμική που του είχαν δώσει οι ιδρυτές του Κώστας Τσιάνος και Αννα Βαγενά. Είναι αξιοσημείωτο ότι τη μέρα που είδαμε την παράσταση, αλλά και όλες τις άλλες μέρες όπως μάθαμε, ήταν γεμάτο. Ισως είναι από τις καλύτερες περιπτώσεις περιφερειακού θεάτρου που έχει δική του παραγωγή και συχνά μας την παρουσιάζει στην Αθήνα, αλλά συμμετέχει και σε διοργανώσεις του εξωτερικού.

Με τη βοήθεια βέβαια της δημοτικής διοίκησης και των τοπικών παραγόντων που δεν είναι αυτονόητη σε κάθε τόπο. Ο «Επιθεωρητής» πάντως είναι μια παράσταση που αξίζει να είναι η αφορμή για να ταξιδέψει κανείς στη Λάρισα. Μέσα σε λιγότερο από δύο ώρες βλέπεις πώς μεταμορφώνεται μια κοινωνία που δεν απέχει και πολύ από το σήμερα και ας έχει γραφτεί το έργο πριν από 187 χρόνια. Αυτή είναι άλλωστε η δύναμη και η μαγεία του θεάτρου.