«Συρματένιοι ξεσυρματένιοι· Ολοι», η ενδιαφέρουσα παράσταση που παρουσιάζεται κάθε Κυριακή στο θέατρο «Αβατον» βασίζεται στο ομότιτλο βιβλίο του συγγραφέα Γιάννη Μακριδάκη (εκδόσεις Εστία). Ενα κείμενο που φέρνει στο φως μια άγνωστη σχετικά ιστορία, τη δική μας ελληνική προσφυγιά μέσα στον πόλεμο, στη διάρκεια της γερμανικής κατοχής.
Το θέμα αφορά τις περιπέτειες χιλιάδων ανθρώπων που έφευγαν με βάρκες από τη Χίο και τη Σάμο μέσω Τουρκίας προς τη Μέση Ανατολή, Συρία, Κύπρο, Παλαιστίνη, Αβησσυνία, στη διάρκεια των ετών 1941-1944, έτσι όπως καταγράφονται στις προσωπικές μαρτυρίες Χιωτών προσφύγων.
«Συρματένιοι ξεσυρματένιοι· Ολοι», «Αβατον»
Το σκηνικό της παράστασης είναι μια σύνθεση στοιχείων όπως βαλίτσες, ρούχα, μπαούλα και αντικείμενα, κάποια παπούτσια, μια άδεια κατσαρόλα, που ξεφυτρώνουν στη σκηνή ως αφορμή, ορίζοντας έναν τόπο μνήμης για να ξεκινήσει η αφήγηση.
Η αφήγηση όσων εγκατέλειψαν τον τόπο τους ξεκινώντας το επικίνδυνο ταξίδι προς το άγνωστο και κατάφεραν να επιζήσουν σε μια εποχή πείνας και ανέχειας. Νυχτερινές παράνομες αποδράσεις από το νησί, επικίνδυνα ταξίδια με καΐκια και προορισμό την Κύπρο, ο στρατός της Μέσης Ανατολής και τα κινήματα, οι προσφυγικοί καταυλισμοί, τα σύρματα, ο Ιερός Λόχος, η απελευθέρωση.
Η σκηνοθέτις Μελίνα Σκούφου έμαθε περισσότερα γι’ αυτή την ιστορία πέρσι τον Μάιο συζητώντας με τον Χιώτη σύζυγο της ηθοποιού Χριστίνας Λυκοτσέτα η οποία παίζει στην παράσταση.
«Διαβάζοντας πρώτη φορά το βιβλίο με κέντρισε η άγνωστη αυτή πτυχή της Ιστορίας και η πάλη των ανθρώπων για την επιβίωση. Μου έκανε εντύπωση το γεγονός ότι μια τόσο σημαντική υπόθεση δεν μας είναι γνωστή, δεν ελκύει το ενδιαφέρον όπως το κύμα της μεγάλης προσφυγιάς από τη Μικρά Ασία. Η παράσταση αποτελεί ένα είδος απάντησης στο σημερινό προσφυγικό ζήτημα που συνδέεται τόσο πολύ με τη χώρα μας, στη μεγάλη συζήτηση που έχει ανοίξει, στην ξενοφοβία που, δυστυχώς, έχει αναπτυχθεί. Μια ιστορία για τον πρόσφυγα ως σύμβολο.
»Ο συγγραφέας συνέλεγε το υλικό 8 με 10 χρόνια μιλώντας με ανθρώπους που είχαν ζήσει αυτές τις εμπειρίες. Οι εικόνες που περιγράφονται μοιάζουν πολύ με τις εικόνες που έχουμε από τους σημερινούς πρόσφυγες στα τηλεοπτικά δελτία ειδήσεων. Θαυμάζω τους ανθρώπους που ό,τι και να συμβαίνει καταφέρνουν να επιβιώσουν διατηρώντας ζωντανή τη σπίθα μέσα τους.
»Επέλεξα οι αφηγήσεις να συνθέσουν ένα ενιαίο κείμενο, το οποίο αφηγείται μία μόνο ηθοποιός εναλλάσσοντας τα πρόσωπα. Στην προκειμένη, βρισκόμαστε στη δεκαετία του ’40, από τη Χίο στη Μέση Ανατολή. Ομως, στην πραγματικότητα, ο πρόσφυγας δεν έχει φύλο, δεν έχει ηλικία, δεν ανήκει σε μια συγκεκριμένη εποχή».
Στην παράσταση ο ιστορίες συμπλέκονται, τα πρόσωπα εναλλάσσονται, ο αφηγητής γίνεται από γυναίκα άντρας, η μια μαρτυρία διαδέχεται την άλλη συνθέτοντας μια ενιαία ιστορία, έναν θεατρικό μονόλογο. Οι αφηγήσεις συγκινούν, σοκάρουν καθώς περιγράφουν τις ώρες των προσφύγων στη διάρκεια του ταξιδιού.
Την περιπέτεια αυτών των ανθρώπων καταμεσής της θάλασσας παλεύοντας με τα κύματα, την πείνα, τον φόβο, τον θάνατο. Ωρες εφιαλτικές, στιγμές μεγάλης δοκιμασίας, όπως όταν ένα παιδί πεθαίνει μέσα στη βάρκα ή όταν ένα άλλο κλαίει και οι συγχωριανοί σκέφτονται μήπως θα πρέπει να το πετάξουν στη θάλασσα για να μην τους προδώσει. Η παράσταση κλείνει με ένα τετράλεπτο βίντεο όπου ακούγεται η μαρτυρία ενός, εν ζωή, 97χρονου Χιώτη από την προσωπική του περιπέτεια.
Η παράσταση «Συρματένιοι ξεσυρματένιοι· Ολοι» φιλοδοξεί να ταξιδέψει στη Χίο αλλά και σε άλλα νησιά. Δεν είναι η πρώτη φορά που η Μελίνα Σκούφου, δραστήρια ηθοποιός και σκηνοθέτις, ασχολείται με το αφηγηματικό θέατρο. Είχε προηγηθεί το «Εβίβα!» που παρουσιάστηκε με επιτυχία επί δύο σεζόν (2014-2016) στο «Τρένο στο Ρουφ», μια παράσταση με δραματοποιημένες προσωπικές αφηγήσεις από την εποχή της Κατοχής και του πολέμου.
«Δεν είναι εύκολο να κάνεις θέατρο στις παρούσες συνθήκες, όμως έχω αποδεχτεί ότι δεν γίνεται να περιμένω να με βοηθήσει κάποιος, να εγκριθεί κάποια επιχορήγηση. Αν περίμενα ίσως να περίμενα για πάντα... Το θεωρώ λοιπόν δεδομένο ότι θα πάμε με τις δικές μας δυνάμεις κι ένα μπάτζετ που αντέχουμε. Προσπαθούμε οι παραστάσεις να είναι προσεγμένες όσο επιτρέπουν τα οικονομικά μας, να είναι άρτιες επαγγελματικά, καλλιτεχνικά. Στο Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου είχα κάνει πρόταση αλλά δεν εγκρίθηκε. Θα ξανακάνουμε».
INFO: Θέατρο «Αβατον» (Ευπατριδών 3, τηλ.: 210 3412689). «Συρματένιοι ξεσυρματένιοι· Ολοι». Σκηνοθεσία: Μελίνα Σκούφου. Δραματουργική επεξεργασία: Μελίνα Σκούφου, Χριστίνα Λυκοτσέτα. Ερμηνεία: Χριστίνα Λυκοτσέτα. Σκηνικό-κοστούμια: Γεωργία Μπούρδα. Μουσική: Αντρέας Σκούφος. Φωτισμός: Παναγιώτης Μανούσης. Κάθε Κυριακή στις 19.00.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας