Μετα-αποκαλυπτικό σινεμά από τον Ντάνι Μπόιλ

Είκοσι τρία χρόνια μετά το εμβληματικό «28 μέρες μετά» ο βραβευμένος με Οσκαρ Βρετανός σκηνοθέτης, στη νέα του ταινία, επιχειρεί να εκσυγχρονίσει ένα «κουρασμένο» κινηματογραφικό είδος | «Πάρτι χωρισμού» το νέο Ρομ Κομ του Χονάς Τρουέμπα, μια ταινία που σε κερδίζει με την ανάλαφρη αισθητική της, τα υπέροχα σκηνικά και τη ζεστή, υπέροχη κινηματογράφηση της Μαδρίτης | Παίζονται ακόμα: «Διπλή ταυτότητα» σε σκηνοθεσία Αράντσα Ετσεβαρία, με 13 υποψηφιότητες στα Βραβεία Goya 2025 και τα βραβεία Καλύτερης Ταινίας και Α’ Γυναικείου Ρόλου και «Ελιο» των Μάντελιν Σαραφιάν, Ντόμι Σι και Αντριαν Μολίνα

▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬

28 χρόνια μετά
(28 Years Later, ΗΠΑ, Ηνωμένο Βασίλειο, 2025, 115’)
★★★☆☆

● Σκηνοθεσία: Ντάνι Μπόιλ
● Ηθοποιοί: Τζόντι Κόμερ, Ααρον Τέιλορ-Τζόνσον, Τζακ Ο’Κόνελ

Ο βραβευμένος με Οσκαρ σκηνοθέτης Ντάνι Μπόιλ («Slumdog Millionaire», 2009, 120’) και ο διακεκριμένος σεναριογράφος και σκηνοθέτης Αλεξ Γκάρλαντ, υποψήφιος για Οσκαρ Πρωτότυπου Σεναρίου για το «Ex Machina» (2014, 108’), επανενώνονται ύστερα από 23 χρόνια, από την εποχή του εμβληματικού «28 μέρες μετά» (2002, 113’), για να επιστρέψουν σε έναν εφιαλτικό κόσμο, γεμάτο μολυσμένους και επιζώντες που προσπαθούν να ζήσουν σε έναν πλανήτη ρημαγμένο. Η νέα τους συνεργασία δεν στοχεύει απλώς στη συνέχιση του franchise, αλλά επιχειρεί να το επαναπροσδιορίσει αισθητικά και θεματικά, καταφέρνοντας, εν μέρει, να το αναζωογονήσει και να αποφύγει τις ευκολίες της επανάληψης.

Εχουν περάσει σχεδόν τριάντα χρόνια από τη διαρροή του ιού από ένα εργαστήριο βιολογικών όπλων. Στο παρόν, εν μέσω μιας παρατεταμένης και επιβεβλημένης καραντίνας, ορισμένοι έχουν βρει τρόπους να επιβιώνουν δίπλα στους μολυσμένους. Μια τέτοια ομάδα ζει απομονωμένη σε ένα μικρό νησί, το οποίο συνδέεται με την ηπειρωτική χώρα μέσω μιας μοναδικής, αυστηρά φυλασσόμενης γέφυρας. Οταν ένα μέλος της κοινότητας αναλαμβάνει μια αποστολή στο εσωτερικό της ηπειρωτικής χώρας, έρχεται αντιμέτωπο με μυστικά, θαύματα και φρικαλεότητες που αποκαλύπτουν πως η μετάλλαξη δεν αφορά μόνο τους μολυσμένους, αλλά και τους ίδιους τους ανθρώπους που επέζησαν.

Αναπόφευκτα η νέα ταινία του Μπόιλ θα συγκριθεί με την ταινία του 2002 που επαναπροσδιόρισε το είδος του μετα-αποκαλυπτικού κινηματογράφου και αποτέλεσε σημείο αναφοράς, ιδίως ως προς τη χρήση της ψηφιακής τεχνολογίας. Η επιλογή της ψηφιακής κάμερας Canon XL1 λειτούργησε ως ένα ουσιώδες αισθητικό εργαλείο: η «τραχιά», σκοπίμως «ακατέργαστη» εικόνα έμοιαζε σαν να έχει τραβηχτεί με low-budget camcorder, ενισχύοντας την αίσθηση της εγκατάλειψης, της αβεβαιότητας και της κατάρρευσης ενός ολόκληρου κόσμου. Μια τεχνική που στα μετέπειτα χρόνια έγινε αντικείμενο αντιγραφής από πολλούς δημιουργούς (συνήθως ανεπιτυχώς).

Ο Μπόιλ, ωστόσο, δεν επιδιώκει απλώς να αναπαραγάγει το παρελθόν. Αντιθέτως, εισάγει νέα αφηγηματικά στοιχεία, εκσυγχρονίζοντας το κινηματογραφικό του σύμπαν και επιχειρώντας να το ευθυγραμμίσει με τις συνθήκες και τις ανησυχίες της σύγχρονης εποχής. Μιας εποχής που έχει βιώσει την εμπειρία μιας παγκόσμιας πανδημίας και τις συνέπειες μιας διαρκούς οικονομικής αστάθειας. Ταυτόχρονα πρέπει να παρουσιάσει κάτι διαφορετικό καθώς οι μετα-αποκαλυπτικές ταινίες και σειρές έχουν γίνει ένα είδος ανακυκλώσιμο από τα μεγάλα στούντιο και την τηλεόραση. Δίνοντας μεγαλύτερο βάθος στους χαρακτήρες του, χωρίς αυτό να συνεπάγεται έλλειψη έντασης, τρόμου ή σασπένς, ο Μπόιλ φιλοδοξεί να δημιουργήσει ένα έργο που, στον πυρήνα του, αγγίζει υπαρξιακά και κοινωνικά ζητήματα: τη θρησκεία, την απομόνωση, την εξουσία και την προοδευτική διάλυση του κοινωνικού ιστού.

Η σκηνοθεσία του παραμένει νευρώδης και αιχμηρή. Χρησιμοποιώντας iPhone και drones στο μεγαλύτερο μέρος της ταινίας προσπαθεί να αναδημιουργήσει την αμεσότητα της πρώτης ταινίας, όμως σε αυτό το κομμάτι αποτυγχάνει, κυρίως γιατί πια η ψηφιακή τεχνολογία έχει κάνει τεράστια βήματα και η υπερβολικά καθαρή, ψηφιακά «αποστειρωμένη» εικόνα δεν καταφέρνει να κάνει τον θεατή να «χαθεί» πια σε υποφωτισμένες, χαοτικές σκηνές όπου το βλέμμα παλεύει να διακρίνει τι ακριβώς συμβαίνει. Αυτός ο οπτικός αποπροσανατολισμός γεννούσε φόβο και αγωνία, ενώ η ψευδαίσθηση του χαοτικού, του αχαρτογράφητου, εδώ απουσιάζει. Ισως γι’ αυτό ο Μπόιλ και ο Γκάρλαντ επέλεξαν να μετατοπίσουν το βάρος της αφήγησης. Αντί να επενδύσουν αποκλειστικά στο οπτικό σοκ (αν και υπάρχουν αρκετές σκηνές που θα κάνουν πολλούς θεατές να απομακρύνουν το βλέμμα τους από την οθόνη) στρέφονται σε ένα σενάριο γεμάτο ανατροπές, δίνοντας παράλληλα μεγαλύτερη έμφαση στην ψυχολογική σκιαγράφηση των χαρακτήρων, στις σχέσεις και στα ηθικά τους διλήμματα.

Ο Μπόιλ τολμά κάτι διαφορετικό, θέλει να διευρύνει το κινηματογραφικό σύμπαν της ταινίας (αποτελεί το πρώτο μέρος μιας προγραμματισμένης τριλογίας, ήδη γυρίζεται το δεύτερο μέρος με τίτλο: «28 χρόνια μετά: Ο ναός των οστών», σε σκηνοθεσία Νία ΝταΚόστα («Candyman», «The Marvels»). Το «28 χρόνια μετά» θέτει τα θεμέλια για ένα νέο franchise, που μπορεί όντως να δώσει ξανά μια νέα πνοή ή να ανακυκλώσει ένα «κουρασμένο» κινηματογραφικό είδος.

▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬

Πάρτι χωρισμού
(The Other Way Around, Ισπανία, Γαλλία, 2024, 114’)
★★★☆☆

● Σκηνοθεσία: Χονάς Τρουέμπα
● Ηθοποιοί: Iτσαρο Αράνα, Βίτο Σανθ, Φερνάντο Τρουέμπα

Η νέα ταινία του Ισπανού δημιουργού Χονάς Τρουέμπα («Η Παρθένος του Αυγούστου», 2019, 129’) είναι μια γλυκιά και ανάλαφρη ρομαντική κομεντί, με μια έξυπνη, ευρηματική σεναριακή ιδέα. Μετά από 14 χρόνια, η Αλε και ο Αλεξ, αγαπημένο κατά τ’ άλλα ζευγάρι, παίρνουν από κοινού τη δύσκολη απόφαση να χωρίσουν. Θέλουν, όμως, ο χωρισμός τους να είναι διαφορετικός από το συνηθισμένο, μια αφορμή για εορτασμό και όχι για πένθος. Ετσι, ανακοινώνουν στους πάντες γύρω τους -γονείς, αδέλφια, φίλους, συναδέλφους και γείτονες (ακόμη και στον υδραυλικό τους!)- ότι θα οργανώσουν ένα μεγάλο «πάρτι χωρισμού» - γιατί ποιος είπε ότι μόνο οι γάμοι αξίζουν πάρτι;

Γεμάτη σινεφιλικές αναφορές και έξυπνους διαλόγους, η ταινία του Χονάς Τρουέμπα αξιοποιεί αποτελεσματικά την ευρηματική της ιδέα. Για το μεγαλύτερο μέρος της διάρκειάς της, ισορροπεί ανάμεσα στο χιούμορ και τον στοχασμό, χτίζοντας μια κωμωδία που πατά γερά στα κωμικά της στοιχεία, αλλά ταυτόχρονα λειτουργεί και ως μικρογραφία της σύγχρονης κοινωνίας. Το εύρημα του «πάρτι χωρισμού» μετατρέπεται σε εργαλείο κοινωνικής παρατήρησης, καθώς οι αντιδράσεις του περιβάλλοντος, από φίλους και συγγενείς έως συναδέλφους, αποκαλύπτουν τις προκαταλήψεις, τις ανασφάλειες και τους φόβους γύρω από τη συντροφικότητα και τον χωρισμό.

Η φιλοσοφική διάθεση του Τρουέμπα λειτουργεί σε αρκετά σημεία, όμως η ταινία μοιάζει να «φορτώνεται» υπερβολικά με επιπλέον στοιχεία, όπως η μετα-κινηματογραφική αφήγηση. Η ενσωμάτωση του φιλμ που ετοιμάζει η Αλε μέσα στην κεντρική αφήγηση προσθέτει έναν αυτοαναφορικό σχολιασμό, αλλά παραμένει αποκομμένη από τον κορμό της ιστορίας. Αντί να ενισχύσει το θεματικό βάθος, αφαιρεί τελικά από τη σπιρτάδα και την καθαρότητα της αρχικής ιδέας. Η ταινία «λάμπει» περισσότερο όταν διατηρεί την ανάλαφρη, παιχνιδιάρικη ατμόσφαιρά της, αξιοποιώντας τους έξυπνους διαλόγους, τη χημεία των δύο πρωταγωνιστών και τη ρεαλιστική, τρυφερή απεικόνιση μιας σχέσης που φτάνει στο τέλος της.

Παρότι το σενάριο δεν εξελίσσεται δραματικά και οι χαρακτήρες μένουν σε μια επιφανειακή ανάγνωση, η ταινία σε κερδίζει με την ανάλαφρη αισθητική της, τα υπέροχα σκηνικά και τη ζεστή, υπέροχη κινηματογράφηση της Μαδρίτης από τον διευθυντή φωτογραφίας Σαντιάγκο Ρακάι. Μια ευαίσθητη, αντισυμβατική κομεντί, που μιλά με ειλικρίνεια για τις ανθρώπινες σχέσεις, ιδανική για ένα καλοκαιρινό βράδυ στο θερινό σινεμά.

Παίζονται ακόμα

Διπλή ταυτότητα
(Undercover, Ισπανία, 2024, 118’)

● Σκηνοθεσία: Αράντσα Ετσεβαρία
● Ηθοποιοί: Καρολίνα Γιούστε, Λουίς Τοσάρ

Μια μυστική πράκτορας, αφού πέρασε αρκετά χρόνια διεισδύοντας στους κύκλους της Αριστεράς του Abertzale ως νεαρή υποστηρίκτρια της τρομοκρατικής ομάδας ETA, αποκτά αυτό που έψαχνε: η ETA επικοινωνεί μαζί της. Η ταινία απέσπασε 13 υποψηφιότητες στα Βραβεία Goya 2025 και τιμήθηκε με τα βραβεία Καλύτερης Ταινίας και Α’ Γυναικείου Ρόλου (Καρολίνα Γιούστε).

▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬

Ελιο
(Elio, ΗΠΑ, 2025, 98’)

● Σκηνοθεσία: Μάντελιν Σαραφιάν, Ντόμι Σι και Αντριαν Μολίνα
● Με τις φωνές (στα ελληνικά) των Μιχάλη Ψυχράμη, Τάνιας Παλαιολόγου, Κωνσταντίνου Ανδριόπουλου

Ο 11χρονος Ελιο, παθιασμένος με το Διάστημα και τους εξωγήινους, εύχεται να τον απαγάγουν... και η ευχή του γίνεται πραγματικότητα! Μεταφέρεται στο Communiverse, έναν διαγαλαξιακό οργανισμό, όπου –κατά λάθος– τον περνούν για τον αρχηγό της Γης. Ανάμεσα σε αλλόκοτους εξωγήινους και απίθανες περιπέτειες, ο Ελιο καλείται να εκπροσωπήσει την ανθρωπότητα και να ανακαλύψει τον πραγματικό του εαυτό.