Μια μικρού μήκους αλληγορία για το τέρας του φασισμού

Ο Νίκος Αυγουστίδης είναι κινηματογραφιστής, αλλά και γιατρός. Εμείς τον γνωρίσαμε με την πρώτη του ιδιότητα, όταν το 2019 βραβεύτηκε στο Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους Δράμας για την πολύ ιδιαίτερη ταινία του «Apallou», μία ελληνογαλλική παραγωγή. Βέβαια, τα βραβεία για τον ίδιο ήρθαν από νωρίς: η πτυχιακή του ταινία, «UMMI», συμμετείχε σε πολλά φεστιβάλ (Παλμ Σπρινγκς, Οντενσε, Ρέγκενσμπουργκ, Δράμα, «Νύχτες Πρεμιέρας» κ.ά.) και διακρίθηκε (Βραβείο Πρωτοεμφανιζόμενου Σκηνοθέτη στο Διεθνές Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους Δράμας 2016, Βραβείο Καλύτερης Ταινίας στο Μεσογειακό Φεστιβάλ της Ρώμης MedFilm 2016). Η τωρινή, τρίτη μικρού μήκους ταινία του, «Μελανόχαιτος», αποτελεί μία ακόμα έκπληξη στον χώρο των ταινιών μικρού μήκους: είναι πράγματι σπάνιο να δούμε ελληνική ταινία (ειδικά μικρού μήκους) να καταπιάνεται με βαθιά πολιτικά θέματα μέσω μεταφοράς και συμβολισμού.

Στον «Μελανόχαιτο» (διόλου τυχαίος ο τίτλος, καθώς παραπέμπει απευθείας στον ναζισμό) βρισκόμαστε στην ηρεμία ενός μεγάλου πάρκου με άγρια ζώα στα κλουβιά τους. Ενα το σκάει. Οι επισκέπτες του πάρκου, μεταξύ αυτών και μία σχολική τάξη με τη δασκάλα τους, δίχως να μεταμορφώνονται εξωτερικά, γίνονται κομμάτι μίας αυταρχικής βιαιότητας που μεταδίδεται σαν ιός. Σύμφωνα με τον σκηνοθέτη: «Υποθέστε ότι βρίσκεσθε στον Ζωολογικό Κήπο και ακούτε μια φωνή από ένα μεγάφωνο να λέει: “Μόλις προ ολίγου δραπέτευσε ένα λιοντάρι”. Θα ενεργήσετε σ’ αυτή την περίπτωση όπως ακριβώς θα ενεργούσατε αν βλέπατε το λιοντάρι, έτσι είχε πει ο φιλόσοφος Τζον Ντιούι. Αυτή η υπόθεση του Τζον Ντιούι υπήρξε και το έναυσμα για τη δημιουργία της ταινίας.

Οταν χτίζω τις ιστορίες μου, η αλληγορία, το παραμύθι, μου προσφέρουν έναν κοινό τόπο πέρα από την πραγματικότητα, όπου μπορώ να προσκαλέσω τον θεατή με τέτοιο τρόπο ώστε, ξεπερνώντας κάθε ενδοιασμό, να είναι ικανός να εισέλθει στο σύμπαν μου, έτοιμος να κοιτάξει κατάματα τα τέρατα που με στοιχειώνουν. Ο “Μελανόχαιτος” είναι μια τέτοια αλληγορία για το τέρας του φασισμού που διεισδύει αργά αλλά σταθερά ξανά στις ζωές μας».

Η ταινία είχε γίνει δεκτή στο περσινό Φεστιβάλ Δράμας αλλά στο τμήμα με τις ταινίες για το περιβάλλον! Επειδή η πλοκή εξελίσσεται μέσα σε ένα πάρκο, προφανώς αυτό δεν σημαίνει ότι εκ προοιμίου η ταινία είναι περιβαλλοντική, πόσο μάλλον που η συγκεκριμένη χρησιμοποιεί πολύ εύστοχα την αλληγορία για να καταδείξει ένα πολύ σοβαρό θέμα, όπως είναι αυτό της συντηρητικοποίησης και του εκφασισμού της κοινωνίας.

Βέβαια, η ματιά του κάθε επικεφαλής τμήματος φεστιβάλ είναι προσωπική και ως τέτοια, απολύτως σεβαστή, ωστόσο δεν ήταν δυνατόν να γίνει δεκτό κάτι τέτοιο από τους δημιουργούς της ταινίας, ειδικά όταν δεν θα έμπαινε ούτε στο διαγωνιστικό. Οπότε, όπως είναι αναμενόμενο, η ταινία δεν παίχτηκε στο περσινό φεστιβάλ αφού επιλέχθηκε για ένα εντελώς λάθος τμήμα του και ακόμα δεν έχει κάνει ούτε ελληνική, ούτε ευρωπαϊκή πρεμιέρα. Εκανε όμως παγκόσμια!

Παγκόσμια Πρεμιέρα έκανε στο επίσημο διαγωνιστικό του 42ου Διεθνούς Φεστιβάλ για Μικρού Μήκους Ταινίες Μπουσάν στη Νότια Κορέα, πριν από λίγες μέρες (24 έως 29 Απριλίου). Μόνο εύκολο δεν είναι να γίνεις δεκτός σε ένα τέτοιο φεστιβάλ: συγκεκριμένα η ταινία «Μελανόχαιτος» επιλέχθηκε ανάμεσα σε 4.539 φιλμ, από τα οποία μία επιτροπή 25 ατόμων (17 Κορεάτες και 8 άλλων εθνικοτήτων) κατέληξαν σε μόλις 40! Παράλληλα, το φεστιβάλ αυτό θεωρείται μοναδικό καθώς το Μπουσάν λογίζεται ως UNESCO City of Film. Μαζί με το Shorts Shorts Film Festival & Asia πρόκειται για το καλύτερο ασιατικό φεστιβάλ και μέσα στα καλύτερα του κόσμου στο είδος του.

Οσο για το Shorts Shorts Film Festival & Asia (29/05-11/06/2025), αυτό διεξάγεται στο Τόκιο της Ιαπωνίας. Θυμίζουμε ότι η Ιαπωνία έχει καταφέρει να ξεχωρίσει φεστιβαλικά στον χώρο του κινηματογράφου, δίνοντας και τα δικά της «Οσκαρ», για τα οποία διαγωνίζονται ταινίες απ’ όλο τον κόσμο, ανάμεσά τους και χολιγουντιανά μπλοκμπάστερ. Οπως και στη Νότια Κορέα, έτσι και εδώ, από 4.592 φιλμ σε όλες τις κατηγορίες (διεθνές τμήμα, εθνικό ιαπωνικό κ.λπ.) επιλέχτηκαν μόνο 250 συνολικά σε όλες τις κατηγορίες εκ των οποίων τα 32 φιλμ είναι στο διεθνές (από περίπου 3.000).

Ο «Μελανόχαιτος» έχει επιλεγεί και πάλι για το διεθνές διαγωνιστικό, σε μια κατηγορία (σ.σ. εδώ η «ανάγνωση» του φιλμ είναι εξαιρετική στην κατηγοριοποίηση της, σε αντίθεση με ό,τι συνέβη με το περσινό Φεστιβάλ Δράμας) με τίτλο «Unknown» και την εξής υποσημείωση όσον αφορά την επιλογή της ταινίας του Αυγουστίδη: «Οταν το τετριμμένο μετατρέπεται σε παραλογισμό, καλωσορίσατε σε έναν κόσμο όπου το σουρεαλιστικό παραμονεύει μπροστά στα μάτια σας και το παραμικρό μπορεί να μετατραπεί σε έκρηξη απρόβλεπτης τρέλας». Τέλος, όσον αφορά την ευρωπαϊκή πρεμιέρα του φιλμ, αυτή θα γίνει τέλη Μαΐου σε ένα πολύ γνωστό ευρωπαϊκό φεστιβάλ, ενώ η επίσημη ανακοίνωση θα γίνει σε μία εβδομάδα.

Είναι σίγουρα περίεργο αλλά, επίσης σίγουρα, δεν είναι η πρώτη φορά που ελληνικό καλλιτεχνικό έργο (ειδικά στο σινεμά) αναγνωρίζεται στο εξωτερικό και όχι στη χώρα του (ακόμα έστω). Οσο για τον σκηνοθέτη, ο Νίκος Αυγουστίδης γράφει το σενάριο για την πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του, μία ερωτική ταινία και πάλι με αλληγορικά και συμβολικά στοιχεία. Αναμένουμε...

♦ Πληροφορίες: Στην ταινία πρωταγωνιστούν οι: Πατρίκιος Κωστής, Αλεξάνδρα Χασάνι, Σοφίνα Λαζαράκη, Ντίνα Μιχαηλίδου, Ερατώ Πίσση, Andi Xhuma, Αμέρικο Μέλης, Αγάπη Ασημακοπούλου, Φίλιππος Ιωαννίδης.
Διεύθυνση φωτογραφίας: Γιάννης Κανάκης
Μοντάζ: Ιωάννα Πογιαντζή