Η πρώτη μεγάλου μήκους της Αριάν Λαμπέντ και η επιστροφή της Πέννυς Παναγιωτοπούλου

Το «September Says», της δημιουργού που γνωρίσαμε κυρίως ως ηθοποιό, εμφανώς επηρεασμένο από το Greek Weird Wave και τα έργα του Λάνθιμου, καταφέρνει να συστήσει μια δική του κινηματογραφική γλώσσα που εντάσσει στην αφήγηση το γκροτέσκο και στοιχεία από το σινεμά του τρόμου και τα ψυχολογικά θρίλερ, ενώ η Παναγιωτοπούλου, με το βραβευμένο στο 65ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης «Wishbone», αναδεικνύει με έναν γνήσιο και ισορροπημένο νεορεαλισμό το διήγημα «40 μέρες» της Κάλλιας Παπαδάκη | «Κρέας» του πολυβραβευμένου σκηνοθέτη μικρού μήκους ταινιών Δημήτρη Νάκου

 ▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬ ▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬

September Says
(Ιρλανδία, Ηνωμένο Βασίλειο, Γερμανία, 2024, 100’)
★★★☆☆

● Σκηνοθεσία: Αριάν Λαμπέντ
● Ηθοποιοί: Μία Θάρια, Πασκάλ Καν, Ράκι Θάκραρ

Η Αριάν Λαμπέντ, βραβευμένη με το Volpi Cup στο 67ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βενετίας, για την ερμηνεία της στο «Attenberg» (2010, 97’), σκηνοθετεί την πρώτη της μεγάλου μήκους ταινία, που αντλεί έμπνευση από το βιβλίο της Ντέιζι Τζόνσον, «Sisters».

Οι δύο αδελφές, Τζουλάι και Σεπτέμπερ, είναι αχώριστες, αν και πολύ διαφορετικές. Η Σεπτέμπερ είναι προστατευτική και επιφυλακτική, ενώ η Τζουλάι είναι ανοιχτή και περίεργη για τον κόσμο. Η μητέρα τους ανησυχεί για τη δυναμική τους και δεν ξέρει πώς να τις χειριστεί. Οι τρεις τους καταφεύγουν σε ένα παλιό εξοχικό στην Ιρλανδία κι εκεί η Τζουλάι συνειδητοποιεί ότι η σχέση της με την αδελφή της αλλάζει με απροσδόκητους τρόπους, ενώ μια σειρά από σουρεαλιστικές συναντήσεις δοκιμάζουν τα όρια της οικογένειας.

Ψυχολογικό δράμα, με έντονη γοτθική ατμόσφαιρα, το «September Says» καταφέρνει στο μεγαλύτερο μέρος του να σε εντυπωσιάσει με τις τολμηρές επιλογές της Λαμπέντ και την ικανότητά της να διαχειρίζεται πολύπλοκα θέματα όπως η βία και η αλληλεξάρτηση, εξερευνώντας παράλληλα τον εφηβικό κόσμο των κοριτσιών. Το έργο της, εμφανώς επηρεασμένο από το Greek Weird Wave και τα έργα του Λάνθιμου, «υιοθετεί» κυρίως τα χαρακτηριστικά της αποστασιοποίησης και της δημιουργίας μιας σκοτεινής σουρεαλιστικής ατμόσφαιρας, καταφέρνοντας να συστήσει μια δική του κινηματογραφική γλώσσα που εντάσσει στην αφήγηση το γκροτέσκο κι αρκετά στοιχεία από το σινεμά του τρόμου και των ψυχολογικών θρίλερ.

Με φυσικούς φωτισμούς και κάθε πλάνο προσεχτικά μελετημένο βάσει μιας γεωμετρίας που τονίζει την ανησυχητική ατμόσφαιρα, η σκηνοθέτις κατασκευάζει έναν εφιαλτικό κόσμο που αντανακλά τα μύχια της εφηβικής ψυχής καθώς και τα τραύματα του παρελθόντος, από μια σκηνοθετική ματιά που αν και δεν πρωτοτυπεί, έχει ιδιαίτερη δυναμική.

Εκεί όμως που η ταινία υστερεί είναι στην εξέλιξη της πλοκής. Από ένα σημείο και έπειτα μένει στάσιμη, ανακυκλώνοντας τις αρχικές ιδέες, φτάνοντας σε ένα φινάλε που μοιάζει αρκετά βεβιασμένο.

 ▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬ ▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬

Wishbone
(Ελλάδα, Γαλλία, Γερμανία, Κύπρος, 2024, 123’)
★★★½☆☆

● Σκηνοθεσία: Πέννυ Παναγιωτοπούλου
● Ηθοποιοί: Γιάννης Καράμπαμπας, Κωνσταντίνος Αβαρικιώτης, Αλεξάνδρα Σακελλαροπούλου

Η Πέννυ Παναγιωτοπούλου επιστρέφει έντεκα χρόνια μετά το «September» (2013, 99’) με την τρίτη μεγάλου μήκους ταινία της, βασισμένη στο διήγημα «40 μέρες» της Κάλλιας Παπαδάκη, με την οποία συνυπογράφει και το σενάριο.

Ο Κώστας, ένας νεαρός σεκιουριτάς σε δημόσιο νοσοκομείο, μετά τον ξαφνικό θάνατο του μεγαλύτερου αδελφού του, αναγκάζεται να γίνει κηδεμόνας της ανιψιάς του, ενώ ταυτόχρονα πνίγεται από χρέη. Απελπισμένος, δέχεται την πρόταση ενός τραυματιοφορέα, που του προσφέρει βοήθεια, αλλά με ένα τίμημα.

Το «Wishbone» (Βραβείο Κοινού στο 65ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης) συνδυάζει το μελόδραμα και τον κοινωνικό ρεαλισμό, δίνοντας όταν χρειάζεται μια ποιητική διάσταση στις σκηνές. Τα συναισθήματα που προκαλεί πηγάζουν αυθόρμητα, καθώς η συγκινητική ερμηνεία του Γιάννη Καράμπαμπα (Βραβείο πρωτοεμφανιζόμενου ηθοποιού στη Θεσσαλονίκη) και οι καλοσχεδιασμένοι χαρακτήρες που τον περιβάλλουν σχηματίζουν μια ρεαλιστική εικόνα της ελληνικής κοινωνίας, χωρίς υπερβολές και εξάρσεις που βλέπουμε άλλοτε στο ελληνικό σινεμά.

Η μινιμαλιστική σκηνοθετική προσέγγιση της Παναγιωτοπούλου και η απλή γραμμική αφήγηση της ιστορίας αποκαλύπτουν την ψυχογραφία ενός άντρα που παλεύει με ηθικά διλήμματα, την επιβίωση και με τον ίδιο του τον εαυτό καθώς προσπαθεί να ορίσει τη δική του εικόνα ως πατρική φιγούρα μέσα σε μια κοινωνία όλο και πιο σκληρή και αδιάφορη.

Ο διευθυντής φωτογραφίας Δημήτρης Κατσαΐτης (Βραβείο Καλύτερης Φωτογραφίας στο Lecce European Film Festival) χρησιμοποιεί το φυσικό φως, τα ζεστά χρώματα και η κάμερά του έρχεται όσο κοντά χρειάζεται για να αποτυπώσει τις δυσκολίες του πρωταγωνιστή. Ο νεορεαλισμός της Παναγιωτοπούλου (σε κάποια σημεία θυμίζει έντονα το σινεμά του Κεν Λόουτς) λειτουργεί και δεν φαίνεται επιτηδευμένος, και έτσι το μελόδραμα στα χέρια της μετατρέπεται σε μια ισορροπημένη και μετρημένη ταινία.

 ▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬ ▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬

Κρέας
(Ελλάδα, 2024, 104’)
★★½☆☆☆

● Σκηνοθεσία: Δημήτρης Νάκος
● Ηθοποιοί: Ακύλλας Καραζήσης, Κώστας Νικούλι, Παύλος Ιορδανόπουλος, Μαρία Καλλιμάνη, Γιώργος Συμεωνίδης, Ναταλία Σουίφτ

Ο Δημήτρης Νάκος, πολυβραβευμένος σκηνοθέτης μικρού μήκους ταινιών («Η Αλίκη στο καφέ», «Κατάψυξη»), έκανε το μεγάλου μήκους ντεμπούτο του με μια ταινία που απέσπασε τρία βραβεία στο 65ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης. Η δράση τοποθετείται σε ένα χωριό της ελληνικής επαρχίας. Ο Τάκης, κτηνοτρόφος και επιχειρηματίας, ετοιμάζεται να εγκαινιάσει το νέο του κρεοπωλείο. Ομως, την παραμονή, ο γιος του, Παύλος, σκοτώνει τον γείτονά τους, ο οποίος διεκδικεί μέρος της γης τους. Μοναδικός μάρτυρας του εγκλήματος είναι ο Χρήστος, ένας νεαρός Αλβανός που μεγάλωσε δίπλα στον Τάκη και εργάζεται για εκείνον από παιδί.

Ο Νάκος σκηνοθετεί ένα έργο που ισορροπεί ανάμεσα στο αστυνομικό θρίλερ και το κοινωνικό δράμα, με στοιχεία νεο-νουάρ και ερμηνείες γεμάτες ένταση. Η ταινία επιχειρεί μια τομή –σαν αυτή που γίνεται πάνω σε ένα κομμάτι κρέας– στην ελληνική επαρχία, ψυχογραφώντας τους χαρακτήρες, αναλύοντας τη δυναμική μιας μικρής κοινότητας κι εξερευνώντας την ηθική, τις σχέσεις εξουσίας και την εύθραυστη ισορροπία μιας οικογένειας που ζει στη σκιά ενός εγκλήματος.

Η προσπάθεια σκιαγράφησης των πρωταγωνιστών ξεκινά με αρκετές προσδοκίες, όμως τα σεναριακά προβλήματα αρχίζουν να διαφαίνονται στη δεύτερη πράξη. Καθώς οι ρυθμοί επιβραδύνονται, η ιστορία μοιάζει να μένει στάσιμη. Πέρα από τις σεναριακές δυσκολίες στην αποτύπωση της ιστορίας, ο Νάκος δεν καταφέρνει πάντα να αξιοποιήσει τη σκηνοθεσία προς όφελός του. Ο Γιώργος Βαλσαμής, μέσα από μπλε και γκρι αποχρώσεις, αποτυπώνει φωτογραφικά το επαρχιακό τοπίο, δημιουργώντας μια εντυπωσιακή νεο-νουάρ αισθητική. Ωστόσο, η χρήση της κάμερας δεν υπηρετεί πάντα την αφήγηση, με αποτέλεσμα κάποτε να λειτουργεί ανασταλτικά στη ροή της ιστορίας.

Η κάμερα ακολουθεί τους πάντες και τα πάντα, με μια κίνηση έντονη που, σε ορισμένες στιγμές καταλήγει να σε αποπροσανατολίζει. Στις σκηνές έντασης, αυτή η κινητικότητα λειτουργεί υπέρ της αφήγησης, ενισχύοντας τη σωματική πάλη των χαρακτήρων. Ωστόσο, όταν η ταινία επιβραδύνει και καλείται να εστιάσει στην ψυχογράφηση των πρωταγωνιστών, η κάμερα δεν σταματά ούτε στιγμή πάνω τους. Αντί να επιτρέψει στους χαρακτήρες να εξωτερικεύσουν την εσωτερική τους πάλη, κινείται αδιάκοπα προκαλώντας σύγχυση και αχρείαστη ένταση, που μοιάζει παράταιρη. Αυτή η σκηνοθετική επιλογή αποδυναμώνει ακόμα και την ίδια την οπτική ταυτότητα της ταινίας. Είναι κρίμα, γιατί μια διαφορετική προσέγγιση –τουλάχιστον στις σκηνές όπου αυτή η τεχνική δεν εξυπηρετεί ουσιαστικά την ιστορία– θα ενίσχυε σημαντικά την αφήγηση.

Ο Νάκος αποδεικνύει πάντως την ικανότητά του στη διαχείριση των ηθοποιών και των σκηνών, διαμορφώνοντας μια ιστορία με σαφή δομή -αρχή, μέση και τέλος- και μεταφέροντας ό,τι θέλει να πει άμεσα στον θεατή. Δυστυχώς, στο φινάλε, παρά το εύστοχο σχόλιο για τον φαύλο κύκλο της βίας και τις συνέπειες των ψεμάτων, η ταινία δεν καταφέρνει να ολοκληρωθεί με την απαιτούμενη δυναμική, αφήνοντας μια αίσθηση ανισορροπίας στη συνολική αφήγηση.