Δράμα, σουρεαλισμός και ένα ντοκιμαντέρ για την Κάλλας

«Είμαι ακόμη εδώ», ένα οικογενειακό δράμα στον καθρέφτη της πολιτικής βίας του Βάλτερ Σάλες. Η ταινία εστιάζει στο πορτρέτο μιας οικογένειας που σημαδεύεται από τις πολιτικές αναταράξεις, σκιαγραφώντας παράλληλα την ιστορία της γενέτειράς του, της Βραζιλίας. | «Μαίρη, Μαριάννα, Μαρία: τα άγνωστα ελληνικά χρόνια της Κάλλας» το ντοκιμαντέρ των Μιχάλη Ασθενίδη και Βασίλη Λούρα διερευνά, μέσω σπάνιου αρχειακού υλικού, ανέκδοτων ηχογραφήσεων, συνεντεύξεων και ηχητικών ντοκουμέντων, τα άγνωστα χρόνια της Μαρίας Κάλλας στην Ελλάδα | «Αγαπούσε τα λουλούδια περισσότερο» η εικονοκλαστική, ψυχεδελική δυστοπία του Γιάννη Βεσλεμέ που σκηνοθετεί μια σουρεαλιστική, μελαγχολική ταινία επιστημονικής φαντασίας εξερευνώντας με αλλόκοτο τρόπο το πένθος, την ενηλικίωση, καθώς και την προσπάθεια του ανθρώπου να ανατρέψει το αναπόφευκτο | Δείτε ακόμα: «Captain America: Θαυμαστός Καινούργιος Κόσμος» σε σκηνοθεσία Τζούλιους Ονα | «Το Πιο Πολύτιμο Φορτίο» του βραβευμένου με Όσκαρ Michel Hazanavicius | «Dog Man» του Πίτερ Χάστινγκς | «Τρελή από Eρωτα. Μπρίτζετ Τζόουνς: Η Επιστροφή» σε σκηνοθεσία Μάικλ Μόρις

 ▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬

Είμαι ακόμη εδώ
(I’m Still Here, Βραζιλία, Γαλλία, 2024, 136’)
★★★½☆

● Σκηνοθεσία: Βάλτερ Σάλες
● Ηθοποιοί: Φερνάντα Τόρες, Σέλτον Μέγιο, Φερνάντα Μοντενέγκρο

Ο Βάλτερ Σάλες, σκηνοθέτης μεταξύ άλλων της –βασισμένης στα απομνημονεύματα του Ερνέστο Τσε Γκεβάρα– αριστουργηματικής ταινίας «Ημερολόγια μοτοσικλέτας» (The Motorcycle Diaries, 2004, 126’), δεκατρία χρόνια μετά την τελευταία του μεγάλου μήκους ταινία «Στον δρόμο» (On the Road, 2012, 124’), επιστρέφει με ένα συγκλονιστικό δράμα. Η νέα του ταινία εστιάζει στο πορτρέτο μιας οικογένειας που σημαδεύεται από τις πολιτικές αναταράξεις, σκιαγραφώντας παράλληλα την ιστορία της γενέτειράς του, της Βραζιλίας.

Βασισμένη στα best-seller απομνημονεύματα του Μαρσέλο Ρούμπενς Πάιβα, η ταινία αφηγείται τη ζωή της οικογένειας Πάιβα, που ζει στο Ρίο ντε Τζανέιρο του 1970, σε ένα σπίτι δίπλα στην παραλία. Η Βραζιλία βρίσκεται υπό στρατιωτική δικτατορία και η ήσυχη ζωή της οικογένειας θα διαταραχθεί όταν μια μέρα ο πατέρας, Ρουμπέν Πάιβα, πολιτικός και διανοούμενος, θα απαχθεί βίαια από το καθεστώς και έκτοτε θα χαθούν τα ίχνη του. Η γυναίκα του, Γιούνις, προσπαθεί να μάθει τι απέγινε ο άντρας της και ταυτόχρονα να διαχειριστεί μαζί με την οικογένειά της την απώλεια.

Ο Σάλες αποφεύγοντας τη μετωπική σύγκρουση και την καταγγελτική διάθεση, δημιουργεί μια ταινία με το οικογενειακό δράμα στο επίκεντρο, ενώ σταδιακά αναδεικνύονται πιο πολύπλοκες θεματικές, όπως η απώλεια, η μνήμη και ο τρόπος με τον οποίο το ατομικό τραύμα συνδέεται με το συλλογικό. Με υπέροχα ζεστά χρώματα, κινηματογραφεί την ξέγνοιαστη ζωή της οικογένειας, γεμίζοντας το κάδρο με φως, θάλασσα, γέλια και ανθρωπιά. Οι ήρωες μαζεύονται στο σπίτι, υποδέχονται συγγενείς και φίλους, γλεντούν, βγάζουν φωτογραφίες και καταγράφουν τις όμορφες στιγμές τους με μια μικρή κάμερα 8 χιλιοστών. Ο Σάλες χτίζει αυτή την ειδυλλιακή ατμόσφαιρα, μια ψευδαίσθηση ασφάλειας που ούτε η δικτατορία φαίνεται να μπορεί να αγγίξει, μόνο και μόνο για να την καταρρίψει στη συνέχεια, υπενθυμίζοντας πως οι ευχάριστες στιγμές υπό την απειλή ενός καταπιεστικού καθεστώτος είναι εύθραυστες. Μέσα από την καθημερινότητα της οικογένειας Πάιβα, ο θεατής βιώνει σταδιακά την εισβολή της πολιτικής βίας στον φαινομενικά προστατευμένο κόσμο τους. Η Γιουνίς, μέσα από το προσωπικό αρχείο της οικογένειας, ανατρέχει στις μνήμες εκείνης της εποχής, γεφυρώνοντας το παρελθόν με το παρόν. Αυτή η σύνδεση δημιουργεί μια ισχυρή συναισθηματική γέφυρα με τον θεατή, μετατρέποντας το προσωπικό δράμα σε συλλογική εμπειρία.

Από τη στιγμή της εξαφάνισης του Ρουμπέν, η αφήγηση μετατοπίζεται και επικεντρώνεται στη Γιουνίς. Η Φερνάντα Τόρες παραδίδει μια συγκλονιστική ερμηνεία, αποτυπώνοντας με το βλέμμα της όλη την απώλεια, τη δύναμη, αλλά και την αδυναμία να θρηνήσει πραγματικά, καθώς ζει μέσα στην αβεβαιότητα για την τύχη του άντρα της. Ο Σάλες διαχειρίζεται τον πόνο και την απώλεια χωρίς να υψώνει τη φωνή του, αφήνοντας χώρο στη σιωπή και στον βουβό θρήνο. Η πολιτική διάσταση της ταινίας είναι διακριτική –ίσως όχι αρκετά έντονη για να συναρπάσει όλους τους θεατές–, όμως παραμένει ξεκάθαρη. Η ταινία τονίζει πως η δικτατορία υπήρξε υπεύθυνη για την εξαφάνιση αμέτρητων ανθρώπων, εστιάζοντας στην αγωνιώδη ανάγκη των οικογενειών τους να μάθουν τι απέγιναν οι αγαπημένοι τους.

Σε αυτή τη συμβολική διάσταση που δίνει ο Σάλες όμως κρύβεται και η αδυναμία της ταινίας του. Ο χαρακτήρας της Γιουνίς δεν είναι πάντα πολυδιάστατος και μοιάζει να εξυπηρετεί τον συμβολισμό περισσότερο παρά να είναι ένας ανθρώπινος χαρακτήρας. Η ταινία αρκετές φορές ισορροπεί επικίνδυνα ανάμεσα στο δράμα και το μελόδραμα και οι σχέσεις μεταξύ της οικογένειας μετά την εξαφάνιση του Ρουμπέν δεν εξερευνούνται επαρκώς.

Ομως το «Είμαι ακόμα εδώ» σίγουρα θα συγκινήσει. Είναι μια ταινία ανθρώπινη που μιλά για τη βία και την καταπίεση, αλλά και για τη σημασία που έχουν το παρελθόν και η διατήρηση της μνήμης.

 ▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬

Μαίρη, Μαριάννα, Μαρία: τα άγνωστα ελληνικά χρόνια της Κάλλας
(Ελλάδα, 2023, 103’)
★★☆☆☆

● Σκηνοθεσία: Μιχάλης Ασθενίδης και Βασίλης Λούρας

Το ντοκιμαντέρ των Μιχάλη Ασθενίδη και Βασίλη Λούρα διερευνά, μέσω σπάνιου αρχειακού υλικού, ανέκδοτων ηχογραφήσεων, συνεντεύξεων και ηχητικών ντοκουμέντων, τα άγνωστα χρόνια της Μαρίας Κάλλας στην Ελλάδα, φωτίζοντας μια κρίσιμη περίοδο που διαμόρφωσε την εξέλιξή της και τη μετέπειτα καριέρα της. Ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος, οι προκλήσεις που αντιμετώπισε ως καλλιτέχνιδα και οι άδικες επιθέσεις που δέχτηκε αποτελούν βασικούς άξονες μιας αφήγησης που αναδεικνύει τη δύσκολη, σχεδόν μυθιστορηματική ζωή της.

Η άφιξή της στην Αθήνα το 1937, η φοίτησή της στο Εθνικό Ωδείο, όπου πρωτοσυστήνεται ως Μαίρη στους συμμαθητές της, το πρώτο της συμβόλαιο με τη νεοσύστατη Λυρική Σκηνή το 1940, στο οποίο υπογράφει ως Μαριάννα, η εμφάνισή της ως Mary Callas το 1945, καθώς και τα μετέπειτα χρόνια μέχρι την επανεγκατάστασή της στην Ελλάδα το 1957 αποτελούν τα βασικά σημεία του ντοκιμαντέρ, το οποίο διαχειρίζεται με εξαιρετικό τρόπο το πλούσιο αρχειακό υλικό και ακολουθεί αφηγηματικά μια κλασική δομή, συνθέτοντας την αφήγηση από πλάνα αρχείου και πλούσιες συνεντεύξεις. Μέσα από αυτά τα στοιχεία, το ντοκιμαντέρ προσπαθεί να συνθέσει, όσο αυτό είναι δυνατόν, ένα ολοκληρωμένο πορτρέτο της Κάλλας, αναδεικνύοντας όχι μόνο το αδιαμφισβήτητο μουσικό της ταλέντο, αλλά και την ανθρώπινη πλευρά της.

Η διαχείριση του υλικού και η σωστή τοποθέτησή του, σε συνδυασμό με τις συνεντεύξεις (οι οποίες έχουν καδραριστεί υπέροχα), βοηθούν στην κατανόηση μιας πολυσχιδούς προσωπικότητας. Το ντοκιμαντέρ καταφέρνει να αποτελέσει μια μελέτη πάνω στη ζωή της Κάλλας και τη σχέση της με την Ελλάδα. Ενα από τα πιο αξιοσημείωτα μέρη του είναι η παρουσίαση ενός αποκατεστημένου ηχητικού ντοκουμέντου (το οποίο επιμελήθηκε ο λυρικός καλλιτέχνης Αρης Χριστοφέλλης), στο οποίο η Κάλλας ηχογράφησε μια ολόκληρη μελέτη της άριας «Madre, pietosa Vergine» του Βέρντι, τα τελευταία χρόνια της ζωής της, όταν ζούσε απομονωμένη στο διαμέρισμά της, με την καθοδήγηση και τις συμβουλές της Βάσως Δεβετζή. Αυτό το ηχητικό απόσπασμα είναι βαθιά συγκινητικό και αποκαλύπτει πτυχές του εξαιρετικού ταλέντου της.

Οσο όμως καλά κι αν παρουσιάζεται το υλικό, σε ορισμένες στιγμές, λόγω του όγκου της πληροφορίας ενδεχομένως, δίνει την εντύπωση ότι κυλάει πιο γρήγορα από ό,τι χρειάζεται, με τα γεγονότα να παρουσιάζονται περιγραφικά και συνοπτικά. Το αποτέλεσμα είναι να σχηματίζεται ένα πορτρέτο μέσα από την παρουσίαση ορισμένων γεγονότων, χωρίς την απαραίτητη εμβάθυνση. Σε κάποια σημεία η ροή μοιάζει διεκπεραιωτική, με τις συνεντεύξεις να επιχειρούν ανάλυση των γεγονότων, αλλά να μην ενσωματώνονται πάντα πλήρως στο σώμα της αφήγησης.

Το «Μαίρη, Μαριάννα, Μαρία» παραμένει, παρ’ όλα αυτά, ένα πολύτιμο ντοκιμαντέρ για όσους αγαπούν τη μουσική, αλλά και για εκείνους που ενδιαφέρονται να γνωρίσουν άγνωστες πτυχές της ζωής της Κάλλας. Προσφέρει την ευκαιρία να αναλογιστούμε την πορεία μιας γυναίκας που πάλεψε για την αναγνώρισή της, ξεπερνώντας δυσκολίες και πέρα από το ταλέντο της, με τη σκληρή δουλειά της κατάφερε να αναδειχθεί σε μία από τις σημαντικότερες υψιφώνους παγκοσμίως. Μια ζωή που κινήθηκε διαρκώς στο μεταίχμιο μεταξύ θριάμβου και τραγωδίας, αφήνοντας ανεξίτηλο το στίγμα της στην ιστορία της μουσικής και του πολιτισμού.

▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬

Αγαπούσε τα λουλούδια περισσότερο
(Ελλάδα, Γαλλία, 2024, 86’)
★★½☆☆

● Σκηνοθεσία: Γιάννης Βεσλεμές
● Ηθοποιοί: Πάνος Παπαδόπουλος, Γιώργος (Τζούλιο) Κατσής, Αρης Μπαλής, Σάντρα Σαραφάνοβα

Ο Γιάννης Βεσλεμές, επτά χρόνια μετά τη σπονδυλωτή ταινία «Field Guide To Evil» (2018, 117’), στην οποία σκηνοθέτησε την ιστορία «Whatever Happened to Panagas the Pagan», και έντεκα χρόνια μετά την ταινία του «Νορβηγία» («Norway», 2014, 73’), σκηνοθετεί μια σουρεαλιστική, μελαγχολική ταινία επιστημονικής φαντασίας που εξερευνά με αλλόκοτο τρόπο το πένθος, την ενηλικίωση, καθώς και την προσπάθεια του ανθρώπου να ανατρέψει το αναπόφευκτο.

Τρία αδέλφια κατασκευάζουν μια χρονομηχανή με σκοπό να επαναφέρουν τη νεκρή μητέρα τους στη ζωή. Οταν ο εκκεντρικός πατέρας τους κάνει την εμφάνισή του, το πείραμα ξεφεύγει από τον έλεγχό τους και ξεκινάει η χωροχρονική περιδίνησή τους εκεί όπου το παρελθόν και το παρόν γίνονται ένα, σε αυτήν την κωμική, όσο και αλλόκοτη εξερεύνηση του πένθους.

Ισορροπώντας μεταξύ φαντασίας και τρόμου, αντλώντας έμπνευση από ταινίες του Ντέιβιντ Κρόνενμπεργκ αλλά και το σινεμά του Ντέιβιντ Λιντς, ο Βεσλεμές δημιουργεί μια ταινία της οποίας η οπτική δύναμη είναι τόσο έντονη που αναπόφευκτα υπερσκελίζει την αφήγηση. Ο διευθυντής φωτογραφίας Χρήστος Καραμάνης και η σκηνογράφος Ελενα Βαρδαβά κάνουν εξαιρετική δουλειά, δημιουργώντας ένα κλειστοφοβικό, δυστοπικό περιβάλλον που αποπνέει την αίσθηση ενός κόσμου που αμφιταλαντεύεται μεταξύ ονείρου και εφιάλτη. Ο Βεσλεμές τοποθετεί επίτηδες τον χρόνο σε δεύτερο πλάνο. Δεν υπάρχει σαφήνεια ως προς το πού βρισκόμαστε γεωγραφικά και χρονικά. Η ταινία του λειτουργεί ως όχημα για μια φιλοσοφική εξερεύνηση του τραύματος και της αδυναμίας μας να δεχτούμε τον θάνατο, ως πανανθρώπινη αλήθεια. Οι ψυχεδελικές αναζητήσεις των πρωταγωνιστών υπάρχουν για να ενισχύσουν αυτή τη φιλοσοφική προέκταση της ταινίας, αλλά αδυνατούν να ξεπεράσουν το εμπόδιο της απλής καταγραφής μιας εντυπωσιακής εικόνας. Η μεγαλοπρέπεια και η πολυπλοκότητα της εικόνας δεν καταφέρνουν να ισορροπήσουν με την αφήγηση, η οποία μοιάζει να μην έχει ξεκάθαρη πορεία. Οι χαρακτήρες σκιαγραφούνται απλώς, ενώ η ταινία, αν και ξεκινά με μια αφηγηματική δυναμική, σιγά σιγά χάνει τον προσανατολισμό της και μένει απλώς να καταγράφει επεισόδια από τη ζωή των πρωταγωνιστών, αδυνατώντας να εμβαθύνει στις θεματικές της και να παρουσιάσει μια ολοκληρωμένη αφηγηματική δομή.

 ▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬

Captain America: Θαυμαστός Καινούργιος Κόσμος
(Captain America: Brave New World, 2025, 118’)

● Σκηνοθεσία: Τζούλιους Ονα
● Ηθοποιοί: Αντονι ΜακΚι, Χάρισον Φορντ, Λιβ Τάιλερ, Τζιανκάρλο Εσπόζιτο

Ο Σαμ Γουίλσον, ο νέος Captain America, βρίσκεται στη μέση ενός διεθνούς περιστατικού και πρέπει να ανακαλύψει το κίνητρο πίσω από ένα δόλιο παγκόσμιο σχέδιο.

 ▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬

Το Πιο Πολύτιμο Φορτίο
(The Most Precious of Cargoes, Γαλλία, Βέλγιο, 2024, 81’)

● Σκηνοθεσία: Μισέλ Χαζαναβίσιους
● Με τις φωνές των: Ντομινίκ Μπλαν, Γκρεγκορί Γκαντεμπουά, Ντενί Πονταλιντές

Ο βραβευμένος με Όσκαρ Michel Hazanavicius (The Artist) επιστρέφει με «Το Πιο Πολύτιμο Φορτίο».. Στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, ένα φτωχό ζευγάρι βρίσκει ένα μωρό πεταμένο από τρένο προς το Άουσβιτς και αποφασίζει να το μεγαλώσει, αλλάζοντας για πάντα τη ζωή τους.

 ▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬

Dog Man
(Η.Π.Α., 2025, 89’)

● Σκηνοθεσία: Πίτερ Χάστινγκς
● Με τις φωνές των: Πιτ Ντέιβιντσον, Λιλ Ρελ Χάουερι, Αιλα Φίσερ, Πόπι Λιου

Όταν ένας πιστός σκύλος της αστυνομίας και ο αστυνόμος ιδιοκτήτης του τραυματίζονται εν ώρα καθήκοντος, μία παράδοξη, αλλά σωτήρια χειρουργική επέμβαση ενώνει τους δύο σε ένα και έτσι γεννιέται ο Dog Man. Ο Dog Man δεσμεύεται να προστατεύει, να υπηρετεί και να εκτελεί όλα τα σκυλίσια κόλπα.

 ▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬

Τρελή από Eρωτα. Μπρίτζετ Τζόουνς: Η Επιστροφή
(Bridget Jones: Mad About the Boy, Γαλλία, Ηνωμένο Βασίλειο, Η.Π.Α., 2025, 125’)

● Σκηνοθεσία: Μάικλ Μόρις
● Ηθοποιοί: Ρενέ Ζελβέγκερ, Τσιουετελ Ετζιοφόρ, Λίο Γούντολ, Κόλιν Φερθ, Χιου Γκραντ

Η δύο φορές βραβευμένη με Όσκαρ Ρενέ Ζελβέγκερ επιστρέφει στον ρόλο που την καθιέρωσε. Η Μπρίτζετ, πλέον χήρα εδώ και τέσσερα χρόνια μετά τον θάνατο του Μαρκ (Κόλιν Φερθ) σε ανθρωπιστική αποστολή, μεγαλώνει μόνη τα δύο παιδιά της. Με την προσωπική της ζωή σε στασιμότητα, βρίσκει στήριγμα στους φίλους της και τον πρώην εραστή της, Ντάνιελ Κλίβερ (Χιού Γκραντ).