Η πρώτη υπόθεση του ελληνικού #MeToo

Tack
(Ελλάδα, 2024, 96´)

● Σκηνοθεσία: Βάνια Τέρνερ

Το 2020 η ολυμπιονίκης Σοφία Μπεκατώρου αποκαλύπτει δημόσια τη σεξουαλική κακοποίησή της από ισχυρό παράγοντα της Ελληνικής Ιστιοπλοϊκής Ομοσπονδίας που έλαβε χώρα το 1998, πυροδοτώντας με αυτή την κίνησή της το κίνημα #MeToo στην Ελλάδα, ωθώντας έτσι πολλές γυναίκες να «σπάσουν» τη σιωπή τους και να καταγγείλουν περιστατικά σεξουαλικής, σωματικής και ψυχολογικής κακοποίησης στον εργασιακό τους χώρο. Η Αμαλία Προβελεγγίου, νεαρή πρωταθλήτρια της ιστιοπλοΐας, έχοντας στο πλευρό της τη Σοφία Μπεκατώρου αποφασίζει να καταγγείλει τον πρώην προπονητή της για τη συστηματική κακοποίηση που υπέστη από εκείνον ανάμεσα στα 11 και τα 13. Το ντοκιμαντέρ της Βάνιας Τέρνερ ακολουθεί τις δύο γυναίκες καταγράφοντας τη ζωή και τον αγώνα τους κατά τη διάρκεια της δίκης, που υπήρξε η πρώτη του ελληνικού #MeToo.

Το «Tack» είναι από εκείνα τα ντοκιμαντέρ που καταφέρνουν με την απλή αλλά προσεκτική τους προσέγγιση να αναδείξουν σημαντικά θέματα και να τα παρουσιάσουν όπως ακριβώς πρέπει. Η κάμερα, διακριτικός παρατηρητής, καταγράφει με κοντινά πλάνα και ακολουθεί τις δύο γυναίκες καθώς έρχονται αντιμέτωπες όχι μόνο με τα προσωπικά τους τραύματα αλλά και με την εξουσία της πατριαρχίας.

Η Τέρνερ δεν εκμεταλλεύεται το θέμα της, παραμένει ένας σιωπηλός μάρτυρας. Κάποιες στιγμές νιώθεις ότι η κάμερά της λειτουργεί ως θεραπευτικό μέσο κυρίως για την Αμαλία, ενώ προσεγγίζει το θέμα της με ενσυναίσθηση και σεβασμό κι ενώνει τις διαφορετικές ζωές δύο γυναικών που έρχονται και ενώνονται κάτω από ένα κοινό τραύμα, διεκδικώντας τη δικαίωσή τους. Η διαδικασία της δίκης δεν υπάρχει ως οπτικό υλικό. Η αναπαράσταση γίνεται με μορφή animation μέσα από τα ασπρόμαυρα σκίτσα της Γεωργίας Ζάχαρη και τον ήχο από τη δικαστική αίθουσα, όπου ακούγεται η ακροαματική διαδικασία. Σε αυτό το σημείο το ντοκιμαντέρ φέρνει στην επιφάνεια τη σκληρή πραγματικότητα αυτών των υποθέσεων, όπου η θυματοποίηση (victim-blaming), η αμφισβήτηση και η προσπάθεια να καμφθεί το ηθικό των κακοποιημένων γυναικών δείχνουν να είναι πρωταρχικά σε ένα σύστημα που μοιάζει να εργάζεται περισσότερο για τον θύτη.

Η παρακολούθηση του ντοκιμαντέρ της Τέρνερ δεν είναι εύκολη, υπάρχουν στιγμές που δυσκολεύεσαι ψυχικά, αλλά πρέπει να το κάνεις ώστε αυτές να αποτυπωθούν στη μνήμη. Το «Tack» έρχεται για να μας θυμίσει ότι δεν πρέπει να ξεχάσουμε και ότι συνεχώς πρέπει να παλεύουμε για να διαμορφώσουμε μια διαφορετική ελληνική κοινωνία που θα αποβάλει τα κακώς κείμενα και θα πάψει να κατηγορεί τα θύματα, τιμωρώντας επιτέλους τους θύτες.

▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬

Bird
(Ηνωμένο Βασίλειο, ΗΠΑ, Γαλλία, Γερμανία, 2024, 119´).

● Σκηνοθεσία: Αντρεα Αρνολντ. Ηθοποιοί: Νικίγια Ανταμς, Μπάρι Κέογκαν, Φραντς Ρογκόφσκι, Τζέιμς Νέλσον-Τζόις, Σάρα Μπεθ Χάρμπερ

Η Αντρεα Αρνολντ τρία χρόνια μετά το «Cow» (2021, 94’), ένα ντοκιμαντέρ για την καθημερινότητα δύο αγελάδων, επιστρέφει στον κινηματογράφο με μια ταινία που έχει όλα τα χαρακτηριστικά του σπουδαίου σινεμά της όπως το γνωρίσαμε και την πρώτη φορά με την εξαιρετική ταινία «Fish Tank» (2009, 123’), μια ρεαλιστική καταγραφή της ζωής μιας 15χρονης που ζει σε εργατική συνοικία του Εσεξ, ή και με το εξαιρετικό road movie «American Honey» (2016, 163’), που μας ταξίδεψε στις Μεσοδυτικές Πολιτείες των ΗΠΑ μέσα από την ιστορία της Σταρ.

Στο «Bird», η ιστορία περιστρέφεται γύρω από τη 12χρονη Μπέιλι, που ζει με την οικογένειά της σε κατάληψη στο Βόρειο Κεντ. Ο πατέρας της είναι συναισθηματικά απόμακρος και εκείνη αναζητά περιπέτεια αλλού. Η εμφάνιση ενός μυστηριώδους άντρα φέρνει αλλαγές στη ζωή της οικογένειας.

Η ταινία διατηρεί τα βασικά χαρακτηριστικά της Αρνολντ: έντονο συναίσθημα, ζωντανοί χαρακτήρες και εξαιρετικές ερμηνείες, με τη νεαρή Νικίγια Ανταμς και τον Φραντς Ρογκόφσκι να ξεχωρίζουν. Το στοιχείο του road movie κάνει αισθητή την παρουσία του, όμως εδώ η πρωταγωνίστρια δεν περιφέρεται στους μεγάλους ανοιχτούς αυτοκινητόδρομους της Αμερικής αλλά στα στενά σοκάκια του Κεντ και ξαποσταίνει στα χωράφια με φόντο μια πόλη που κατά διαστήματα μοιάζει νεκρή. Το ταξίδι προς την ενηλικίωση καταγράφεται εδώ άλλοτε με μια ψυχρότητα και άλλοτε με πλάνα που κρύβουν μέσα τους μια ζεστή φλόγα αισιοδοξίας, κάτι που δεν συναντάμε τόσο συχνά στις προηγούμενες ταινίες της.

Η κάμερα στο χέρι, του πάντα εξαιρετικού Ρόμπι Ράιαν («Poor Things, 2023, 141’), ακολουθεί από κοντά τους χαρακτήρες, καταγράφει το περιθώριο, τις δυσκολίες των κατοίκων και με ευφυή τρόπο ενσωματώνει τα κάθετα κάδρα από το κινητό της Μπέιλι, που βιντεογραφεί διάφορες στιγμές της ζωής της. Η σκηνοθέτρια «αγκαλιάζει» το περιθώριο, τους χαρακτήρες που δεν κινούνται πάντα μέσα στο πλαίσιο του αποδεκτού και προκαλούν. Δεν υπάρχει διάθεση να κρίνει αλλά αφήνει την κάμερά της να δείξει την πραγματικότητα αυτών των ανθρώπων, που αγαπούν, μισούν, συγκρούονται και στο τέλος ο καθένας τους προσπαθεί να βρει την εσωτερική γαλήνη ή μια διέξοδο από τη δύσκολη ζωή που βιώνει.

Η Αρνολντ στο «Bird» επιχειρεί να κάνει μια στροφή από τον σκληρό, πολλές φορές άφιλτρο ρεαλισμό της, που αντλεί έμπνευση από το καλλιτεχνικό κίνημα «Kitchen Sink» (1950-1960), και να εισαγάγει κάποια στοιχεία του φανταστικού. Η συνάντηση της Μπέιλι με τον Bird αποτελεί την αρχή της απόκλισης αυτής μέσα στο έργο της καθώς με αυτόν τον χαρακτήρα εισάγει το φανταστικό στοιχείο. Ο ρεαλισμός της αρχίζει σιγά σιγά να μετατίθεται προς τον μαγικό ρεαλισμό. Τα φανταστικά στοιχεία που εισάγει στην αρχή είναι καλοδεχούμενα καθώς υπάρχει μια αίσθηση επανάληψης των θεματικών της και της προσέγγισής τους, οπότε νιώθεις ότι τα παραπάνω στοιχεία θα δώσουν μια νέα πνοή στο έργο της.

Ομως αναπόφευκτα έρχεται η σύγκρουση, καθώς αδυνατεί να τα ενσωματώσει στην αφήγησή της. Κάποιες στιγμές νιώθεις ότι «αγκαλιάζει» υπερβολικά εύκολα το περιθώριο και η οικονομική εξαθλίωση, τόσο που μοιάζει σαν να ρομαντικοποιεί τη φτώχεια. Ο ρεαλισμός της εδώ δεν εμπεριέχει κοινωνικές προεκτάσεις ή κάποια κριτική πάνω στην κοινωνία που δημιουργεί τις συνθήκες φτώχειας, αλλά μένει στο επίπεδο της απλής καταγραφής και εισηγείται μια αισιόδοξη νότα με την παραμυθένια ατμόσφαιρα, ενώ κάποια σουρεαλιστικά στοιχεία δεν μοιάζουν να συνδέονται με τη ρεαλιστική της αφήγηση. Ολο αυτό τελικά αποδυναμώνει την ταινία που μοιάζει συνεχώς να προσπαθεί να ισορροπήσει ανάμεσα στον ρεαλισμό και τη φαντασία δίχως να βρει ποτέ την τέλεια ισορροπία.

▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬

Heretic
(Η.Π.Α., 2024, 111´)

● Σκηνοθεσία: Σκοτ Μπεκ & Μπράιαν Γουντς
● Ηθοποιοί: Χιου Γκραντ, Σόφι Θάτσερ, Κλόε Ιστ

Δύο νεαρές ιεραπόστολοι αναγκάζονται να αποδείξουν την πίστη τους όταν χτυπούν τη λάθος πόρτα. Για κακή τους τύχη τις υποδέχεται ο διαβολικός κύριος Ριντ (Χιου Γκραντ), που τις παγιδεύει σε ένα θανάσιμο παιχνίδι γάτας-ποντικιού.

▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬

Βαϊάνα 2
(Moana 2, Η.Π.Α., 2024, 98´)

● Σκηνοθεσία: Ντέιβιντ Ντέρικ Τζούνιορ, Τζέισον Χαντ & Nτέινα Λεντού Μίλερ
● Με τις φωνές των: Μαρίνα Σάττι, Μιχάλης Κουινέλης (Stavento), Γιάννης Τσούτσιας, Τερέζα Καζιτόρη, Ντίνος Σούτης

Ένα απροσδόκητο κάλεσμα των προγόνων στέλνει την Βαϊάνα σε ένα ταξίδι στις μακρινές θάλασσες της Ωκεανίας, σε επικίνδυνα και αχαρτογράφητα νερά. Μία πρωτόγνωρη, μαγική περιπέτεια ξεκινά. Συνέχεια του επιτυχημένου animation του 2016 «Moana» (107’).

▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬

Η Επιστροφή
(The Return, Ηνωμένο Βασίλειο, Ιταλία, Ελλάδα, Γαλλία, 2024, 116´)

● Σκηνοθεσία: Ουμπέρτο Παζολίνι
● Ηθοποιοί: Ρέιφ Φάινς, Ζιλιέτ Μπινός, Τσάρλι Πλάμερ, Μαργουάν Κενζάρι, Aνχελα Μολίνα, Τομ Ρις Χάρις, Νικήτας Τσακίρογλου

Μεταφορά του Ομηρικού έπους με τον Ρέιφ Φάινς να υποδύεται τον Οδυσσέα, ο οποίος μετά από είκοσι χρόνια απουσίας, ξεβράζεται στις ακτές της Ιθάκης, ημιθανής και αγνώριστος. Ο βασιλιάς επέστρεψε επιτέλους στην πατρίδα του, όμως τώρα θα πρέπει να έρθει αντιμέτωπος με τους μνηστήρες για να μπορέσει πάλι να επανασυνδεθεί με την αγαπημένη του σύζυγο, Πηνελόπη (Ζιλιέτ Μπινός).

▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬

Ρισελιέ
(Richelieu, Καναδάς, 2023, 89´)

● Σκηνοθεσία: Πιέρ Φιλίπ-Σεβινί
● Ηθοποιοί: Αριάν Καστεγιάνος, Νέλσον Κορονάντο, Μισελίν Μπερνάρ

Η Αριάν είναι μια νεαρή γυναίκα που εργάζεται ως ισπανόφωνη διερμηνέας για τους εποχικούς εργάτες από τη Γουατεμάλα σε ένα εργοστάσιο επεξεργασίας σιτηρών στον Καναδά. Μετά από έναν δύσκολο χωρισμό που την άφησε με τρομακτικά χρέη, η Aριάν προσπαθεί να διαχειριστεί το καταπιεστικό εργασιακό της περιβάλλον, λειτουργώντας ως μεσάζοντας μεταξύ των ευάλωτων εργατών κι ενός σκληρού διευθυντή που τους εκμεταλλεύεται. Καθώς έρχεται πιο κοντά στους εργαζόμενους, ειδικά στον Μανουέλ, βρίσκεται διχασμένη ανάμεσα στο επαγγελματικό της καθήκον, τη δική της επιβίωση και την αυξανόμενη παρόρμησή της να εναντιωθεί στις απάνθρωπες συνθήκες εργασίας. Η ταινία κέρδισε  το Βραβείο Κοινού και το Βραβείο της ΠΕΚΚ στο 29ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Αθήνας Νύχτες Πρεμιέρας.