«Χρυσός Αλέξανδρος» με μετριοπαθές πολιτικό μήνυμα

«Μεγάλοι και με κύρος θεσμοί, όπως το Φεστιβάλ, πρέπει να παίρνουν ξεκάθαρη θέση σε ζητήματα όπως η γενοκτονία των Παλαιστινίων από το Ισραήλ. Θα έπρεπε να υπάρχει και ειδικό τμήμα, αφιερωμένο μόνο σε ταινίες με θέμα την Παλαιστίνη». Αυτά μας είπε ο βραβευμένος με Σεζάρ πρωταγωνιστής της τελευταίας ταινίας του Λουίς Ορτέγκα «Σκοτώστε τον Τζόκεϊ», Ναχουέλ Περέζ Μπισκαγιάρ, και τα ίδια είπε και στην κατάμεστη αίθουσα του Φεστιβάλ, όπου προβλήθηκε η ταινία. Κρατάμε αυτά τα λόγια του καθώς ποτέ το Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης δεν θέλησε να πάρει σαφή θέση κατά της γενοκτονικής πολιτικής του Ισραήλ (θυμόμαστε τον καλλιτεχνικό διευθυντή Ορέστη Ανδρεαδάκη να στέκει απολύτως αμίλητος στο πρόσφατο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ, όταν, στο Ολύμπιον, διακόπτοντάς τον, κινηματογραφιστές κοινοποίησαν ανακοίνωση υπέρ της Παλαιστίνης). Τώρα, στη φετινή διοργάνωση, ίσως κάποιος μπορεί να «δει» μια ανάλογη, μετριοπαθή και κάπως ίσων αποστάσεων στάση του Φεστιβάλ, που αντικατοπτρίζεται ενδεχομένως και στην επιλογή από την κριτική επιτροπή της ταινίας που πήρε το πρώτο βραβείο καλύτερης ταινίας: Ο «Χρυσός Αλέξανδρος» στο Διεθνές Διαγωνιστικό πήγε στην ταινία «Καλές γιορτές», του Αραβο-Ισραηλινού σκηνοθέτη Σκάνταρ Κόπτι, μία συμπαραγωγή Παλαιστίνης, Γερμανίας, Γαλλίας, Ιταλίας και Κατάρ.

Ο σκηνοθέτης, με καταγωγή από τη Γιάφα (που πλέον ανήκει στο Ισραήλ), έχει βραβευτεί και προηγούμενη χρονιά με «Χρυσό Αλέξανδρο», τότε για την ταινία του «Σταυροδρόμια ζωής», που ήταν και ανάμεσα στις υποψηφιότητες για το Οσκαρ Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας. Τώρα, στο «Καλές γιορτές», ο ίδιος εστιάζει στη δεινή θέση που έχει ένας Αραβας Παλαιστίνιος, καθώς η κοπέλα του με καταγωγή από το Ισραήλ μένει έγκυος αλλά θέλει να κρατήσει το παιδί. Ταυτόχρονα η οικογένειά του έχει μεγάλα οικονομικά προβλήματα, ενώ η μικρότερη αδερφή του καταλαβαίνει πως δεν μπορεί να υπάρχει ως ελεύθερη γυναίκα, αλλά πρέπει να υπακούει σε «νόμους παρθενίας» αν θέλει να έχει ένα καλύτερο μέλλον. Πρόκειται για μια καλή ταινία, με έντονη την κοινωνικοπολιτική χροιά όσο και την προσωπική ματιά του σκηνοθέτη, που ωστόσο φέρει κενά στην αφήγηση (μείναμε με αναπάντητες ερωτήσεις ακόμα και όσον αφορά το ίδιο το σενάριο, με αποτέλεσμα να μην καταλάβουμε ακριβώς για ποιον λόγο έγινε αυτή η ταινία) και με μία ιδιαίτερη κινηματογράφηση, με την κάμερα να εστιάζει κυρίως από τον θώρακα και πάνω στους ηθοποιούς (κάτι αρκετά κουραστικό για τον θεατή). Πάντως η ταινία πήρε το μεγάλο βραβείο της διοργάνωσης, ενώ με «Αργυρό Αλέξανδρο» βραβεύτηκε το «Η Τζούλι μένει σιωπηλή», του Λεονάρντι βαν Ντάιλ. Πρόκειται για το ντεμπούτο του σκηνοθέτη που αναφέρεται στη δυσκολία ενός νέου ατόμου να μιλήσει για την κακοποίηση που έχει δεχτεί (η κεντρική ηρωίδα είναι κορυφαία αθλήτρια τένις που έχει υποστεί κακοποίηση από τον προπονητή της). Η Τέσα φαν ντερ Μπρουκ παίζει εξαιρετικά την «Τζούλι», ενώ κινηματογραφιστής είναι ο Ελληνας Νίκος Καρακατσάνης. Οσο για τα δύο βραβεία Καλύτερου και Καλύτερης Ηθοποιού αυτά απονεμήθηκαν αντίστοιχα στον Μαχμούντ Μπάκρι για την ερμηνεία του στην ταινία «Σε μια άγνωστη γη» του Δανο-Παλαιστίνιου Μάχντι Φλάιφελ και στη Ζοάνα Σάντος για την ερμηνεία της στην ταινία «Σε πτώση» της Λάουρα Καρέιρα.

Στο διαγωνιστικό τμήμα Meet the Neighbors+, «Χρυσό Αλέξανδρο» έλαβε η ταινία «Βιτόρια» των Αλεσάντρο Κασίγκολι και Κέισι Κάουφμαν, ενώ το Βραβείο Καλύτερης Σκηνοθεσίας «Αργυρός Αλέξανδρος» απονεμήθηκε στη Λάιλα Αμπας για τη σκηνοθεσία της εξαιρετικής ταινίας «Ευχαριστούμε για τη συναλλαγή σας». Ο Ουκρανός Βολοντίμιρ Κραβτσούκ κατέκτησε το Βραβείο Καλύτερου Ηθοποιού για την ερμηνεία του στην ταινία «Εσύμπαν» του Πάβλο Οστρικοβ και η Αντόνια Ζέγκερς το Βραβείο Καλύτερης Ηθοποιού για την ερμηνεία της στην ταινία «Οι ξεριζωμένες» της Μπελέν Φούνες.

Τα βραβεία σε ελληνικές ταινίες

Τα βραβεία όσο πάνε και πληθαίνουν στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης (δίχως κανέναν λόγο, κάτι που το έχουμε σχολιάσει αρκετά στα ρεπορτάζ μας), οπότε θα επιλέξουμε να αναφερθούμε στις ελληνικές ταινίες, καμία από τις οποίες δεν εντυπωσίασε ιδιαίτερα, αν και ήταν σχεδόν όλες οι προβολές sold out (όπως εξάλλου και οι περισσότερες προβολές του φεστιβάλ).

Ετσι, το βραβείο της Διεθνούς Ενωσης Κριτικών Κινηματογράφου (FIPRESCI) σε ταινία πρεμιέρας έλαβε η ταινία «Ριβιέρα» του Ορφέα Περετζή, η οποία πήρε καλές κριτικές (και όχι άδικα), ενώ το βραβείο FIPRESCI για το Διεθνές Διαγωνιστικό έλαβε η ταινία «Arcadia» του Γιώργου Ζώη, ένα φιλμ στηριγμένο σε μια πολύ ενδιαφέρουσα νοητική σύλληψη.

Το βραβείο Φίνoς Φιλμ έλαβε το «Κιούκα πριν το τέλος του καλοκαιριού» του Κωστή Χαραμουντάη, ενώ ο ίδιος πήρε και το βραβείο ΕΚΚΟΜΕΔ ως πρωτοεμφανιζόμενος σκηνοθέτης. Οσο για το βραβείο της ΠΕΚΚ (Πανελλήνια Ενωση Κριτικών Κινηματογράφου), αυτό απονεμήθηκε στο «Κρέας» του Δημήτρη Νάκου, που έλαβε και το βραβείο της Επιτροπής Νεότητας που δίνουν οι φοιτητές του κινηματογραφικού τμήματος του ΑΠΘ. Τέλος, τα βραβεία Κοινού Fischer απονεμήθηκαν στις: «Σε μια άγνωστη γη» του Μάχντι Φλάιφελ (Διεθνές Διαγωνιστικό), «Ο Μοϊκανός» του Φρεντερίκ Φαρούτσι (Meet the Neighbors+), «Κιούκα πριν το τέλος του καλοκαιριού» του Κωστή Χαραμουντάνη (Film Forward), «Φως Οδηγός» των Κέλι Ο’Σάλιβαν και Αλεξ Τόμσον (Επίσημο Πρόγραμμα), «Wishbone» της Πέννυς Παναγιωτοπούλου («Βραβείο Μιχάλης Κακογιάννης»).