Εντυπώσεις, εικόνες, σκέψεις, λίγο πριν τη λήξη

Μία μέρα πριν την επίσημη τελετή λήξης του 65ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης και πριν την απονομή των βραβείων, η πόλη συνεχίζει να κινείται σε ρυθμούς Φεστιβάλ... και αν όχι όλη η πόλη (κι όμως! Υπάρχουν ακόμη και καταστηματάρχες στο κέντρο της Θεσσαλονίκης που δεν έχουν καν ακούσει για τον θεσμό που εδώ και 65 χρόνια γίνεται στην πόλη τους...), σίγουρα ένα μεγάλο τμήμα της: υπάρχει φανατικό κοινό του ΦΚΘ, άνθρωποι που έχουν μεγαλώσει (κυριολεκτικά) μαζί του, σινεφίλ, νέοι άνθρωποι, από σπουδαστές έως κινηματογραφόφιλοι, καλλιτέχνες και φυσικά, παιδιά.

Το Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης έχει πολύ αξιόλογους ανθρώπους στην ομάδα του (ένας από αυτούς είναι ο γνωστός ποιητής, συγγραφέας και σοβαρή περσόνα της διανόησης της Θεσσαλονίκης, Τέλλος Φίλης), που διοργανώνουν προβολές για μαθητές ακόμα και μετά τη λήξη του Φεστιβάλ. Ωστόσο φέτος, για πρώτη φορά, μάθαμε από καθηγήτριες σχολείων πως ζητήθηκαν τρία ευρώ από κάθε μαθητή για να παρακολουθήσει προβολή του Φεστιβάλ. Γιατί αυτό; Τόση ανάγκη έχει από χρήματα το Φεστιβάλ; Ο Ορέστης Ανδρεαδάκης έχει κάνει πολύ καλή δουλειά με τα οικονομικά και οι σχέσεις του με την κυβέρνηση και το ΥΠΠΟ είναι πολύ καλές. Γιατί λοιπόν δεν συνεχίζει την παράδοση των δωρεάν προβολών για μαθητές και σχολεία; Για να μη θυμηθούμε (ακόμη κι εγώ το πρόλαβα) πως κάποια χρόνια πριν, οι προβολές ξεκινούσαν από τις 11 το πρωί και έως τις 3 το μεσημέρι ήταν δωρεάν για όλους, με αποτέλεσμα και περισσότερες ταινίες (διπλές προβολές) να υπάρχουν και ένας κόσμος που δεν μπορούσε λόγω οικονομικής δυσπραγίας να παρακολουθήσει το Φεστιβάλ να μην αποκλείεται από αυτό. Πλέον, όλα αυτά έχουν αλλάξει.

Γεγονός πολύ δυσάρεστο, καθώς υπάρχουν ταινίες που είναι εξαιρετικές και αφιερώματα που μόνο σε Φεστιβάλ μπορείς να δεις. Οπως τα δύο βασικά -πέραν των δύο στους Πάνο Κούτρα και Γέσπερ Γιουστ- της φετινής διοργάνωσης: το «Εμείς, το τέρας» και το «Un-Family-ar». Και τα δύο, σε επιμέλεια του εξαιρετικού γνώστη του καλού σινεμά, Δημήτρη Κερκινού (για το πρώτο συνεργάστηκε με τον Κάρλο Ουμπέρτο Τσατριάν), ήταν ό,τι καλύτερο είχε να δείξει το φετινό Φεστιβάλ. Εκκινώντας από το δεύτερο, στο «Un-Family-ar» αφιέρωμα παίχτηκαν συνολικά 11 ταινίες με θέμα τις οικογένειες - παραδοσιακές, μονογονεϊκές, θετές και ανασυγκροτημένες, ομόφυλων ζευγαριών και όσες ξεφεύγουν από καθορισμένα βιολογικά, νομικά και πολιτισμικά πρότυπα.

Εδώ ξεχωρίσαμε την ταινία «Πού ανήκω» της Μεριάμ Ζουμπέρ από την Τυνησία (τη γνωρίσαμε από το εξαιρετικό μικρού μήκους «Brotherhood» που κέρδισε το Βραβείο του Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Τορόντο το 2018), καθώς και το βουλγαρικό «Απνοια» του Πάβελ Βεσνάκοφ (είναι και online - μην το χάσετε!). Οσο για το αφιέρωμα στα «τέρατα» είχε καταπληκτικές ταινίες όπως το «Στα όπλα - είμαστε φασίστες», ιταλικό φιλμ του 1962, αλλά και το «Ενωμένος Κόκκινος Στρατός» του Ιάπωνα Κότζι Γουακαμάτσου (2007), ένα φιλμ τριών ωρών που αξίζει κάθε του λεπτό.

Παράλληλα υπάρχει και το καθιερωμένο τμήμα το Φεστιβάλ, το «Meet the Neighboors», που είναι ουσιαστικά το βαλκανικό κομμάτι του φεστιβάλ (πάλι σε επιμέλεια Δημήτρη Κερκινού), στο οποία βλέπουμε ταινίες πρόσφατης παραγωγής από τις γειτονικές μας χώρες. Σε αυτό το πλαίσιο προβλήθηκε ίσως η καλύτερη ταινία του Φεστιβάλ. Πρόκειται για «Το μονοπάτι του αίματος» του Λοφτί Αχούρ (ήταν παρών στις προβολές), που αφηγείται μια πραγματική ιστορία: στην Τυνησία, σε μια ορεινή περιοχή κοντά στα σύνορα με την Αλγερία, μια ομάδα τζιχαντιστών επιτίθεται σε δύο νεαρούς βοσκούς. Ο 14χρονος Ασράφ όχι μόνο γίνεται μάρτυρας του αποκεφαλισμού του ξαδέλφου του, αλλά αναγκάζεται από τους ενόπλους να μεταφέρει το κεφάλι του παιδιού ως ένα μακάβριο μήνυμα στην οικογένειά του. Ο νεαρός βοσκός καλείται να διαχειριστεί πρακτικά και ψυχολογικά όλη αυτή την αποτρόπαιη αλήθεια, με τη μάνα του παιδιού να λέει «εγώ το γέννησα ολόκληρο, δεν θα θάψω μόνο το κεφάλι του» και όλη την οικογένεια να ξεκινάει να βρει και το νεκρό κορμί του μικρού. Εναν χρόνο μετά, αποκεφαλίστηκε και ο αδελφός του. Ο σκηνοθέτης μάς είπε πως στην περιοχή δεν είχαν ποτέ προβλήματα, αλλά με την εμπλοκή των ΗΠΑ ώστε να «επέλθει δημοκρατία», τα πράγματα άλλαξαν και ένοπλες ομάδες σπέρνουν έως σήμερα τον πανικό. Η ιστορία που περιγράφει η ταινία είναι πολύ πρόσφατη και απολύτως αληθινή: «Ολα πηγαίνουν προς τα άκρα. Η κατάσταση έχει πολωθεί και πραγματικά δεν ξέρω πού θα φτάσει η δίψα για αίμα και εξουσία». Ο ίδιος έχει κάνει εξαιρετική σκηνοθετική δουλειά και πράγματι θεωρούμε την ταινία του την καλύτερη από όσες είδαμε.

Εκπληξη ήταν και «Το κορίτσι με τη βελόνα» του Δανού Μάγκνους φον Χορν. Η ταινία -ευτυχώς- θα πάρει διανομή και θα βγει στις ελληνικές αίθουσες από τη Weirdwave (η ερμηνεία της πρωταγωνίστριας είναι οσκαρική). Πρόκειται για επίσης αληθινή ιστορία, η οποία όμως είναι απολύτως ίδια με την ιστορία της «Φόνισσας» του δικού μας Παπαδιαμάντη. Κι όμως, ο φον Χορν κατόρθωσε να κάνει την πιο ουσιαστική, πολυεπίπεδη και υπέροχη «φόνισσα» που έχει υπάρξει έως τώρα κινηματογραφικά. Αν και η αντίστοιχη ταινία της Νάθενα είναι πολύ καλή, πραγματικά είναι λυπηρό να μην μπορούμε να ξεφύγουμε από τον ελληνοφρενή (υποβόσκοντα έστω) ναρκισσισμό μας και να έρχεται ένας Δανός που παρουσιάζει, δίχως να ξέρει τον Παπαδιαμάντη καν, την ίδια ιστορία με έναν συγκλονιστικά πολιτικό και φεμινιστικό τρόπο.

Τις τελευταίες αυτές μέρες προβλήθηκαν και οι τρεις ελληνικές ταινίες που διαγωνίζονται στο Διεθνές Διαγωνιστικό: «Αγαπούσε τα λουλούδια περισσότερο» του Γιάννη Βεσλεμέ, «Arcadia» του Γιώργου Ζώη και «Κρέας» του Δημήτρη Νάκου. Οι αίθουσες στις δύο πρώτες ήταν γεμάτες και η τρίτη (η προβολή της είναι για σήμερα Σάββατο) είναι ήδη sold out. Θα επανέλθουμε σε αυτές με αναλυτικό ρεπορτάζ. Αν κάτι, ωστόσο, προλαβαίνετε, είτε είστε στη Θεσσαλονίκη, είτε όχι, είναι να δείτε όσες περισσότερες ταινίες μπορείτε σήμερα και αύριο, ενώ μη διστάσετε να πάρετε τον κατάλογο «We, the monster», από τις καλύτερες εκδόσεις του φεστιβάλ, και να δείτε και την αντίστοιχη έκθεση στο Momus, με ένα υπέροχο εισαγωγικό σημείωμα του Ορέστη Ανδρεαδάκη και καταπληκτικά έργα δύο ανερχόμενων εικαστικών, των Μαλβίνας Παναγιωτίδη και Δαυίδ Σαμπεθάι.