Η βραβευμένη στις Κάνες «Εμίλια Πέρεζ» και η «Παρθενόπη» του Σορεντίνο

Σε δύο ενδιαφέρουσες θηλυκότητες επικεντρώνουν τις ταινίες τους ο Ζακ Οντιάρ και ο σπουδαίος Ιταλός Πάολο Σορεντίνο που πήρε Οσκαρ το 2013 για το «Grande Belezza».

━━━━━━━━━━

Emilia Pérez (Γαλλία, 2024, 130’)
★★½☆☆

● Σκηνοθεσία: Ζακ Οντιάρ
● Ηθοποιοί: Ζόι Σαλντάνια, Κάρλα Σοφία Γκασκόν, Σελίνα Γκόμεζ, Εντγκαρ Ραμίρες, Αντριάνα Παθ

O Ζακ Οντιάρ («Σώμα με σώμα», 2012, 120’) σκηνοθετεί τη δέκατη μεγάλου μήκους του, κερδίζοντας το Βραβείο της Επιτροπής αλλά και το Βραβείο Γυναικείας Ερμηνείας για τις Ζόι Σαλντάνια, Κάρλα Σοφία Γκασκόν, Σελίνα Γκόμεζ, Αντριάνα Παθ στο Φεστιβάλ Κανών. Αφηγείται την ιστορία της δικηγόρου Ρίτα που ζει στο Μεξικό. Ταλαντούχα, σπαταλάει τις δυνατότητές της υπηρετώντας μια μεγάλη δικηγορική φίρμα, αφού είναι η καλύτερη στο να «ξεπλένει» μεγαλοεγκληματίες. Μια απροσδόκητη ευκαιρία εμφανίζεται, από αυτές τις προσφορές που δεν μπορείς να αρνηθείς, όταν την προσεγγίζει ο «Μανίτας», το μεγάλο αφεντικό ενός καρτέλ, και ζητά τη βοήθειά της για να βρει γιατρό για τη εγχείρηση επαναπροσδιορισμού φύλου, ώστε επιτέλους να ζήσει ως γυναίκα και να εξαφανίσει κάθε ίχνος της παλιάς του ζωής.

Με μια πρόσμιξη μιούζικαλ, δράματος, νεο-νουάρ θρίλερ και σαπουνόπερας, ο Οντιάρ σκηνοθετεί μια ταινία που ισορροπεί με δεξιοτεχνία ανάμεσα στα παραπάνω είδη. Και καταφέρνει να δημιουργήσει ένα έργο γεμάτο φαντασμαγορικές σκηνές και συνεχείς ανατροπές, κρατώντας τον θεατή, τουλάχιστον μέχρι τα μισά της ταινίας, σε μια διαρκή αγωνία για την εξέλιξη της ιστορίας του. Με άψογα εκτελεσμένες χορογραφίες, με τη Ζόι Σαλντάνια να γεμίζει κάθε πλάνο με την αστείρευτη ενέργειά της, ο σκηνοθέτης κινείται μεταξύ της υπερβολής και της ανάγκης του να ενσωματώσει στην ιστορία του στοιχεία που αφορούν την εξιλέωση και τη λύτρωση αλλά και τη σύγκρουση με το παρελθόν. Το τελευταίο στοιχείο γίνεται έντονα αισθητό με την ιστορία του «Μανίτας» που προβαίνει σε επαναπροσδιορισμό φύλου και ως Εμίλια πλέον (εξαιρετική στον ρόλο η Ισπανίδα τρανς ηθοποιός Κάρλα Σοφία Γκασκόν, που προσδίδει βάθος στον χαρακτήρα) προσπαθεί να διορθώσει τα εγκλήματα του παρελθόντος αλλά και να συμφιλιωθεί με το παρόν. Ο Οντιάρ καταφέρνει να διαχειριστεί το θέμα της δυσφορίας φύλου και του επαναπροσδιορισμού με λεπτότητα.

Ολα τα παραπάνω με έναν απροσδόκητο και παράδοξο τρόπο λειτουργούν. Οι μουσικές σκηνές, με στίχους που μερικές φορές μοιάζουν επιτηδευμένοι, αν και στην αρχή μπορεί να πιάσουν απροετοίμαστο τον θεατή, τελικά συνηθίζονται, λειτουργούν στο γενικό σύνολο και ενσωματώνονται στην αφήγηση, ενώ το μελόδραμα και η υπερβολή κινούνται στα όρια και δεν καταλήγουν να γίνουν γελοία. Η υπερβολή αυτή όμως -όσο καλά και αν τη διαχειρίζεται ο Οντιάρ- αρχίζει σιγά σιγά να επαναλαμβάνεται, όπως και πολλά μέρη των μουσικοχορευτικών τμημάτων της ταινίας. Οι πειραματισμοί του αρχίζουν να «ξεφτίζουν» και η ταινία «λυγίζει» από το βάρος τους. Και, μαζί με τους ξέφρενους ρυθμούς που αποκτά και την υπερβολή να μην καταλαγιάζει ποτέ, δεν μένει χώρος για ουσιαστική ανάπτυξη των χαρακτήρων. Οταν δε ο Οντιάρ προσπαθεί να εισαγάγει και μια πολιτική χροιά στην αφήγηση για την κοινωνικοπολιτική κατάσταση στο Μεξικό, τότε η ταινία μοιάζει να αιωρείται στο «κενό» και να είναι αποκομμένη από το γενικό κλίμα που έχει «χτίσει».

Τελικά η ταινία του Οντιάρ είναι ένα οπτικοακουστικό υπερθέαμα και κάποιες φορές άκρως προκλητικό, χωρίς όμως έναν ουσιαστικό πυρήνα αφήγησης, το οποίο όταν τελειώνει σε αφήνει στη θέση σου με ένα αίσθημα κενότητας για ό,τι μόλις παρακολούθησες.

━━━━━━━━━━

Παρθενόπη (Parthenope, Ιταλία, 2024, 136’)
★★☆☆☆

● Σκηνοθεσία: Πάολο Σορεντίνο
● Ηθοποιοί: Τσελέστε Ντάλα Πόρτα, Ντάριο Αϊτα, Γκάρι Ολντμαν, Στεφανία Σαντρέλι

Ο βραβευμένος με Οσκαρ Πάολο Σορεντίνο («Η τέλεια ομορφιά», 2013, 143’) σκηνοθετεί τη νέα του ταινία με φόντο την πολύβουη και ηλιόλουστη Νάπολη. Μετά από το ημιαυτοβιογραφικό «Χέρι του θεού» (2021, 130’), ο σκηνοθέτης επιστρέφει ξανά στη γενέτειρά του για να αφηγηθεί την ιστορία της Παρθενόπης, την οποία ακολουθεί από τη γέννησή της στη θάλασσα της Νάπολης το 1950 μέχρι και σήμερα. Μέσα από την εξιστόρηση της πολυτάραχης ζωής της ο Σορεντίνο «ξεδιπλώνει» το επικό ταξίδι μιας ολόκληρης κοινότητας και στοχάζεται πάνω στον χρόνο και πώς αυτός καθορίζει το πεπρωμένο μας.

Με το γνώριμο σκηνοθετικό του στιλ, την εμμονή του στη λεπτομέρεια και την εστίαση στην ομορφιά, ο Σορεντίνο σκηνοθετεί ένα δίωρο γεμάτο έντονες, όμορφες εικόνες, με σταθερά κάδρα και ήρεμες κινήσεις της κάμερας, προσδίδοντας μια αίσθηση ονείρου και μαγικού ρεαλισμού στην ταινία του. Εχοντας ως κεντρικό του θέμα την Παρθενόπη «χτίζει» γύρω από αυτήν έναν σύγχρονο μύθο, μια παραβολή, συνδέοντας τη γυναίκα με την Ιστορία του τόπου όπου γεννήθηκε και ζει ενώ ταυτόχρονα, χωρίς μεγάλη επιτυχία, ψυχογραφεί τον εσωτερικό γυναικείο κόσμο της και την προσπάθειά της να ανακαλύψει τον εαυτό και την ταυτότητά της. Αυτός ο στοχασμός πάνω στη γυναίκα, τους ανθρώπους και τα μέρη που βλέπουμε δεν λειτουργεί σε μεγάλο βαθμό και πάντως όχι όπως λειτούργησε στο «Χέρι του θεού» όπου μέσω των αναμνήσεών του ανακαλούσε και το παρελθόν της πόλης. Κι αυτό κυρίως γιατί αφηγηματικά η νέα του ταινία είναι αδύναμη και αγγίζει επιδερμικά τα θέματά της δίνοντας μεγαλύτερη έμφαση στην εικόνα και το ύφος παρά στο περιεχόμενο. Η ονειρική διάσταση που προσδίδει ο Σορεντίνο και η μη ρεαλιστική του προσέγγιση έρχονται αρκετά συχνά σε αντιδιαστολή με την προσπάθειά του να υπονοήσει στο έργο του και την κοινωνική πλευρά των όσων βλέπουμε. Η ταινία του μοιάζει περισσότερο με μια καρτ ποστάλ διαφόρων εποχών, παρά με αφορμή για να εξερευνήσει ή να μιλήσει για κάτι, καθώς και αφηγηματικά, όλα τα στοιχεία μοιάζουν προσχηματικά και κάποια ακόμα και παρωχημένα.