Δέκα συναρπαστικές μέρες στο σταυροδρόμι του παγκόσμιου σινεμά

Το 21ο RIFF έληξε με την προβολή της ταινίας του Αλμοδόβαρ «The room next door» (Το διπλανό δωμάτιο) και με έκπληξη διαπίστωσα ότι και οι 30ές Νύχτες Πρεμιέρας, το AIFF δηλαδή, έληξε επίσης με την ίδια ταινία, μία ακριβώς βδομάδα μετά. Οι ομοιότητες των δύο διεθνών διοργανώσεων είναι μεγάλες και η αγάπη των Ισλανδών για το ελληνικό σινεμά επίσης μεγάλη. Αλλωστε ο πρώτος επικεφαλής της επιτροπής προγράμματος του RIFF από το 2005 μέχρι το 2010 ήταν ο αείμνηστος Δημήτρης Εϊπίδης, για τον οποίο όλοι οι κινηματογραφιστές στην Ισλανδία μιλούν με μεγάλο σεβασμό.

Στο 21ο RIFF (27/9 - 6/10), όπου βρέθηκα προσκεκλημένη, μεταξύ των τεσσάρων τιμώμενων προσωπικοτήτων του σινεμά ήταν και η Αθηνά-Ραχήλ Τσαγκάρη, την οποία μάλιστα βράβευσε σε ειδική τελετή η ίδια η πρόεδρος της Ισλανδικής Δημοκρατίας. Στην τελετή παρευρέθηκε και η διασημότερη περσόνα της Ισλανδίας, η μοναδική Μπιόρκ. Το «Harvest» της Τσαγκάρη προκάλεσε αίσθηση και ζωηρή συζήτηση πάνω από μία ώρα μετά την προβολή.

Ενα σμάρι εθελοντών με τεράστια χαμόγελα υποδεχόταν τους επισκέπτες του Φεστιβάλ στο Haskola-bió, που σημαίνει «Σινεμά του Πανεπιστημίου». Ενα πολιτιστικό κέντρο με τέσσερις αίθουσες προβολής εκ των οποίων η μία θύμιζε σπουδαστήριο, κοντά στο Πανεπιστήμιο του Ρέικιαβικ. Το Φεστιβάλ αρχικά διεξαγόταν στο Bió-Paradis, δηλαδή στο Σινεμά ο Παράδεισος στο κέντρο της πόλης, αλλά γρήγορα αποδείχτηκε μικρό.

Ρωτάω τα παιδιά στο μπαρ αν είναι εθελοντές. Είναι. Ο Μάριο ήρθε από την Ισπανία να δει με την ευκαιρία τους γονείς του που δουλεύουν εδώ, η Ελεν είναι Αγγλίδα και κάνει Εράσμους στο Ρέικιαβικ.

«Δεν θα μπορούσε να υπάρξει το Φεστιβάλ χωρίς τους εθελοντές», μου λέει η Hronn Marinosdottir, η διευθύντρια του RIFF, την επομένη της opening night, ενώ καθόμαστε σε μια αίθουσα συνεδριάσεων στο ωραίο ξενοδοχείο όπου με φιλοξενούν. Είναι μια ψηλή, λεπτή 47χρονη γυναίκα, πρώην δημοσιογράφος, με τρεις κόρες κι ένα ειλικρινές χαμόγελο, όπως οι περισσότεροι άνθρωποι σ’ αυτή την πόλη. Τη θαύμασα χθες όταν μίλησε στην τελετή έναρξης ντυμένη μ’ ένα απλό γκρι φόρεμα, το ίδιο ακριβώς που φορούσε όπως διαπίστωσα μετά και στην τελετή λήξης. Η απλότητα των Ισλανδών καλλιτεχνών είναι κάτι που λάτρεψα.

«Το Φεστιβάλ απαιτεί σκληρή δουλειά», μου λέει, «και για μια γυναίκα, όπως ξέρεις φαντάζομαι, τα πράγματα είναι δέκα φορές πιο δύσκολα».

● Ακόμα και στην Ισλανδία;

«Ακόμα και στην Ισλανδία. Οταν ξεκίνησα το RIFF, αρκετοί άνδρες σκηνοθέτες δεν το είδαν με καλό μάτι. Πίστευαν ότι έπρεπε επικεφαλής να είναι οπωσδήποτε ένας σκηνοθέτης, όχι μία δημοσιογράφος. Αλλά νομίζω ότι τώρα όλα είναι καλά. Εχουμε συντονίσει όλες τις δυνάμεις μας κι έχουμε καταφέρει να κάνουμε το Ρέικιαβικ παγκόσμιο σταυροδρόμι του σινεμά. Προσπαθούμε να προσελκύουμε ξένους κινηματογραφιστές να κάνουν ταινίες στην Ισλανδία και παράλληλα να γνωρίσουμε σε όλο τον κόσμο το ισλανδικό σινεμά και να γνωρίσουμε κι εμείς τις διεθνείς κινηματογραφίες».

Είναι γεγονός ότι η αδιανόητα μεγαλοπρεπής φύση της χώρας έχει προσελκύσει πολλά στούντιο κι έχουν γυριστεί εδώ μεγάλες επιτυχίες, όπως το περίφημο «Game of Thrones», του οποίου οι τοποθεσίες αποτελούν τουριστικό πόλο έλξης. Στο RIFF υπάρχει εξάλλου και η ενότητα Industry Days, όπου προσκαλούνται εκπρόσωποι της διεθνούς βιομηχανίας του σινεμά και φέτος είχαν συνάντηση και με την πρόεδρο της Δημοκρατίας.

Η εναρκτήρια μέρα είχε δύο ταινίες, μία ισλανδική μικρού μήκους με τίτλο «1.000 λέξεις», όπου ένας γνωστός ράπερ και μία μουσικός «ξεναγούν» το κοινό στο νέο τους άλμπουμ με αριστουργηματικό κινηματογραφικά τρόπο. Και μία μεγάλου μήκους, το «Lovable» της Ισλανδο-νορβηγίδας Lijla Ingólfsdóttir, για μια γυναίκα που παλεύει να ισορροπήσει ανάμεσα στις οικογενειακές υποχρεώσεις και στην τέχνη της, κατηγορώντας συνέχεια τον άντρα της, ενώ το πρόβλημα βρίσκεται μέσα της.

● Πώς σου φάνηκε η ταινία; με ρωτάει η Hronn.

«Συγκινήθηκα πολύ», της απαντώ. «Με το πόσο δύσκολο είναι όχι ν’ αγαπήσουμε, αλλά πόσο δύσκολο είναι να δεχτούμε αγάπη»...

Η συζήτηση περιστρέφεται για πολλή ώρα στην Ελλάδα και στους ανθρώπους του κινηματογράφου της. Μιλάει με αγάπη για τον Εϊπίδη και με μεγάλη εκτίμηση για την Αθηνά-Ραχήλ Τσαγκάρη.

«Πέρσι προβάλαμε σε ειδική πρεμιέρα το “Poor things” του Γιώργου Λάνθιμου, που έχει δηλώσει ότι το Φεστιβάλ του Ρέικιαβικ είναι το αγαπημένο του».

● Αυτό το Smart 7 που βλέπω τι είναι;

«Εχουμε κάνει μια σύμπραξη με 7 ευρωπαϊκά φεστιβάλ και προβάλλουμε ταινίες τους. Ανάμεσά τους είναι και το Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης και θα προβάλουμε φέτος το “Καλοκαίρι με την Κάρμεν” του Ζαχαρία Μαυροειδή. Επίσης στην ενότητα “a different tomorrow” επιλέξαμε το “Αδέσποτα κορμιά” της Ελίνας Ψύκου. Εχουμε δεκάδες διαλεχτές ταινίες απ’ όλο τον κόσμο και είμαι περήφανη για το φετινό μας Φεστιβάλ. Αλλωστε επικεφαλής της επιτροπής προγράμματος έχουμε από το 2020 τον Frederic Boyer, επί χρόνια διευθυντή του Tribeka Festival».

Ισως ήδη καταλάβατε την κατεύθυνση αυτού του Φεστιβάλ. Αν όχι, σας πληροφορώ ότι από φέτος εγκαινιάστηκε μια νέα ενότητα με τίτλο «To the resistance» με τρεις ταινίες εκ των οποίων η μία παλαιστινιακή. Η λέξη Παλαιστίνη ακούστηκε πολλές φορές στην εναρκτήρια τελετή και στο μικρό Ρέικιαβικ έχουν γίνει μεγάλες διαδηλώσεις.

Υπήρχαν ακόμα πολλές ενότητες και ειδικό βραβείο -το «Χρυσό Αυγό»- για μικρού μήκους ταινίες. Το μεγάλο βραβείο του Φεστιβάλ είναι πάλι το Χρυσό Πάφιν, προς τιμήν του μοναδικού αυτού πουλιού της Ισλανδίας. Αλλη μια καινοτομία που δείχνει την κατεύθυνση του Φεστιβάλ, είναι στην κατηγορία New Vision και απονέμεται στην πρώτη ή το πολύ τη δεύτερη ταινία κάποιου δημιουργού. Φέτος, πήγε σε μια γιαπωνέζικη ταινία, το «Super Happy for ever», την πρώτη μεγάλου μήκους του νεαρού Kohei Igarashi που δυστυχώς δεν πρόλαβα να δω.

Είδα όμως το Ασημένιο Πάφιν στην κατηγορία «A different tomorrow», μια μοναδικής ομορφιάς κι ευαισθησίας ταινία της Νορβηγίδας Silje Evensmo Jacobsen με τίτλο «A new kind of wildernes» που προβλήθηκε με λίγους μήνες διαφορά και στο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, χωρίς ωστόσο να αποσπάσει βραβείο και χωρίς –θεωρώ– να είναι ντοκιμαντέρ.

Ακόμη μία ταινία που ξεχώρισα είναι η ρουμανική «Πού πάνε οι ελέφαντες» – σημειώστε την.

Ιδιαιτερότητες του RIFF, όπως η παρακολούθηση ταινιών σε drive in ή θερμαινόμενες πισίνες ή ice caves, εμένα δεν με συγκινούν, ωστόσο καταλαβαίνω την ανάγκη προσέλκυσης της νεολαίας που ήταν μαζικότατη κι ενθουσιώδης. Με συγκινεί όμως πολύ η οικολογική ευαισθησία του Φεστιβάλ, όπως άλλωστε και όλης της Ισλανδίας. Οι καλεσμένοι λοιπόν -εγώ όχι, γιατί είχα φύγει- φύτεψαν 200 δεντράκια στον χώρο που φιλοδοξεί να γίνει το «Δάσος του RIFF».

Του χρόνου ελπίζω να φυτέψω κι εγώ.

Αεροσυνοδοί με σνίκερ!

Το ταξίδι –και το ρεπορτάζ αυτό– πραγματοποιήθηκε με την ευγενική προσφορά των αεροπορικών εισιτηρίων από την Play airlines. Πρόκειται για μια νέα, δυναμικά εξελισσόμενη low cost ισλανδική εταιρεία που την αγάπησα από το πρώτο μου κιόλας ταξίδι στην Ισλανδία, παρατηρώντας ουσιώδεις για μένα λεπτομέρειες, όπως ότι οι αεροσυνοδοί φοράνε σνίκερ και όχι γόβες! Πολύ σημαντικός, επίσης, είναι ο τεράστιος χώρος για τα πόδια, μέριμνα για τις μακρινές πτήσεις που κάνει η εταιρεία. Είναι η πρώτη που καθιέρωσε απευθείας πτήσεις Αθήνα - Ρέικιαβικ δύο φορές τη βδομάδα. Το ταξίδι διαρκεί 5.30-5.45 ώρες και οι tour operators άρχισαν να το προτιμούν ήδη δεδομένης της κατακόρυφης ανόδου του τουριστικού ενδιαφέροντος των Ελλήνων για την Ισλανδία. Στα πλεονεκτήματά της και η παρουσία της Ελληνίδας κυβερνήτριας Ασημίνας Στεργιοπούλου που μου είπε ότι κατέληξε στην Play, μετά την Aegean και ύστερα από μια ισπανική εταιρεία, επειδή ζητούσε μια εταιρεία με ανθρώπινο πρόσωπο.