Μια τελετή λήξης που θα μείνει στην Ιστορία

Δεν ξέρουμε τι θα συμβεί σε τρία χρόνια, όταν το Διεθνές Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους Δράμας θα κλείνει μισό αιώνα ζωής, δεν ξέρουμε καν τι θα έχει συμβεί στον ελληνικό κινηματογράφο γενικότερα έως τότε, το σίγουρο όμως είναι πως η φετινή τελετή λήξης θα μείνει στην ιστορία του θεσμού. Διότι έγιναν κι ακούστηκαν πράγματα μοναδικά. Και ξεκινάμε από το «έναυσμα» που έδωσε, ορμώμενος ξεκάθαρα από τον προσωπικό του αξιακό κώδικα, ο πρόεδρος της επιτροπής για το Εθνικό Διαγωνιστικό, Αχιλλέας Κυριακίδης. Καθώς είχε ήδη, με ποταπές δικαιολογίες, ακυρωθεί η προβολή της ταινίας «Αδέσποτα κορμιά» στην Καβάλα και βραβευμένοι ήδη είχαν τονίσει από μικροφώνου την απέχθειά τους για κάθε μορφή λογοκρισίας, ο ίδιος δήλωσε, επίσης από μικροφώνου: «Συνυπογράφουμε τις αντιδράσεις για το φασιστικό αίσχος στην Καβάλα». Η αίθουσα σείστηκε από τα χειροκροτήματα και δικαίως. Και κάπως έτσι η τελετή λήξης άρχισε να περνάει στην ιστορία: αλήθεια, έχει ξανακουστεί από πρόεδρο επιτροπής σε Φεστιβάλ η φράση «φασιστικό αίσχος»; Ετσι; Ξεκάθαρα; Τολμηρά; Δυνατά και με τη βαθιά πάντα ευγένεια που φέρει ο Αχιλλέας Κυριακίδης; Δεν νομίζουμε.

Αυτό ήταν μόνο ένα παράδειγμα των καταπληκτικών στιγμών που μας πρόσφερε η προχθεσινή τελετή λήξης του Φεστιβάλ. Ενος ακόμα Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους στη Δράμα, με τον ευφάνταστο τίτλο «Ολα είναι Δράμα», που μόνο ακόμα ένα Φεστιβάλ δεν ήταν. Με μία τελετή λήξης που κανένας δεν περίμενε. Στην οποία ακούστηκαν τεράστιες αλήθειες, κατά πρόσωπο όσων ευθύνονταν γι’ αυτές!

Κανείς όμως δεν το περίμενε, ίσως γιατί όλα είχαν αρχίσει τόσο... κανονικά: Ο υφυπουργός, υπεύθυνος για θέματα Σύγχρονου Πολιτισμού Ιάσων Φωτήλας είχε τονίσει με περισσή έπαρση, στην τελετή έναρξης, το πόσο καλά τα κάνει το ΥΠΠΟ όλα (και όσον αφορά την επιλογή ελληνικής ταινίας που θα στείλουμε ως πρότασή μας για τα Οσκαρ και ως προς τον Ενιαίο Φορέα και ως προς τον σεβασμό στους καλλιτέχνες) και πως μόνο κάποιοι «κακόπιστοι» δεν το καταλαβαίνουν και αντιδρούν. Ακολούθησε, τις επόμενες μέρες, ο Λεωνίδας Χριστόπουλος, πρώην πρόεδρος του ΕΚΟΜΕ, βασικός εισηγητής και δημιουργός του νομοσχεδίου για το ελληνικό σινεμά και νυν (από χθες) διευθύνων σύμβουλος στον νέο Ενιαίο Φορέα, ο οποίος σε συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε και μας διόρθωσε λέγοντας πως «δεν πρόκειται για συγχώνευση του ΕΚΚ στον ΕΚΟΜΕ» και τόνισε πως ναι μεν υπάρχουν κάποια... ζητήματα αλλά όποιος δεν προσαρμόζεται χάνει τις εξελίξεις και πως ο νέος φορέας δεν πρόκειται να χάσει αυτό το στοίχημα. Ολο αυτό το διάστημα βέβαια οι θεατές έτρεχαν να δουν ταινίες μικρού μήκους σε μια πόλη που εγκαταλείπεται από τους φορείς της και δεν έχει καμία υποδομή προδιαγραφών για ένα τέτοιο Φεστιβάλ (ο κινηματογράφος Ολύμπια χρονολογείται από τη δεκαετία του 1920 και έχει φυσικά έκτοτε δεχτεί κάποιες βελτιώσεις αλλά ώς εκεί, σε μια πόλη μάλιστα που έχει επτά ερασιτεχνικές θεατρικές ομάδες, αλλά δεν έχει ούτε κινηματογραφική αίθουσα της προκοπής, ούτε θέατρο!). Γενικά, έως προχθές Κυριακή, τα πράγματα στο Φεστιβάλ κυλούσαν όπως η κανονικότητα των κυβερνητικών φορέων που το στηρίζουν (από δήμο, περιφέρεια και ΥΠΠΟΑ).

Η αλήθεια

Ολα όμως άλλαξαν μέσα σε λίγες ώρες. Διότι ξαφνικά το Ωδείο έγινε μια νησίδα όχι μόνο ελευθερίας της έκφρασης, όχι μόνο πλήρους εναντίωσης προς την όποια «κανονικότητα», αλλά και έκφρασης μιας αλήθειας που δεν είχε τολμήσει να ειπωθεί ξανά έτσι και μάλιστα μπροστά σε υφυπουργούς, δημάρχους και μητροπολίτες. Γιατί συνέβη και αυτό (η έμφαση στο «και»): Ενω την τελετή «άνοιξε» με δύο μόλις λόγια ο καλλιτεχνικός διευθυντής του Φεστιβάλ, Γιάννης Σακαρίδης, βγάζοντας μια αναμνηστική φωτογραφία με όλους όσοι δούλεψαν γι’ αυτό, αμέσως τον λόγο (προς τεράστια έκπληξη πολλών από εμάς) πήρε ο μητροπολίτης Δράμας Δωρόθεος, για να πει ότι μπορεί να μην πρόλαβε να δει κάποια ταινία, λόγω έλλειψης χρόνου (αν και όλες οι ταινίες προβάλλονταν και online), μπορεί και να μην ήταν οι ταινίες στον δρόμο της Εκκλησίας, αλλά φυσικά υπάρχει ελευθερία λόγου. Τι δουλειά ακριβώς είχε ένας μητροπολίτης να μιλήσει, και μάλιστα από τους πρώτους, σε ένα Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου ενός κράτους όπου υπάρχει ανεξιθρησκία;

Ευτυχώς, η βραδιά επεφύλασσε και άλλες εκπλήξεις: ένας ένας οι δημιουργοί που ανέβαιναν να παραλάβουν το βραβείο τους έβγαζαν –ο καθένας με τον δικό του τρόπο– και έναν «πύρινο» λόγο. Το Αλκι Παπαπασταθόπουλος που βραβεύτηκε πολλαπλώς για την ταινία του «Ηοneymoon» έκανε λόγο για τις δολοφονίες στην Παλαιστίνη, εκφράζοντας συμπαράσταση στην queer κοινότητα που εκτελείται στην κυριολεξία εκεί και μίλησε για τη δολοφονία του Ζακ Κωστόπουλου με υπέροχο τρόπο. Η Νικολέτα Λεούση, που βραβεύτηκε δις για την υπέροχη ταινία της «Ασκοπη μετακίνηση», εξέφρασε τη στήριξή της ενάντια στην απαγόρευση ουσιαστικά προβολής της ταινίας της Ψύκου και υποστήριξε την αδιάλειπτη διαχείριση και χρήση της ιστορικής αίθουσας προβολών «Ιριδα» στην Αθήνα από τους φοιτητές. Οι συντελεστές της πολυβραβευμένης ταινίας «Γκέκας», που πήρε βέβαια και τον Χρυσό Διόνυσο, έκαναν λόγο για τις γονεϊκές σχέσεις που δεν διέπονται από αγάπη αλλά από τοξικότητα, καθώς και για την τοξική αρρενωπότητα. Η Δέσποινα Κούρτη, που βραβεύτηκε για την ταινία της «numb», μίλησε για την Τέχνη που πρέπει να είναι ελεύθερη, δίχως καμία μορφή λογοκρισίας και δεσποτισμού και απευθύνθηκε στους φορείς, ώστε να συνδράμουν προς αυτή την κατεύθυνση. Ανάμεσα σε αυτά τα νέα παιδιά με ευγένεια, ταλέντο, άποψη, αλληλεγγύη και τόλμη, πάντα υπήρχε ως «δάσκαλος» και άμεσος ή έμμεσος υποστηρικτής ο Αχιλλέας Κυριακίδης. Και μπορεί να μην έχουμε αποδείξεις γι’ αυτό που θα πούμε, αλλά πιστεύουμε πως η παρουσία του και μόνο στη σκηνή ενθάρρυνε αυτά τα παιδιά να πουν ό,τι πραγματικά σκέφτονταν, να εκφράσουν αυτές τις σπουδαίες αλήθειες, δίχως φόβο και μάλιστα μπροστά σε δημοτικούς φορείς, βουλευτές και τον ίδιο τον υφυπουργό.

...Μέχρι να έρθει και η στιγμή που ανακοινώθηκε πως το δεύτερο μεγάλο βραβείο, τον Αργυρό Αλέξανδρο-Βραβείο Σκηνοθεσίας Τώνια Μαρκετάκη, έλαβε ο Γιώργος Φουρτούνης για το «MJ», ένα φιλμ με πρωταγωνιστή τον καταπληκτικό ηθοποιό Γιώργο Κατσή, με ειρωνεία και καυστική διάθεση για τους τράπερ και γενικότερα για το «σύστημα των επωνύμων» και ό,τι αυτό κρύβει. Ακριβώς την ίδια ευφυή ειρωνεία και καυστικότητα είχαν και τα λόγια του σκηνοθέτη, ο οποίος ενώ είχε ανέβει αρκετές φορές να παραλάβει και άλλα βραβεία (συνολικά η ταινία έλαβε πέντε βραβεία), επέλεξε εκείνη τη στιγμή για να πει μεταξύ άλλων: «Στο ελληνικό σινεμά αξίζει να μην το εκμεταλλεύονται και να μην το εξαπατούν. Εντούτοις, πρέπει να πω και θα απευθυνθώ στον κ. Φωτήλα που κάθεται στην πρώτη σειρά, ότι ευτυχώς έχει δοθεί λύση στο πρόβλημα των Οσκαρ που τον ανησυχούσε, έχουν αποσυρθεί όλες οι ταινίες και ετσι έχει μείνει η ταινία που πραγματικά το θέλει (σ.σ. «Η Φόνισσα» της Εύας Νάθενα). Τελικά ούτε οι επιτροπές ούτε οι ψηφοφορίες αλλά η αυτοεπιλογή έκρινε την κατάσταση. Ισως αυτή να είναι η λύση, όπως και η αυτοχρηματοδότηση που επιδιώκεται σε πολλούς άλλους τομείς».

Συνένωση φορέων

Στη συνέχεα αναφέρθηκε και στον Λεωνίδα Χριστόπουλο και τον Ενιαίο Φορέα λέγοντας: «Ολοι ξέρουμε για τη συνένωση των φορέων, κάτι που όμως γίνεται σε όλο το Δημόσιο, όχι μόνο στον χώρο μας, και παντού παρουσιάζεται ως “ένα βήμα προς τα εμπρός”, ως “φυγή προς το μέλλον” ή προς το παρελθόν. Γνωρίζουμε ανεπίσημα πως ο νέος φορέας αποτελείται αποκλειστικά από τεχνοκράτες. Δεν απέχουμε πολύ στην ηλικία από τον κ. Χριστόπουλο και τον συμβουλεύω φιλικά, αύριο (σ.σ. χθες) Δευτέρα να αλλάξει γνώμη. Δεν θα το κάνει, αλλά μπορώ να κατανοήσω έναν άνθρωπο, καθώς είναι δύσκολο να νιώθεις τη νιότη να σβήνει και το χρήμα είναι πιο γλυκό όταν βρίσκεσαι σε φεστιβαλικούς χώρους και το ξέρω κι εγώ πολύ καλά κι ας μην είμαι παράγοντας». Τέλος αφιέρωσε το βραβείο του σε όλους τους σκηνοθέτες που βρίσκονταν στην αίθουσα λέγοντας: «Στον καθένα που έχει ακούσει την έκφραση (ακόμα κι από φίλο): “να το κάνουμε το ταινιάκι, να το βοηθήσουμε το παιδί”. Ταινιάκια είναι τα τριτοτέταρτα σέρβις που γυρίζονται αυτή τη στιγμή στη χώρα. Που υποβιβάζουν τους καλλιτεχνικούς μας συντελεστές σε καλοπληρωμένα σκλαβάκια. Αυτά τα ταινιάκια θρέφουν κόσμο, αλλά δεν παύουν να είναι ταινιάκια», κατέληξε. Η αίθουσα σείστηκε από το παρατεταμένο χειροκρότημα, ενώ από τις πρώτες σειρές κανένας δεν χειροκρότησε. Οχι μόνο τον Φουρτούνη, αλλά κανένα από τα παιδιά που μίλησαν όπως μίλησαν (κάπως μπερδεύτηκε ο κ. Φωτήλας σαν άκουσε για την «Ιριδα», αλλά μόλις του εξήγησαν στο αυτί περί τίνος πρόκειται, κατέβασε τα χέρια του – είναι γνωστό πως η κυβέρνηση θέλει να πάρει από τους φοιτητές τη διαχείριση και τη δυνατότητα χρήσης του ιστορικού αυτού πολιτιστικού χώρου που ανήκει στο Πανεπιστήμιο και ήταν κληροδότημα του ευεργέτη Παπαδάκη και όχι της κυβέρνησης).

Tα βραβεία

Χρυσός Διόνυσος: «Γκέκας» του Δημήτρη Μουτσιάκα

Αργυρός Διόνυσος - Βραβείο Σκηνοθεσίας «Τώνια Μαρκετάκη»: Γιώργος Φουρτούνης («MJ»)

Ειδικό Βραβείο της Επιτροπής: «Honeymoon» του Αλκι Παπασταθόπουλου

Ντοκιμαντέρ: «Στρώνουν τον Παράδεισο» του Σπ. Αλκαίου

Σεναρίου: Δημήτρης Μουτσιάκας («Γκέκας»)

Drama Queer: «Honeymoon» του Α. Παπασταθόπουλου

Ανδρικής Ερμηνείας: Γιώργος Κατσής («MJ» του Γ. Φουρτούνη)

Γυναικείας Ερμηνείας: Νάσια Σιντέτα («Honeymoon» του Α. Παπασταθόπουλου)

Ηχου: Αλέξης Κουκιάς («Ζange» της Ιριδας Μπαγλανέα)

Μοντάζ: Δημήτρης Πολύζος («Αλκυονίδες» του Αλέξανδρου Σκούρα)

Φωτογραφίας: Γιώργος Καρβέλας («Γκέκας» του Δημήτρη Μουτσιάκα)

Πρωτότυπης Μουσικής: Μαριλένα Ορφανού («Τα περιστέρια αρρωσταίνουν όταν η πόλη φλέγεται»)

Σχεδιασμού Hχου: Petar Mrdjen («Ζange» της Ι.Μπαγλανέα)

Ενδυματολογίας: Μάρλι Αλειφέρη («MJ»)

Σκηνογραφίας: Κωνσταντίνος Σκουρλέτης («MJ»)

Ειδικών Εφέ: Κώστας Δημητρόπουλος («Ζange»)

Σχεδιασμού Μακιγιάζ και Κομμώσεων: Ιωάννα Λυγίζου («MJ»)

Εύφημη Μνεία: Σαράντης Τάμπακας Καραγιάννης για την ταινία «Χρυσά Βαστά» του Φοίβου Κοντογιάννη