Σινεμά και διεκδικήσεις...

Η Θεσσαλονίκη δεν είναι πια η ίδια. Μαζί της και το Φεστιβάλ. Το 25ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, που έχει ήδη ξεκινήσει από την προηγούμενη Πέμπτη και θα ολοκληρωθεί την προσεχή Κυριακή, δεν είναι ακόμα ένα φεστιβάλ. Η τελετή έναρξης, οι συναυλίες και οι εναρκτήριες εκδηλώσεις ματαιώθηκαν λόγω πένθους.

Το βαρύ κλίμα το αντιλαμβάνεσαι σε κάθε αίθουσα: οι συζητήσεις είναι όλες γύρω από την πρόσφατη εγκληματική τραγωδία, οι θεματικές των ντοκιμαντέρ «φωτίζουν» ακόμη περισσότερο την πολιτική διάσταση της τραγωδίας αλλά και της αντίδρασης σε αυτήν από τον κόσμο.

Η πόλη εξάλλου ήδη τους τελευταίους μήνες είχε γεμίσει διεκδίκηση: νέοι και νέες από τη δραματική σχολή του ΚΒΘΕ, αλλά και από τα τμήματα του ΑΠΘ είναι στον δρόμο μαζί με τους υπόλοιπους καλλιτέχνες ανά την Ελλάδα. Και τις τελευταίες μέρες, εξαιτίας του πρόσφατου εγκληματικού δυστυχήματος στα Τέμπη (θυμίζουμε ότι, μεταξύ άλλων, δώδεκα φοιτητές του ΑΠΘ έχασαν τη ζωή τους), καθημερινά κόσμος είναι στους δρόμους.

Προχθές, αμέσως πριν από την προβολή της εξαιρετικής ταινίας «Homo Sapiens» του Αυστριακού σκηνοθέτη Νικολάους Γκεϊρχάλτερ (που ήταν παρών), ομάδα φοιτητών του ΑΠΘ (Τμήμα Θεάτρου και Τμήμα Μουσικών Σπουδών του ΑΠΘ) μοίρασε ανακοινώσεις και τις διάβασε τόσο στα ελληνικά όσο και στα αγγλικά, με τον κόσμο να χειροκροτεί και τις δύο φορές.

Αφού εξήγησαν τι συμβαίνει με το Π.Δ. 85/22, το άρθρο 16 του Συντάγματος και πώς η κυβέρνηση προσπαθεί να εργαλειοποιήσει των αγώνα τους για να προχωρήσει στην κατάργηση του συγκεκριμένου άρθρου, κατέληξαν: «Οντας σε κατάληψη, το πρωί της 1ης Μαρτίου μάθαμε για το τραγικό έγκλημα στα Τέμπη. Αντιλαμβανόμαστε ότι ο άδικος χαμός των συμπολιτών μας είναι δολοφονία με γνώμονα το κέρδος και όχι τυχαίο γεγονός που βασίζεται σε ανθρώπινο λάθος. Απέναντι σε ένα σύστημα που μας καλεί να κάνουμε τέχνη αθόρυβα, εμπορικά, χομπίστικα και να πενθούμε κλεισμένοι στα σπίτια μας, απαντάμε με διαδηλώσεις, καταλήψεις και απεργίες, μέχρι να μπορούμε να ζούμε και να ζούμε με αξιοπρέπεια».

Τα παραπάνω λόγια δεν είναι τυχαία, ούτε ανήκουν μόνο στο μυαλό των συγκεκριμένων παιδιών. Εξωτερικεύουν ένα γενικότερο (απ’ όσο έχουμε μπορέσει να καταλάβουμε) αίσθημα, το οποίο πηγάζει και από το κοινό του φεστιβάλ. Το ντοκιμαντέρ εξάλλου, η επιλογή του, η επιλογή της προβολής και της θέασης αυτού είναι από μόνο του μια πολιτική πράξη, ακριβώς γιατί η πλειονότητα των ταινιών τεκμηρίωσης είναι πολιτικές ταινίες (ακόμη κι αν δεν φαίνονται ως τέτοιες).

Το φετινό ΦΝΘ φέρει ενδιαφέρουσες ταινίες: 32 παγκόσμιες, διεθνείς και ευρωπαϊκές πρεμιέρες συμμετέχουν στο Διεθνές Διαγωνιστικό, στο τμήμα Newcomers και στο τμήμα Film Forward. Συνολικά 34 ντοκιμαντέρ διαγωνίζονται για 6 επίσημα βραβεία και 14 παράλληλα, ενώ η ταινία που θα κερδίσει τον Χρυσό Αλέξανδρο στο Διεθνές Διαγωνιστικό βρίσκει αυτόματα θέση στη λίστα προεπιλογής για το Οσκαρ Καλύτερου Ντοκιμαντέρ.

Ζητήματα έμφυλης καταπίεσης, πορτρέτα γυναικείας χειραφέτησης, μαρτυρίες και ντοκουμέντα που ανατρέχουν σε ιστορικά τραύματα και συνταρακτικά γεγονότα, προσωπικές ιστορίες ανθρώπινης υπέρβασης αλλά και απάνθρωπης παρέμβασης, ντοκιμαντέρ που εκπέμπουν σήμα κινδύνου για το περιβάλλον και τον πλανήτη μας, που καταγράφουν τη βία και τις διακρίσεις που αντιμετωπίζει κάθε είδους διαφορετικότητα, εξαιρετικά μουσικά ντοκιμαντέρ (εξάλλου το φεστιβάλ έχει μια παράδοση σε αυτό το είδος)... και όλα αυτά από το πρωί έως το βράδυ σε συνολικά 7 αίθουσες, αλλά και διαδικτυακά (μέχρι το τέλος του φεστιβάλ).

Τι ξεχωρίσαμε

Το φετινό φεστιβάλ έχει τρία σημαντικά αφιερώματα στο έργο δημιουργών: Ο δικός μας Σταύρος Ψυλλάκης είναι παρών σε κάθε προβολή των βραβευμένων και αγαπημένων ντοκιμαντέρ του. Πρόκειται για έναν σημαντικό δημιουργό που εδώ και χρόνια έχει αφήσει τη δική του προσωπική σφραγίδα στον χώρο. Εως χθες παρούσα ήταν και η βραβευμένη δις με Οσκαρ Μπάρμπαρα Κοπλ: μπορεί το τελευταίο της ντοκιμαντέρ «Η συμμαχία της Νέας Ορλεάνης» να μη μας ξετρέλανε, ωστόσο παλαιότερα έργα της είναι εξαιρετικά - μη χάσετε όποιο μπορέσετε να δείτε της ίδιας. Το ίδιο ισχύει και για τον Νικολάους Γκεϊρχάλτερ, έναν κινηματογραφιστή με πολύ ιδιαίτερη ματιά: η κάμερα είναι στατική και η αλήθεια ξεπηδά δίχως καν τη χρήση πρόσθετου ήχου τις περισσότερες φορές!

Μεγάλο αφιέρωμα έχει το φεστιβάλ και στο Ντοκιμαντέρ της Παρατήρησης: η σπουδαία Εύα Στεφανή θα δώσει masterclass την Παρασκευή το πρωί (11.00, «Ζάννας») για το θέμα, ενώ παλαιότερα αλλά σημαντικά ντοκιμαντέρ επαναπροβάλλονται.

Παράλληλα, το φεστιβάλ, με αφορμή τη συμπλήρωση 80 ετών από την αναχώρηση του πρώτου συρμού από τη Θεσσαλονίκη για το Αουσβιτς, τιμά τη μνήμη της εβραϊκής κοινότητας της πόλης μέσα από το αφιέρωμα «Adio Kerida: Από τη Θεσσαλονίκη στο Αουσβιτς - 80 χρόνια». Από τις ταινίες αυτού του αφιερώματος ξεχωρίζουμε το «Φιλιά εις τα παιδιά» του Β. Λουλέ και το «Εκτός Ιστορίας» της Φ. Τερζίδου.

Αν ήταν να προτείνουμε κάποιες από τις υπόλοιπες ταινίες, αυτές θα ήταν (πέραν από όσες έχουμε γράψει ήδη σε προηγούμενα κείμενα): το μουσικό «Little Richard: Είμαι το παν» της Λ. Κορτές, το εξαιρετικό «Μεταξύ Επαναστάσεων» του Βλαντ Πέτρι, το πολύ ενδιαφέρον ειδικά για τους Ελληνες «Γελαστό Παιδί» του Α. Γκίλσεμαν, η «Ζάκρος» του Φ. Κουτσαφτή (κινηματογραφεί από το 1987 αυτή την ταινία!), το «Mighty Afrin: In the time of floods» του Α. Ράλλη, η «Αθωότητα» του Γκ. Νταβίντι, το «Λεόν» του Β. Γκοστόμτσικ , «Η γυναίκα των άστρων και των βουνών» του Σαντιάγο Εστέινου και «Το τελευταίο Αετόπουλο» των Στ. Κούλογλου, Φ. Λαμπρίδη.

📌 Info: Τα περισσότερα ντοκιμαντέρ (εκτός των Αφιερωμάτων) προβάλλονται και διαδικτυακά έως τις 12/3 μέσω του www.filmfestival.gr.